Kibar AK, Meryem UYSAL, CELAL TUNÇER, Hüseyin AKYOL

Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde fındıklarda zararlı önemli yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) türleri ve mücadelesinde çözüm önerileri

Fındık, Karadeniz Bölgesi için üretim ve ihracat bakımından en önemli ürünlerinden biridir. Son yıllarda yapılan gözlemlere göre özellikle sahil ve orta kuşakta yazıcıböceklerin (Col.: Scolytidae) önemli zararlar yaptığı ve populasyonu en yaygın türlerin de Xyleborus dispar (Fabricius) ve Lymantor coryli (Ferris) olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada bölgede giderek zararı dolayısıyla önemi artan bu türler ve zarar şekilleri tanıtılıp, yayılışı ve biyolojisi ile ilgili bilgiler verilmiş, ayrıca mücadeleye yönelik öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Corylus avellana, Xyleborus dispar, kimyasal kontrol, zararlı savaşımı, zirai mücadele, Karadeniz Bölgesi, Coleoptera, Türkiye, biyolojik kontrol, fındık

The bark beetle species (Col.: Scolytidae) harmful on hazelnut in Middle and East Blacksea Region of Turkey and their control strategies

Hazelnut is one of the most important products in Blacksea Region of Turkey for both production and exportion. According to the recent observations, the damage of bark beetles (Col.:Scolytidae) are gradually increasing. Xyleborus dispar (Fabricius) and Lymantor coryli (Perris) are the most common species. In this article, the description, distribution, host plants, damage and biology of these species were summarized. The management strategies of them were also emphasized.

Keywords:

Corylus avellana, Xyleborus dispar, chemical control, pest control, pest management, Black Sea Region, Coleoptera, Turkey, biological control, hazelnuts,

PDF

___

Ak, 2004. Giresun, Ordu ve Samsun illerinde fındık bahçelerinde zarar yapan yazıcı böcek (Coleoptera: Scolytidae)türlerinin tespiti ve kitlesel yakalama yöntemi üzerinde araştırmalar. Selçuk Üniv.Fen Bil.Enst. Doktora tezi, Konya. 92 s.
Ak, K., Uysal, M., Tuncer, C., 2004. Giresun, Ordu ve Samsun İllerinde Fındık Bahçelerinde Zarar Yapan Yazıcıböcek (Coleoptera: Scolytidae) Türleri ve Bulunuş Oranları. Türkiye I. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri 8-10 Eylül 2004, Samsun. 255s.
Anonymous, 1995. Zirai Mücadele Teknik Talimatları Cilt-3. Subtropikal Bitki Zararlıları Teknik Talimatları. T.C. Tarım Orman Bakanlığı, Zir. Müc. Zir. Kar. Gen. Müd., Ankara. 184s.
Anonymous, 2002. Türkiye’de uygulanan fındık politikaları ve fındığın geleceği paneli. 19 Mayıs Üniv. Ziraat Fak. 109s.
Bhagwandin, H.O., 1992. The Shot hole borer: An Ambrosia Beetle of concern for chesnut orcharding in the pasifik northwest. 93. Annual Report of The Nothern Nut Growers’Assn., 168-177.
Byers, J., 2002. Bark and wood boring insect in living trees Bawbilt. http://www. wcrl.ars.usda.gov/cec/ insects/bawbild.htm.
Ciglar, I., Boric, B., 1998. Bark beetle (Scolytidae) in Croation orchards. Acta Horticulture, 525: 299-305.
Çanakçıoğlu, H., Mol. T., 1998. Orman Entomolojisi (Zararlı ve Yararlı Böcekler). İstanbul Üniv. Orman Fak. Yayın No: 451, İstanbul. 541s.
Grüne, S., 1979. Brief ıllustrated key to European Bark Beetles. Verlag M. Und H. Schaper, Hannover, 182s.
Işık, M. 1984. Karadeniz bölgesi fındık bahçelerinde zarar yapan Dalkıran, Xyleborus (Anisandrus) dispar Fabr. (Coleopotera, Scolytidae) böceğinin biyolojisi ve mücadele metotları üzerinde araştırmalar. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst. Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi, No:30. 63s.
Kovach, J., 1986. Life cycle, seasonal distribution and tree responses to scolytid Beetles in South Carolina Peach orchards. A. Dissertation presented to the garaduate school of Clemson Univ. 16pp.
Kurt, M.A., 1982. Doğu Karadeniz Bölgesinde fındık zararlıları, tanınmaları, yayılış ve zararları, yaşayışları ve savaşım yöntemleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Zir. Müc. Zir. Kar. Gen. Müd., Samsun Bölge Zir. Müc. Araş. Enst., Mesleki Kitaplar Serisi, No: 26, Ankara. 75s.
Mandelshtam, M.Y., Popovichev, B.G., 2000. Annontated list of Bark-Beetles (Coleoptera, Scolytidae) of Leningrad Province.Entomological Rewiev.80 (8): 200-216.
Mani, E., Remund, U., Schwaller, F., 1986. Alkolfalle zur flugkontrolle und befallsreduktion beim Unleichen Holzbohrer.Sparatdruck aus der __________ chweiz.Zeitschrift für Obst-und Weinbau >> 122:7, 203-207.
Mani, E., Remund, U., Schwaller, F., 1990a. Der Ungleiche Holzbohrer, Xyleboryus dispar F. (Coleoptera: Scolytidae) im Obst-und Weinbay. Landwirtschaft Schweiz Band 3 (3): 105-112.
Mani, E., Remund, U., Scwaller, F., 1990b. The disparate bostrichid, Xyleborus dispar F. (Coleoptera: Scolytidae) in fruit arboriculture and in viticulture, Importance ,biology, control, development and utilization of an effective ethanol trap, observation of flight.Revue-Suisse-de-Virtuculture, Aeboculture of Holticulture. 22 (2): 109-116.
Mani, E., Remund, U., Schwaller, F., 1992. Attack of the Bark Beetle, Xyleborus dispar F., (Coleoptera: Scolytidae) in orchards and vineyards. Acta Phytopathologica Hungarica 27 (1-4): 425-433.
Markalas, S., ve Kalapanida, M., 1997. Flight pattern of some Scolytidae attracted to flight barier traps baited with ethanol in an oak in Greece. Anz. Schadlingskde., Pflanzenschutz, Umweltschutz, 70: 55-57.
Martikainen, P., Vıırı, H., Raty, M., 2001. Beetles (Coleoptera) caught with pheromones of Gnathotrichus retusus and G. sulcatus ( Col., Scolytidae) in south Finland. J. Pest Sci. 74: 7-10.
Selmi, E., 1998. Türkiye Kabuk Böcekleri ve Savaşı. İstanbul Üniv. Yayın No: 4042, Emek Matbaası, İstanbul. 196s.
Selmi, E., 2003. Scolytidae of Turkey. http://www.orman istanbul.edu.tr/ento/