SULTAN NAZMİYE KILIÇ, ERAY POLAT, CEVDET AVCIKURT

Şehirlerarası Otobüs Yolcularının Hakları İle İlgili Bilgi Düzeyinin Belirlenmesi ve Yaşadıkları Problemlerin Tespitine Yönelik Bir Araştırma

Ülkemizde şehirlerarası yolcu taşımacılığında en çok rağbet gören ulaşım aracı otobüslerdir. Bu bakımdan otobüs yolcularının hakları ile ilgili bilgi düzeyinin belirlenmesi ve görülen sorunların tespit edilerek çözüme kavuşturulması önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı şehirlerarası otobüs yolcularının, hakları ile ilgili bilgi düzeyinin belirlenmesidir. Ayrıca yolcuların yaşadıkları problemleri tespit etmek de çalışmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır. Çalışmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Anket tekniği ile Balıkesir ilinde yapılan çalışmanın sonuçlarına göre otobüs yolcuları büyük oranda haklarını bilmektedirler. Ki-kare testi ile otobüs yolcularının haklarını bilmeleri ile eğitim, gelir ve yaş değişkenleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilirken; şikâyet etme niyeti ile sadece cinsiyet arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Betimsel analiz sonucunda ise otobüs yolculuğu esnasında en sık karşılaşılan problem otobüs kaynaklı olarak ortaya çıkarken, problemlerin engellenmesi konusunda denetimlerin artması ve tüketicilerin bilgilendirilmesinin önem taşıdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Şehirlerarası karayolu yolcu taşımacılığı, Yolcu hakları, , Tüketici bilgi düzeyi

