AVANGARD AKIMLARDAN ÖRNEKLER VE KIYASLAMALAR ÇERÇEVESİNDE AVANGARDIN VE ÜTOPYANIN YİTİRİLİŞİ

Fransız Devrimi ile birlikte Avrupa’da yayılan toplumsal değerler, modern sanatın şekillenmesinde rol oynar. Bu değerler, ütopyalardaki toplum tasarıları ile birlikte, avangard akımların tarihsel temellerini oluşturur. Avangardın yol göstericiliği ve öncülüğü ütopyalardan beslenir. Avangard bir sanat hareketi olan Dada, toplumla etkili bir iletişime geçebilmek için manifestolar yayınlamıştır. Dada’nın ütopyası, sanatçının yol gösterdiği bir toplum ile herkesin sanatçı olduğu bir toplum modeline ulaşmaktır. Devamında ise avangard, Sürrealizm ve Sitüasyonizm ile devam etmiştir, yeni tanım ve yöntemler kazanmıştır. Avangardın ve ütopyalarının, sanata ve topluma etkisi büyüktür. Ancak bu ütopyaların amaçladığı düzene yakın bir değişim, ne sanat dünyasında ne de toplumda hissedilmektedir. Günümüz sanatında, avangard bir sanat akımı ya da eseri yaratılamamaktadır. Sanattaki yönelimlerden biri olan Pop-Art, avangardın etkisizleştirilmesi konusunda önemli bir noktadır. Bu yönüyle incelenmesi, avangardın yitirilişi ile ilgili örnekler sunar. Toplum yapısındaki ve sanattaki diğer değişimler de bunda etkindir. Avangardın ve ütopyanın yitiriliş sebepleri, değişen sanatsal yaklaşımlarda, politik ve toplumsal değişimlerde aranabilir.

LOSS OF AVANT-GARDE AND UTOPIA WITHIN SAMPLES AND COMPARISONS FROM AVANT-GARDE MOVEMENTS

Values that spread in Europe with French Revolution play role in shaping of modern art. These values along with the community designs in utopias constitute the historical bases of avantgarde movements. The guiding spirit and pioneering of avant-garde is fed on utopias. Dada, which is an avant-garde art movement, published manifestos in order to communicate effectively with society. The utopia of Dada is to achieve a model of society led by artists and in which everyone would be an artist. In the ongoing process, avangard continued with surrealism and situationism, has gained new definitions and methods. The avant-garde art movements and utopias of these movements have a big influence on society and art. However, a close change to the order aimed by these utopias is not felt neither in the art world nor in the society. In today’s art, an avant-garde art movement or work cannot be created. Pop-Art, as one of the orientations in art, is an important point about neutralization of avant-garde. Approaching of Pop-Art from this point provides examples about loss of avant-garde. Other changes which happened in structure of society and art are also effective on this loss. The reasons of loss of avant-garde and utopia can be sought in perceptions of art that develop and change, some political developments and the changes in the structure of society.

PDF

___

Antmen, Ahu. (2016). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.

Artun, Ali. (2015a). Kitsch, Popüler Kültür ve Çağdaş Sanat. Ali Artun (Ed.). Çağdaş Sanatın Örgütlenmesi Estetik Modernizmin Tasfiyesi, s. 40-43. İstanbul: İletişim Yayınları.

Artun, Ali. (2015b). Manifesto, Avangard Sanat ve Eleştirel Düşünce. Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 13-69. İstanbul: İletişim Yayınları.

Aslan, Ruken. (2015). Gerçeküstücü Harekette Ütopya Kavramı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17/2, s. 37-47. Erişim:11.09.2017. http://dergipark.gov.tr/download/article- file/321297

Bishop, Claire. (2015). Katılımcı Sanatın Açmazları (E. Gen, Çev.). Skopbülten, Erişim: 12.09.2017. http://www.e-skop.com/skopbulten/katilimci-sanatin-acmazlari/2634#_ edn2

Breton, André. (2015b). 1921 André Breton: Yapay Cehennemler: 1921 Dada Sezonu Açılışı (C. Gündüz, Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 167- 178. İstanbul: İletişim Yayınları.

