ÖNEMLİ BİR MİMARLIK BELGELEME ARACI OLARAK SİNEMA FİLMLERİ: SİVRİ AKILLILAR FİLMİ VE NEBİOĞLU TATİL KÖYÜ

Konaklama mimarisi, mimarlık tarihi içerisinde son dönemde öne çıkan ve sıklıkla çalışılan bir alandır. 1967 yılında Yüksek mimar Ziya Nebioğlu tarafından İzmir'e 30km mesafede Çeşmealtı bölgesinde Urla İskelesi yakınında tasarlanan Nebioğlu Turistik Tesisleri Türkiye'de "tatil köyü" konsepti ile inşa edilmiş ilk tesis olma özelliği, önerdiği yerleşim modeli, özgün biçimsel kararları ve sunduğu yaşam tarzıyla, gerek Türkiye'nin savaş sonrası modern mimarlık mirası bakımından gerekse Türkiye'de konaklama/turizm mimarisinin tarihi bakımından ayrıcalıklı bir yapıdır. Türkiye'de organik mimarlığın önemli temsillerinden biri olan Nebioğlu Tatil Köyü 2005 yılı içerisinde bir firma tarafından satın alınmış ve sonrasında tatil köyündeki 30 adet bungalov ve tesis tümüyle yıkılmıştır. Bu anlamda, 1977 yılında Zeki Alasya tarafından yönetilen Sivri Akıllılar Filmi, çok az sayıdaki fotoğraf, mimari çizim ve gazete ilanının yanında Tatil Köyü ile ilgili elimizde kalan en ciddi belge olarak görülebilir.Makale bu noktada öncelikle sinemanın önemli bir mimarlık belgeleme aracı/ortamı olduğunu tartışmayı amaçlar. Sinema filmleri mimari çizimler ve fotoğraflar gibi durağan temsiller üzerinden okuyamadığımız bir bakış açısını sunma potansiyeline sahiptirler. Bu kapsamda makale, Sivri Akıllılar filminden yola çıkarak Nebioğlu Tatil Köyü'ne ilişkin bütüncül bir bakış açısı geliştirmek ve yapıya daha yakından bakmak amacı taşımaktadır. Bu filmin aracılığıyla mekanın genel biçimsel kararları, iç mekanları, mobilya, malzeme, renk seçimleri ve özellikle de gündelik hayatla kurduğu ilişki daha görünür olur.

MOVIES AS AN IMPORTANT MEDIA TO DOCUMENT ARCHITECTURE: SİVRİ AKILLILAR AND THE NEBİOĞLU HOLIDAY VILLAGE

In recent years, tourism architecture emerges as a prominent concept and recently studied field within the architectural historiography. Nebioğlu Holiday Village designed by architect Ziya Nebioğlu in 1967 can be seen as an important example of hospitality design and tourism architecture in Turkey. In addition, considering its relation with the site, its unique architectural plasticity and its life-style. Nebioğlu Holiday Village should be presented as a crucial case for the documentation of post-war modernism in Turkey. Unfortunately, in the year 2005, Nebioğlu Holiday village which is the first ‘holiday village’ in Turkey was totally destroyed. Therefore, in addition to the already existing architectural drawings, photographs and newspaper advertisement, the movie Sivri Akıllar that was directed by Zeki Alasya in 1977 appears as the one and only document to have a view about the village. By making a close reading of the movie one can develop a detailed perspective about the village and understand its architectural importance In that respect, the study first underlines the importance of movies for documenting architecture. In addition to ‘inert’ documentations like the architectural drawings and photographs, the movies have potential to portray a more extended view about the architectural spaces. By way of movies, one can find a fertile soil to understand the spatial organisation in a better way. Moreover one can also find an invaluable data about the interior space and its furniture, fixture and material decisions.

___

Deniz, Ümit. (4 Kasım 1969). 5 Güzel hurili bir cennet var. Milliyet, s. 5.

Nebioğlu, Z., Tosun, Y. (1967). Nebioğlu Turistik Tesisleri. Arkitekt ,327, s. 113.

Sayar, Yasemin. (2006). Mimar Ziya Nebioğlu’nun 1950-1960 Yılları Arasında Karşıyaka’da Gerçekleştirdiği Konut Çalışmaları. Ege Mimarlık, 58, s. 36-39.

Sayar, Y., Güner, D. (2008). Nebioğlu Tatil Köyü. Docomomo Türkiye Mimarlığında Yerel Açılımlar, Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi.

Sayar, Yasemin. (2011). İzmir’de Amerikan Modernizminden İzler: Ziya Nebioğlu Mimarlığı (1948-1975). Mimarlık, 359, s. 46-50.

Tamer, Rauf. (24 Nisan 1970). Tatil, Akşam, s.7.