Yücel’in Shakespeare’de örtülü çeviri stratejileri: Hamlet ve Bir Yaz Gecesi Rüyası için yeniden yazma olanakları

Günümüz dünyasında, çeviri ve yeniden yazma birbirinden farklı edimler kabul edilseler de, çeviri edebiyatı tanımlamak için çerçeve terimler olarak kullanılırlar.Çeviri terimi, ‘sadakat’ kavramını akla getirirken,yeniden yazma genellikle kaynak metne yapılan ‘değişiklikleri’ ifade etmek için kullanılır.Bu bağlamda ‘ yeniden yazma’ kaynak metinle karşılaştırıldığında ‘ görece az değerli’ kabul edilmektedir.Bu geleneksel görüşe karşı çıkan kuramcılardan Gideon Toury,Kaisa Koskinen ve Rosemary Arojo, metinlerin birbirleriyle bir çok şekilde bağlantılı olduğunu öne sürerek,çeviri ve yazınsal üretim sürecinin dinamikliği nedeniyle ‘yeniden yazma’ kavramının dikkatlice ele alınması gerektiğini belirtmektedirler.Türk edebi dizgesinde, Can Yücel’in William Shakespeare’in soneleri ve üç oyun çevirisi, Hamlet, Bahar Noktası ve Fırtına geçmişte ‘serbest çeviri’ olarak değerlendirilmiştir.Can Yücel ise yapıtlarının ‘çeviri olmadığını’ iddia eden yapıcı olmayan eleştirilere cevap olarak kendini ‘Türkçe Söyleyen’ olarak adlandırmıştır.Günümüzde ise bu tartışmaların sonu gelmek üzeredir çünkü çeviri kuramları artık ‘yeniden yazma’ kavramını tarihin başlangıcından beri üretilmiş metinleri tanımlamak için kullanmaktadır.Bu bağlamda, ‘metne sadakat’ bu çerçeve terimler gibi sorgulanabilir bir paradigma haline gelmiştir.Çağdaş çeviri kuramlarına göre, edebi metinleri birbirlerinden farklı kılan saygı duyulması gereken çevirmen seçimleridir.

Anahtar Kelimeler:

Yeniden yazma, sadakat, dinamik etki, imge

Can Yücel’s implicit translation strategies on Shakespeare: Rewriting possibilities for Hamlet and A Midsummer Night’s Dream

In today’s world, translation and rewriting are both considered as umbrella terms to define translated literature though differing in content. Translation as an umbrella term may bring forth the idea of ‘conformity’ to the target text whereas rewriting may recall ‘changes’ made to the original. The term “rewriting” has been used to define works that are ‘inferior’ examples of the target text. To oppose this traditional view, theorists like Gideon Toury, Rosemary Arojo and Kaisa Koskinen claim that all texts refer to one another in many ways, and the concept of rewriting should still be handled carefully as discussions on translation and textual production still continue. In the Turkish literary system, Can Yücel’s translation of William Shakespeare’s sonnets and three plays, namely Hamlet, A Midsummer Night’s Dream and the Tempest have stood out as examples of free translation. Yücel called himself ‘Türkçe Söyleyen’ (Rewriter in Turkish) to escape from harsh criticism that said his work was “not translation”. Such discussions are likely to fade away because today’s translation theories see textual production since the beginning of history as rewriting. In such a case, the ‘loyalty’ to target text should be considered as a paradigm because it may be challenged as well as the umbrella terms like translation or rewriting. According to modern translation theorists it is the translators’ choices that make literature ‘different’ from one another and these should be respected.

Keywords:

Rewriting, loyalty, dynamic influence, imagery,

PDF

___

Arrojo, Rosemary (1995). The Death of The Author and The Limits of the Translator’s Visibility in Translation as Intercultural Communication (Ed. Mary Snell – Hornby Z. Jettmarova, K.Kaindl), Amsterdam: John Benjamins,pp.21-32 Barthes Roland (1988).» The Death of The Author» in Modern Criticism and Theory: A Reader (ed. David Lodge), London and Newyork: Longman Bozkurt, Bülent. (1994) Bir Yaz Gecesi Rüyası. İstanbul: Remzi Kitabevi Bozkurt, Bülent. (1991) Hamlet, İstanbul: Remzi Kitabevi Çapan, Cevat. (1981) ,Özgürlüğü’ne Kavuşan Shakespeare .İstanbul:Adam Yayınları Çavuşoğlu, Özgür (2007), “Türkçe Söyleyen” Can Yücel: The “Rewriter” Par Excellence (Thesis), Boğaziçi University Çelebi, Bünyamin (1999), Can Yücel: “Hayatta ben en çok babamı sevdim.” İstanbul; Tarih Vakfı İstanbul Dergisi, No: 29 (April), pp. 34-40 Retrieved from: https://core.ac.uk/download/pdf/38324689.pdf (2018, July 17) Delabastita, Dirk. (2010), Literary Studies and Translation Studies, Handbook of Translation Studies (Volume 1) (ed. Y.Gambier –L.v. Doorslaer), Amsterdam: John Benjamins, pp. 196–208 Demirkol, Neslihan. (2006), Can Yücel’in Shakespeare Çevirilerinde “Sadakat” (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Retrieved from: http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0003084.pdf (2018, June 16) Even- Zohar, Itamar (1990). "The Position of Translated Literature Within the Literary Polysystem." In Polysystem Studies (= Poetics Today 11:1), pp. 45-51. Even- Zohar, Itamar (2000). The position of Translated Literature Within the Literary Polysystem in the Translation studies Reader (ed.Lawrence Venuti).London &New York, Routledge, pp. 192-197 Koskinen, Kaisa (1994). « (Mis) translating the Untranslatable: The Impact of Deconstruction and Post Structuralism on Translation Theory» in Meta: Translators Journal,Vol.39,no: 3, pp.446-452 Munday, Jeremy (2001). Introducing Translation Studies Theories and Applications, Routledge O'Connell, Michael (1985). The Idolatrous Eye: Iconoclasm, Anti-Theatricalism, and the Image of the Elizabethan Theater. ELH, 52(2), pp.279-310 Olher, Rosa Maria, (2004). Translation and Discourse, Acta Scientiarum. Human and Social Sciences Maringá, v. 26, no. 1, p. 73-79 Öner, Işın Bengi, (1997), Çeviri Kuramlarını Düşünürken, Sel Yayıncılık Sabuncu, Başar. (2002), Bahar Noktası’nda Şenlikli Direniş, Bahar Noktası, İstanbul: Okuyan Us, pp.11 Yücel, Can. (1991), Bahar Noktası, İstanbul: Adam Yayınları Yücel Can (2003), Bahar Noktası, İstanbul: Okuyan Us Yayınları Yücel, Can (1989), "Can Yücel ile Söyleşi,” Metis Çeviri, (haz. Suat Karantay), 8 (Yaz 1989), pp. 11-18 Yücel, Can. (1997) Hamlet. İstanbul: Adam Yayınları