___

Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri - SPSS Uygulamalı, 7. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Ardıç, K., ve Sadaklıoğlu, H. (2009). Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığında Hizmet Kalitesinin Ölçümü: Tokat Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3),ss. 167 – 190.
Bayraktaroğlu, G. (2003). Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığında Müşterilerin Tüketici Hakları Konusunda Bilinç Düzeyi ve Bunun Yolcu Taşıyan Firmalara Etkisi. 8. Ulusal Pazarlama Kongresi. ss. 307-324. Kayseri: T.C. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
Coyle, J.C., Novack, R.A., Gibson, B.J. ve Bardi, E.J. (2011). Transportation, A Supply Chain Perpective. 7th Edition. Ohio: South-Western Cengage Learning.
Çatı, K. (2003). Ulaşım Hizmetlerinde Hizmet Kalitesi ve Bir Uygulama. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 121-134.
Çetin, B., Barış, S., ve Saroğlu, S. (2011). Türkiye’de Karayollarının Gelişimine Tarihsel Bir Bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), ss.123–150.
Devlet Planlama Teşkilatı. (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Tüketicinin Korunması Özel İhtisas Komisyonu Raporu. ANKARA.
Doğan, E. M., Akan, Y., ve Oktay, E. (2006). Şehirlerarası Ulaşım Talebini Etkileyen Faktörlerin Analizi: Atatürk Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 345–355.
Ersoy, S., ve Nazik, M. H. (2006). Ergenlerde Tüketicilik Bilinç Düzeyi Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, ss.313–328.
Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G. ve Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de Eğitim Teknolojileri Araştırmalarındaki Eğilimler: 2000-2009 Dönemi Makalelerinin İçerik Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (1), ss.177-199.
Gunduz, A. Y., Kaya, M., ve Aydemir, C. (2012). Ahilik Teşkilatında ve Günümüzde Tüketicilerin Korunmasına Yönelik Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 14(2), ss.37–54.
Gürsoy, D., McCleary, K.W. ve Lepsito, L. R. (2003). Segmenting Dissatisfied Restaurant Customers Based on Their Complaining Response Styles. Journal of Foodservice Business Research, 6(1), 25-44.
Hall, C. M. ve Valentin, A. (2005). Content Analysis. In Eds. B.W.Ritchie, P.Burns and C.Palmer, Tourism Research Methods: Integrating Theory with Practice, pp.191-209. UK: Cabi Publishing.
Hayta, A. B. (2007). Tüketicinin Korunmasında Tüketici Örgütlerinin Rolü Ve Önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), ss.13–20.
Heung, V.C.S. ve Lam, T. (2003). Customer complaint behaviour towards hotel restaurant services. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 15(5), 283 – 289.
IPK International. (2012). ITB World Travel Trends Report 2012/2013. Prepared by IPK International on behalf of ITB Berlin (p. 5). Berlin.
Ishak, S., ve Zabil, N. F. M. (2012). Impact of Consumer Awareness and Knowledge to Consumer Effective Behavior. Asian Social Science, 8(13), ss.108–114.
Kaynak, S., ve Akan, Y. (2011). Tüketicinin Korunmasında Tüketici Bilinç Düzeyinin Önemi: Hane Halkları Üzerine Bir Uygulama. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), ss. 41–61.
Keçeci, A. (2006). Türkiye´de Karayolu Taşımacılığı. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, (20). http://www.mfa.gov.tr/turkiye_de-karayolu-tasimaciligi-.tr.mfa, (10.02.2015).
Kırkbir, F. T., ve Cançelik, M. T. (2010). Tüketici hakları bilincinin arttırılması yöntemlerine yönelik bir saha araştırması: Trabzon ili örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), ss.255-264.
Kitapcı, O. (2008). Restoran Hizmetlerinde Müsteri Şikayet Davranışları: Sivas İli’nde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 111-120.
Kozak, M. (2015). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. 2.Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık.
Lam, T. ve Tang, V. (2003). Recognizing Customer Complaint Behavior. Journal of Travel & Tourism Marketing, 14(1), 69-86.
Mason, R. (2007). Consumer Protection Awareness in South Africa. World Journal of Retail Business Management, 1(1), 27-35.
Nair, I. (2012). Assessment of Consumer Awareness amongst Undergraduate Students of Thane District - A Case Study. International Journal of Scientific and Research Publications, 2(5), 1–7.
Özcan, B. G., Öktem, M. K., ve Özel, Ç. (2012). Consumer Rights Perception in Turkey: Legal and Administrative System Perspective. Turkish Yearbook of Human Rights, 34, ss.1–20.
Perumal, S., and Mavundla, M. P. (2014). Students’ awareness and Perception of the Consumer Protection Act in Durban City.International Journal of Consumerism, 4 (1), 1 - 11.
Sharma, N. (2013). Awareness in Consumer about Consumer Protection Act. & Consumer Right in India. Globsyn Management Journal, 7(1/2), 82 - 93.
Sirmen, A. L. (2013). Tüketici Hukukunun Amacı ve Özellikleri. Yasar Üniversitesi Elektronik Dergisi, 8, ss.465–2476.
Şahin, A., ve Kor, Ö. (2009). Mersin’de Yaşayan Tüketicilerin Tüketici Hakları Konusundaki Bilinç Düzeylerini Etkileyen Faktörleri İnceleyen Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), ss.105–126.
T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Onuncu Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu (p. 66). Ankara.
TÜKÇEV. Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı. (2010). Tüketicinin Korunması ve Tüketici Haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması. Ankara.
UDHB. (T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı). (2014). 2003-2013 İstatistiklerle Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme.
Usta, R. (2001). Ülkemizdeki Tüketici Hakları İle İlgili Tüketicilerin Bilgi Düzeyini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Teknoloji, (3-4), ss.97–107.
Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, R. (2014). Şehirlerarası Tarifeli Yolcu Taşıma Hizmeti (Karayolu İle Yolcu Taşıma). http://webunya.com/karayolu-ile-yolcu-tasima, (16.04.2015).
Yılmaz, İ. (2012). Turizm Öğrencilerinin Karayolu Yolcu Taşımacılığı Hizmetlerine Yönelik Algılamaları. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23(1), ss.73–85.