Breton, André. (2015b). 1924 André Breton: Sürrealizm Manifestosu (K. Özsezgin, Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 178-225. İstanbul: İletişim Yayınları.

Bürger, Peter. (2014). Burjuva Toplumunda Sanatın Özerkliği Problemi. Ali Artun (Ed.). Avangard Kuramı (E. Özbek, Çev.), s. 83-112. İstanbul: İletişim Yayınları.

Bürger, Peter. (2014). Eleştirel Edebiyat İncelemeleri İçin Ön Düşünceler. Ali Artun (Ed.). Avangard Kuramı (E. Özbek, Çev.), s. 37-50. İstanbul: İletişim Yayınları.

Calinescu, Matei. (2017). Modernliğin Beş Yüzü (S. Gürses, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.

Canjuers, P., Debord, G. (2015b). 1960 Pierre Canjuers ve Guy Debord: Devrimci Programın Birliğini Tanımlamaya Doğru (U. Kılıç, Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 324-333. İstanbul: İletişim Yayınları.

Cardinal, Roger. (2014). Çözünür Kent: Sürrealist Paris Algısı (N. Altınyıldız Artun, Çev.). skopdergi, Erişim: 11.09.2017. http://www.e-skop.com/skopdergi/cozunur-kent-surrealist- paris-algisi/1964

Debord, Guy. (2015b). 1958 Guy Debord: Dérive Kuramı (U. Kılıç, Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 314-316. İstanbul: İletişim Yayınları.

Debord, Guy. (2015b). 1958 Guy Debord: Sitüasyonist Tanımlar (E. Gen, Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 311-313. İstanbul: İletişim Yayınları.

Engels, Friedrich. (2012). Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm (Sol Yayınları Yayın Kurulu, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.

Jorn, Asger. (2011). Jorn’s Modifications & Kirkeby’s Overpaintings, Museum Jorn. Erişim: 18.09.2017. http://www.museumjorn.dk/en/press_presentation.asp?AjrDcmntId=1219

Kavukçu, Evren. (2015). Ütopya ve Sanat. Atatürk Üniversitesi GSF Sanat Dergisi, s. 29-37. Erişim:02.04.2017. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunigsfd/article/viewFile/ 5000175324/5000158122

McWilliam, Neil. (2011). Mutluluğun Güzelliği: Sosyal Sanat ve Fourierist Eleştiri. Ali Artun (Ed.). Sanat/Ütopya Mutluluk Hayalleri: Sosyal Sanat ve Fransız Solu (1830-1850) (E. Soğancılar, Çev.), s. 291-406. İstanbul: İletişim Yayınları

McWilliam, Neil. (2011). Saint-Simon ve Sosyal Estetiğin Şekillendirilmesi. Ali Artun (Ed.). Sanat/Ütopya Mutluluk Hayalleri: Sosyal Sanat ve Fransız Solu (1830-1850) (E. Soğancılar, Çev.), s. 57-91. İstanbul: İletişim Yayınları

Meriç, Cemil. (2016). Saint Simon İlk Sosyolog, İlk Sosyalist. İstanbul: İletişim Yayınları.

Nieuwenhuys, Constant. (2015b). 1960 Constant Nieuwenhuys: Yeni Babil (E. Gen Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 308-311. İstanbul: İletişim Yayınları

Puchner, Martin. (2016). /Dadanın 100. yılı/ Tristan Tzara ve Dada Manifestosu (K. Özsezgin, Çev.). e-skop. Erişim: 08.04.2017. http://www.e-skop.com/skopbulten/dadanin-100-yili- tristan-tzara-ve-dada-manifestosu/2915#_edn12

Tzara, Tristan. (2015b). 1918 Tristan Tzara: Dada Manifestosu (K. Özsezgin, Çev.). Ali Artun (Ed.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş, s. 116-129. İstanbul: İletişim Yayınları

Wikipedia. (2017). Avangart maddesi. Erişim: 02.04.2017, https://tr.wikipedia.org/wiki/ Avangart