Hastane işletmelerinde rekabet üstünlüğü sağlamada faaliyet esasına dayalı maliyetleme yönteminin rolü

Günümüzde giderek gelişen bir hizmet üretim sektörü olan hastane işletmeleri, yoğun rekabet koşullan altında faaliyetlerini sürdürmektedirler. Rekabete karşı koyarak rekabetçi üstünlükler elde etmek isteyen hastane işletmeleri, maliyet yönetim stratejilerini belirlerken, değişen müşteri taleplerine anında cevap veren, yüksek kaliteli, doğru ve düşük maliyet bilgisi ve geniş hizmet yelpazesi sunma kabiliyetine sahip maliyetleme yöntemlerine ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyaç günümüzde doğru maliyet bilgisi sağlayacak yeni stratejik ve ileri maliyet hesaplama yöntemi gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Kuramsal analiz ve saha araştırmasına dayalı bu çalışmanın amacı, stratejik ve ileri maliyet hesaplama yöntemlerden biri olan Faaliyet Esasına Dayalı Maliyetleme Yönteminin hastane işletmelerinde bir rekabet silahı olarak rolünü, işletme performansına etkisini ve bu yöntemin hastane yöneticilerine verecekleri kararlarda yol gösterici olmasını sağlamaktır.

In today's rapidly growing competitive environment, hospitality businesses manage their activities as a developing service industry. In order to gain competitive advantages, hospitality businesses need the effective cost management strategies that have an ability of high quality, accurate and low cost information, and broad service areas in order to satisfy customer's needs. This requirement revealed a new strategic and advanced cost estimating approach providing accurate cost information. Based on the theoretical and practical analysis, the aim of this study is to explain the competitive role of the Activity Based Costing approach as a strategic and advanced cost estimating on the business performance and guiding hospital managers.

PDF

___

Akdoğan, Nalan (1998); Tek Düzen Muhasebe Sisteminde Maliyet Muhasebesi Uygulamaları, Ankara: Cem Web Ofset, 4. Baskı, 1998.

Akın, Bahadır (2005); "Rekabetçi Üstünlük ve Teknoloji: Küresel Bir Yaklaşım", http://www bilgivönetimi.org/cm/pages/mkl gos.php?nt=266, 12.06.2005.

Alpugan, Oktay ve Haftacı, Vasfı (1994); "M.S.U.G.T.'ne Göre Hastane İşletmelerinde Maliyet Hesaplarının İşleyişi", I. Ulusal Sağlık Kuruluşları ve Hastane Yönetimi Sempozyumu, Aydın: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.

Arzova, S. Burak (2002); Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönetimi, İstanbul: Türkmen Kitabevi, 2002.

Atabey, N.Ata, Parlakkaya, Raif ve Alagöz, Ali (2005); Genel Muhasebe, Konya: Atlas Kitabevi.

Bono, Edwart De (1992); Rekabetüstü, İstanbul: Remzi Yayınevi.

Bursal, Nasuhi ve Ercan, Yücel (1992); Maliyet Muhasebesi İlkeler ve Uygulamajstanbul: Der Yayınları, 4. Basım.

Büyükmirza, Kamil (2003); Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, Ankara: Gazi Kitabevi, 9.Baskı, 2003.

Carey Kathleen ve Burgess, James F. (2000); "Hospital Costing: Experience From The VHA", Financial Accountability&Management, 16 (4), Nowember.

Chan, Yee ve Ching, Lilian (1993); "improving Hospital Cost Accounting With Activity-Based Costing", Health Care Management Review, Winter.

Çabuk, Yıldız (2003); "Geleneksel Maliyet Sistemlerine Alternatif Bir Yaklaşım: Faaliyet Tabanlı Maliyetleme", ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi, Cilt:5, Sayı:5.

Eren, Berna (1997); "Hastane Hizmetlerinde Malzeme Yönetimi", (Editörler: Osman Hayran, Haydar Sur), Hastane Yöneticiliği, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri Ltd.

Eriksen Scott D. ve Urrutia, Ignacio., "An Instituonal Sociology Perspective of the Implementation of Activity Based Costing by Spanish Health Care Institutions", http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm7abstract id=884388#PaperDownload, 15.08.2006.

Ertaş, Fatih Coşkun (1998); Sanayi İşletmelerinde Faaliyete Dayalı Maliyet Yöntemi ve Bir Uygulama, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınlan, No:2.

Forker, L.B., Mendez, D. ve Hershauer, J.C. (2001); "Total Quality Management in the Supply Chain: What is the Impact on Performance?", International Journal of Production Resarch, Vol: 35, No: 61.

