Reel Döviz kuru ve çıktı arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği (1990-2006)

Bu çalışma, reel döviz kuru ile çıktı düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisini ve bu ilişkinin yönünü zaman serisi analiz yöntemleriyle incelemeyi amaçlamaktadır. Bu ilişkinin araştırılmasında Türkiye ekonomisinin 1990Q1-2006Q3 dönemine ait reel GSYİH ve reel efektif döviz kuru değişkenlerine ait veriler kullanılmıştır. Literatürde yer alan ilgili çalışmalara benzer biçimde, çıktı düzeyini temsilen reel GSYİH değerlerinden ve döviz kurunu temsil etmek için de reel efektif döviz kuru değerlerinden faydalanılmıştır. Yapılan ampirik çalışmanın neticesinde ise Türkiye ekonomisinde reel döviz kurunun çıktı üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The purpose of this paper is to attempt to investigate causality relationship and direction between real exchange rate and output by using time series analysis. Data on real GDP and real effective exchange rate for 1990.Q1-2006.Q3 are used to estimate association in Turkey. As in earlier studies, we used real GDP and real real effective exchange rate quarterly data instead of output and real exchange rate. Based on the result of causality analysis, we conclude real exchange rate has positive effect on output in Turkey.

PDF

___

Akyüz, Yılmaz, Korkut Boratav (2002), "The Making of The Turkish Financial Crises", ss:l-39. Çevrimiçi Adres: http://www.bilkent.edu.tr/~yeldanbs/ Yazilar Uye/ Akyuz Boratav2002.doc (12.11.2006)

Aktan, H. Okan (2006), "Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler ve Türk Dış Ticareti", Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları, 1(1), ss: 69-100.

Arat, Kürşat (2003), "Türkiye'de Optimum Döviz Kuru Rejimi Seçimi ve Döviz Kurlarından Fiyatlara Geçiş Etkisinin İncelenmesi", TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.

Ardıç, Oya Pınar (2006), "Output, the Real Exchange Rate and the Crises in Turkey", MEEA Online Journal, Topics in Middle Eastern and North African Economies,Volume: 8, Boston. Erişim Adresi: www.luc.edu/orgs/meea/volume8/PDFS/opardic MEEA2006.pdf (12.12.2006)

Çatık, A.Nazif (2006), "Daraltıcı Devalüasyon Hipotezi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama", Ege Üniversitesi Working Paper No: 06/09.

Demir, Osman, Salih Barışık (2005), "Türkiye'de Finansal İstikran Tehdit Eden Sorunlar ve Çözüm Arayışı", İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Yıl: 20, ss:3-16.

Domaç, İlker (1997), "Are Devaluation Contractionary? Evidence from Turkey", Journal of Economic Development, 22(2), ss: 145-163.

Domaç, İlker, Ghiath Shabsigh (1999), "Real Exchange Rate Behavior and Economic Growth: Evidence from Egypt, Jordan, Morocco, and Tunisia", IMF Working Paper, Working Paper No: 99/40.

Dornbusch, Rudiger, Stanley Fischer(1998), Makroekonomi, McGrawHill-Akademi Yayınları, Istanbul.

Edwards, Sebastian (1986), "Are Devaluations Contractionary", Review of Economics and Statistics, 68(3), ss: 501-508.

Enders, Walters, Clive Granger (1998), "Unit Root Test and Asymetric Adjustment with an Example Using the Term Structure of Interest Rates", Journal of Business and Economic Statistics, 16(3), ss: 304-311.

Grene, William H. (2002), Econometric Analysis, Prentice Hall, Fifth Edition, Newyork.

Gujarati, Damodar (2001), Temel Ekonometri, Çeviren: Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen, Literatür Yayıncılık, İstanbul.

Halpern, Laszlo, Charles Wyplosz (1997), "Equilibrium Exchange Rates in Transition Economies", IMF Staff Paper, No: 44, ss: 430-461.

Kadıoğlu, Ferya, Zelal Kotan, Gülbin Şahinbeyoğlu (2001), "Kura Dayalı İstikrar Programı Uygulaması ve Ödemeler Dengesi Gelişmeleri: Türkiye 2000", TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü, Ankara.

Karnin, Steve B., John H. Rogers (2000), "Output and the Real Exchange Rate in Developing Countries: An Aplication in Mexico", Journal of Development Economics, Vol: 61, ss: 85-109.

Krugman, Paul, Lance Taylor (1978), 'The Contractionary Effects of Devaluation", Journal of International Economics, 8(3), ss: 445-456.

Krugman, Paul R., Maurice Obstfeld (2000), International Economics Theory and Policy,Addison-Wesley Publishing Company, Fifth Edition.

Kutlar, Aziz (2005), Uygulamalı Ekonometri, Nobel Yayın Dağıtım, 2. Baskı, Ankara.

Lizondo, J. Saul, Peter J. Moniel (1988), "Contractionary Devaluation in Developing Countries: An Analytical Overview", IMF Working Paper WP/88/51.

Mills, Terence C, Eric Pentecost (2001), "The Real Exchange Rate and the Output Response in Four EU Accession Countries", Emerging Markets Review, No: 2, ss: 418-430.

Papazoglou, Christos (2005), "Real Exchange Rate Dynamics and Output Contraction Under Transition", Bank of Grecee, Working Paper No: 29.

Seyidoğlu, Halil (1996), Uluslararası İktisat, Teori, Politika ve Uygulama, Güzem Yayınları No: 11, İstanbul.

Önder, İzzettin vd. (1993), Türkiye'de Kamu Maliyesi, Finansal Yapı ve Politikalar,Türkiye Araştırmaları 2, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.

Sevüktekin, Mustafa, Mehmet Nargeleçekenler (2005), Zaman Serileri Analizi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Terence C. Mills, Eric Pentecost (2003); "Is There a Relationship Between Real Exchange Rate Movements and the Output Cycle", Elsevier Economic Modelling 20, ss: 593-603.

Yamak, Rahmi, Abdurrahman Korkmaz (2005), "Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi", Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı: 2, ss: 16-38.