Popüler Kültürlerarası Anlatısal Alışveriş Bağlamında Evrensel Masalların Yerel Sinemalara Taşınması

Sinemanın popülerleşme sürecinde masallar, romanlar gibi bilindik, tanıdık anlatılardan yararlandığı bilinmektedir. Bu durum kimi zaman olası çok sayıda seyircinin ilgisini çekebilecek filmleri üretebilmek kaygısıyla kimi zaman da yaratıcılık konusundaki arayışları kolaylaştırdığı için başvurulan bir yol olmuştur. Bu çalışmanın amacı 1812 yılında Alman Grimm Kardeşler tarafından derlenmiş ve basılmış bir halk masalı olan Pamuk Prenses masalının popüler kültürlerarası etkileşim bağlamında, Hollywood ve Yeşilçam’da popüler sinema dahilinde beyaz perdeye nasıl uyarlandığını incelemektir. Çalışmanın kapsamına alınan Pamuk Prenses masalı Snow White and the Seven Dwarfs ismiyle 1937 yılında Amerika’da animasyon olarak ve 1971 yılında Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler adıyla Türkiye’de kurmaca film olarak sinemaya uyarlanmıştır. Her iki ülkenin masal uyarlaması filmlerinin anlatısal ve imgesel bileşenleri popüler kültürel üretim açısından yapısal bir bakışla karşılaştırılmış, anlatılarda sabit kalanlar ve değişenler eleştirel söylem çözümlemesi yöntemi kullanılarak, kendine ait farklı üretim dinamikleri olan iki popüler sinema üzerinden ortaya konulmuştur. Ortaya çıkan farklılıklar ve benzerlikler ile sinemaya uyarlanan Pamuk Prenses masalının kültürel alışverişten etkilendiği ve yerelleştirilerek sinemaya uyarlandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Masal, Masal Uyarlaması, Kültürlerarası, Yerel, Hollywood, Yeşilçam, Pamuk Prenses, Eleştirel Söylem Çözümlemesi

Universal Fairy Tales’ Being Transferred to Local Cinema in Respect to Popular Intercultural Narrative Exchange

It is known that cinema has been utilized familiar and famous narratives such as fairy tales and novels during its popularization process. This method was resorted with the intention of producing movies that were able to attract the attention of audience or for the facilitation of the quests of creativity. This study aims to examine how Snow White, a folk tale compiled and published by the German Grimm Brothers in 1812, was adapted into a screenplay in the popular Hollywood and the Turkish Cinema, in the context of popular cross-cultural interaction. Snow White and the Seven Dwarfs was adapted into an animated movie in the United States in 1937 and a fiction film in Turkey in 1971. The narrative and imaginative components of the fairy tale adaptation movies in both countries were compared from a structural point of view in terms of popular cultural production, and the ones that remained constant and the ones that changed were presented by the method of critical discourse analysis. It was found that the Snow White fairy tale, which was adapted into movies with similarities and differences, was affected by cultural exchange and adapted into movies by localization.

Keywords:

Fairy Tale, Fairy Tale Adaptation, Intercultural, Local, Hollywood, Yeşilçam, Snow White, Critical Discourse Analysis,