Gök, Rafet (1975); Hastane Maliyet Muhasebesi Kuramları ve Maliyet Analizi, Ankara.

Güleş, Hasan K. ve Özata, Musa (2005); Sağlık Bilişim Sistemleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Güleş, Hasan Kürşat ve Bülbül, Hasan (2004); Yenilikçilik İşletmeler İçin Stratejik Rekabet Aracı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Hacırüstemoğlu, Rüstem (1995); Maliyet Muhasebesi, İstanbul.

Hongren, Charles, Datar, M.Srikant ve Foster, George (2003); Cost Accounting-A Managerial Emphasis, New Jersey: Eleventh Edition, Prentice Hall Co..

İşleyen, Aykut (1999); Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi ve Bir Hizmet İşletmesinde Uygulanması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Jarvinen, Janne (2007); "Rational For Adopting Activity-Based Costing in Hospitals", http://herkules.oulu.fi/isbn9514279484/isbn9514279484.pdf, 08.04.2007.

Karakaya, Mevlüt (2004); Maliyet Muhasebesi, Ankara: Gazi Kitabevi.

Karasioğlu, Fehmi (2007); Sağhk İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları", Konya: Çizgi Kitabevi.

Kavuncubaşı, Şahin (2000); Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Koçyiğit, Çil Seyhan (2006); "Faaliyete Dayalı Maliyet Yöntemi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Menderes, Münevver ve Ersoy, Korkut (19959; "Genel Sistem Kuramı ve Sağlık Sistemi, Hastane Sistemi ve Hasta Bakım Alt Sistemi", (Editör: Hikmet Seçim), Hastane İşletmeciliği (Seçme Yazılar), Derleme, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No. 845.

Öker, Figen (2003); Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Üretim ve Hizmet İşletmelerinde Uygulamalar, İstanbul: Literatür Yayınları.

Özkan, Azzem (2003); "Hastane İşletmelerinde Maliyetleme Yaklaşımları", Bursa: Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt XXII, Sayı 2.

Özkan, Serdar (2000); "Özel İhtisas Hastanelerinde Maliyet Hesaplama Sistemi Önerisi ve Bir Örnek Uygulama", Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Parlakkaya, Raif (2003); "Maliyet ve Performans Yönetim Aracı Olarak Tümleşik Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Ekonomik Katma Değer Sistemi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F Dergisi, C..V, S.2.

Parlakkaya, Raif ve Altan, Mikail., (2007); "Kobi'lerde Maliyet Yönetimi", http://www.kobinet. org.tr/hizmetler/bilgibankasi/ekonomi/OAKDocs/OAK-T7.pdf. 21/12/2007.

Sayın, K. Şevket ve Yeğinboy, E. Yasemin (1995); "Hizmet Sağlık İşletmelerinin Verimliliğinin Artırılmasında Maliyetlerin Önemi", (Editör: Hikmet Seçim), Hastane İşletmeciliği (Seçme Yazılar), Derleme, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 845.

Sözbilir, Halim (1986); Hastanelerde Etkenliği Artırmada Yönetime Yardımcı Bir Araç Olarak Maliyet Bilgilerinin Kullanılması ve Afyon'da Bir Örnek Olay Çalışması,Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Sürmeli, Fevzi (1978); Sistem Yaklaşımı Açısından Finansal Bilgi Sistemi ve Maliyet Muhasebesi Alt Sistemi Uygulaması, Eskişehir: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, No. 198/128.

Şimşek,'M. Şerif (1998); İşletme Bilimlerine Giriş, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Tanaka, Koji, Sato, Junzo ve Guo, Jinqiu (2004); "Cost Accounting by Diagnosis in a Japanese University Hospital", Journal of Medical Systems, Vol. 28, No: 5 , October.

Tekin, Mahmut, Güleş, Hasan K., Öğüt, Adem (2006); Teknoloji Yönetimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Uslu, Selçuk (1991); Planlama ve Kontrol Açısından Maliyet Muhasebesi, Ankara.

Yıldız, Mehmet (2006); "Bilişim Teknolojilerinin Stratejik Rekabet Üstünlüğü Sağlanmasında Üretim Süreci Tasanmına Etkisinin Uzman Sistem Yaklaşımı ile Analizi ve Türk Elektronik Sanayi Uygulaması", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Zerenler, Muammer (2003); "Kriz Dönemlerinde İşletmelerin Üretim Süreci Esnekliğinin Şirketlerin Performans ve Yaşam Sürelerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.