Lale Devri’nden Sonra Klâsik Türk Mûsikisi Ve Bestekâr Bir Padişah: Sultan I. Mahmud Han (1696–1754)

XVIII. yy Klâsik Türk Mûsikisi’nin gelişimi açısından önemli bir asırdır. Bilhassa mûsikideki gelişimin belirgin orijin noktası Lale Devri’nde kendini göstermiştir. Fakat bu devrin Patrona Halil isyanı ile kapanmasının akabinde Klâsik Türk Mûsikisi’nin gelişiminde herhangi bir aksaklık görülmemiş bilakis büyük ölçüde gelişme ve yükseliş gerçekleşmiştir. Şüphesiz ki bu gelişimde Sultan I. Mahmud Han’ın rolü çok büyüktür. Tahta geçişiyle birlikte Sultan I. Mahmud Han, öncelikli olarak devlete ayak bağı olmuş başıbozukların hakkından gelmiş, sonrasında kültür – sanat sahasında bilhassa musikide desteğini önemli ölçüde vererek hem döneminin sanatkârlarını korumuş, hem de bu sanatın gelişiminde yönetmen konumunda bulunmuştur. Bestekâr tabiatlı bu padişah, Klâsik Türk Mûsikisi’nin Sultan III. Selim Han (1761 – 1807) dönemindeki altın çağının sağlam temellerini kendi sadaret döneminde de sürdürmüş ve Klâsik Türk Mûsikisi’nin gelişimine büyük ölçüde kadim katkıları olmuştur. İşte söz konusu bu çalışmada, Klâsik Türk Mûsikisi’nin gelişim sürecinde kendi sadaret döneminde sanatkâr ruhlu bir padişahın hayatı, Klâsik Türk Mûsikisi’ne katkıları ve bu padişahın dönemin musiki sahasındaki rolü, konumu incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sultan I. Mahmud Han, Makam, Mûsiki, Bestekâr

Sultan Mahmud Khan (1696–1754) Who the Composer and an Emperor After the “Tulip Era” Period

18th century is very important for Turkish Classical Music. Especially improvement of music showed up itself in Tulip Revolution. After the Tulip Revolution ended because of Patrona Halil rebellion, there was no setback on Turkish Classical Music contrarily improved itself. It is clear that Sultan I. Mahmut Khan played a very big role on that improvement. After he ascended the throne, first he punished the people who had been disrespectful for country, and then he supported culture and art activities, especially musicians by protecting and leading them in this time period. Being a composer himself, Sultan maintained the strong impact of Turkish Classical Music as it was in Sultan III. Selim Khan (1761 – 1808) period – the golden period of Turkish Classical Music- and had invaluable contributions to its improvement. In this study, the role of Sultan I. Mahmud Khan in Turkish Classical Music is explained as well as the life of this artistic Sultan.

Keywords:

I. Mahmud Khan, Maqam, Music, Composer,

PDF

___

Altınay, A. R. (2016). Lale Devri. Ankara: Kurgan EdebiyatYayınları.
Behâr, C. (2017). Şeyhülislâm’ın Müziği – 18. yy’da Osmanlı Türk Mûsikisi ve Şeyhülislâm Es’ad Efendi’nin Atrab’ül Âsâr’ı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Danişmend, İ. H. (2011). İzâhlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Doğu Kütüphânesi Yayınları. Düzenli, P. (2014). İslâm Kültür Tarihinde Mûsiki. İstanbul: Kayıhan Yayınları.
Erünsal, İ. E. (1988). Türk Kütüphâneleri Tarihi II: Kuruluştan Tanzimat’a Kadar Osmanlı Vakıf Kütüphâneleri. Ankara: AKM Yayınları.
Koçu, R. E. (2015). Osmanlı Padişahları. İstanbul: Doğan Kitap.
Koçu, R. E. (2016). Âşık ve Şair Padişahlar. İstanbul: Doğan Kitap.
Kutluğ, Y. F. (2000). Türk Mûsikisinde Makamlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Özalp, M. N. (2000). Türk Mûsikisi Tarihi. İstanbul: MEB Yayınları.
Özcan. A. (2003). Mahmud I. İslâm Ansiklopedisi içinde (c. 27, s. 348-352). Ankara: TDV.
Özpekel, O. N. (1999). Şair ve Bestekâr Osmanlı Padişahları. Osmanlı Kültür-Sanat Ansiklopedisi içinde (c:10, s. 618). Ankara: Osmanlı Kültür-Sanat Ansiklopedisi.
Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikisi: Akademik Türk Sanat Mûsikisi’nin Ansiklopedik Sözlüğü. Ankara: Orient Yayınları. Pekin, E. (1999). Sarayda Mûsiki: Sultan Bestekârlar CD/Kitap. İstanbul: Kalan Müzik.
Tekin, A. (2015). Türk Mûsikisinde Nağmeler ve Makamlar – Kemâni Hızır Ağa’nın “Tefhimü’l Makâmât fi Tevlîdi’n Nagâmât” İsimli Edvâr-ı Örneğinde 18.Yüzyıl Türk Mûsikisi. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (Basım Tarihi Belirsiz) Osmanlı Tarihi. Ankara: TTK Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1977). Osmanlı Zamanında Saraylarda Mûsiki Hayatı. Belleten Dergisi, 161. 94-97.