PDF

___

Adorno, T. W. (2003). Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken. T. W. Adorno içinde, Cogito Adorno: Kitle, Melankoli, Felsefe (B. O. Doğan, Çev., 36 Yaz, s. 76-83). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Albayrak, N. (2006). Nasrettin Hoca. İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/nasreddin-hoca adresinden alındı.
Baytekin, B. (2006). Kuramsal ve Uygulamalı Karşılaştırmalı Edebiyat Bilim. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Bostan, A. D., & Kırel, S. (2018). Postmodern Dönem Disney Prenses Anlatılarında İnşa Edilen Kadın Temsilinin Moana Örneği Üzerinden İncelenmesi. TRT Akademi, 3(5), 6-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trta/issue/35456/356490 adresinden alındı.
Çetin Erus, Z. (2005). Amerikan ve Türk Sinemalarında Uyarlamalar Karşılaştırmalı Bir Bakış. İstanbul: Es Yayınları.
Danacı, F. E. (2010). Kültürlerarası etkileşimdeki rolü açısından Kırmızı Başlıklı Kız masallarının çevirileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Disney, W. (Yöneten). (1937). Snow White and the Seven Dwarfs [Sinema Filmi].
Düren, Z. (2007). Kültürlerarası Yönetimde Koalisyon Gereği ve Sinerjik Arayışlar. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(36), 85-107.
Fairclough, N. (2015). Language and Power (Third Edition b.). New York: Routledge
Göreç, E. (Yöneten). (1970). Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler [Sinema Filmi]
Gültekin Akçay, Z. (2020). Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler Masalının Üç Hali: Grimm Kardeşler, Walt Disney Ve Ertem Göreç. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 965 - 988. doi:10.17680/erciyesiletisim.726217
İnanoğlu, T. (2004). 5555 Afişle Türk Sineması. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
İsmail Dümbüllü Biyografisi. (tarih yok). www.biyografi.info: https://www.biyografi.info/kisi/ismail-dumbullu adresinden alındı.
Kale, Ö. (2010). Edebiyat Sinema İlişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14), 266-275. https://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/sayi14pdf/kale_ozlem.pdf adresinden alındı.
Karakaya, S. (2004). Küreselleşme, Kültürel Yayılmacılık ve Ulusal Sinemalar. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(12), 64 - 71. https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23501/250398 adresinden alındı.
Kartarı, A. (2016). Kültür, Farklılık ve İletişim Kültürlerarası İletişimin Kavramsal Dayanakları. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kırel, S. (2005). Yeşilçam Öykü Sineması. İstanbul: Babil Yayınları.
Kuyucak Esen, Ş. (2005). Türk Sinemasının Kilometre Taşları. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Özer, Ö. (2015). Teun Van Dijk Örneğinde Eleştirel Söylem Çözümlemeleri. B. Yıldırım içinde, İletişim Araştırmalarında Yöntemler (s. 197-286). Konya: Literatürk Academia.
Özgüç, A. (2009). Türk Filmleri Sözlüğü 1917-2009. İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Özgüç, A. (2010). Türk Filmleri Kataloğu. İstanbul: Horizon İnternatonal Yayınları.
Özgüç, A. (2012). Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü. İstanbul: Horizon International.
Özgüç, A. (2015, Mart). Masal Filmleri. CineTele Sinema Televizyon ve Gösteri Dergisi(6), 11-12. https://www.turvak.com/deppo/dosya/11131273172.pdf adresinden alındı.
Özkan, Z. (2014). Kültürlerarası Etkileşimde Sinemanın Rolü: Ferzan Özpetek ve Fatih Akın Filmlerinde Kültürlerarasılık. International Journal of Science Culture and Sport, 2(Özel Sayı 1), 340-349. doi:10.14486/IJSCS101.
Palmer, R. E. (2008). Hermenötik (3. b.). (İ. Görener, Çev.) İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
Pamuk Prenses. (tarih yok). Grimm Masalları: https://www.grimmstories.com/tr/grimm_masallari/pamuk_prenses adresinden alındı
Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler. (2013, Ekim 31). YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=Tg-sHCVzX3Q adresinden alındı
Sayar, V. (1980, Haziran-Temmuz-Ağustos). Sinemacı Nazım Hikmet. Yeni Sinema(32), 9-13.
Scognamillo, G. (2008). Cadde-i Kebir'de Sinema. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Scognamillo, G. (2010). Türk Sinem Tarihi (3. b.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Scognamillo, G. (2011). Ayşecik Fakir Prenses (1963). G. Scognamillo, & B. Saydam (Dü.) içinde, Giovanni Scognamillo’nun Gözüyle Yeşilçam (s. 45-46). İstanbul: Küre Yayınları.
Scognamillo, G. (2011). Türk Sinemasında Yabancı Etkiler. G. Scognamillo, & B. Saydam (Dü.) içinde, Giovanni Scognamillo’nun Gözüyle Yeşilçam (s. 105-114). İstanbul: Küre Yayınları.
Scognamillo, G., & Demirhan, M. (2005). Fantastik Türk Sineması. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Sezer, M. Ö. (2015). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. Ankara: Evrensel Basım Yayın.
Sezer, Ö. (2004). Masallarda Toplumsa Cinsiyetin İşlenişi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Ankara.
Snow White and the Seven Dwarves. (2014, Eylül 29). YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=Wj1A9Mtz13k adresinden alındı.
Theodor, A. W. (2014). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi (9. b.). (N. Ülner, M. Tüzel, & E. Gen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
Wikipedia. (tarih yok). Snow White. Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Snow_White adresinden alındı.
Yıldıran Önk, Ü. (2011). Türk Sineması'nda Türler Üzerine Bir İncelem (1970-1980). Journal of Yaşar University, 6(23), 3866-3877. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jyasar/issue/19135/203059 adresinden alındı.
Zipes, J. (2018). Dayanılmaz Peri Masalı. (V. Atmaca, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.
Zipes, J. (2018). Peri Masalları ve Yıkma Sanatı. (Z. Çiftçi Kanburoğlu, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.