Ek (ikinci/yabancı) dillerde yazma öğretimi için Osmanlı örneği: Tarihi ve kişisel bakış açıları

Çok eski çağlardan beri bile, ikinci ve ek diller öğretimi hakkında bir yorum yapılabilir, on altıncı yüzyıla kadar Osmanlı İmparatorluğu yönetici sınıfınının ek dilleri olan Türkçe, Farsça ve Arapça öğretimi için bir kurum vardı. Hemen hemen bütün İmparatorluk yöneticileri bu üç dili, ek dil olarak öğrenmekteydiler, çünkü bunların hiç biri ne Türk ne Fars nede Araptı. Birkaç istisna olarak Osmanlı İmparatorluğu ailesinden olanlar da vardı. Yönetici sınıfına seyfiye, bilimle uğraşan kesime ilmiye olarak ad verilir, bu sınıflar Hristiyan ailelerin çocuklarıydı ve devşirme olarak ailelerinden alınırdı. Bu çocuklar Anadoludaki ailelere Türkçe öğrenmeleri için gönderilirlerdi. Başarılı olanlar saray okuluna gönderilir, diğer derslerin yanında Osmanlı Türkçesi, Farsça (Yeni Farsça), ve klasik Arapçayı ikinci diller olarak öğrenirlerdi. Bu üç dil devlet bürokrasisinde kullanılırdı. Sultanlar, vezirler, paşalar, beyler, başkent veya diğer bölgelerdeki üs düzey sekreterler, bu dillerin birinde veya her üçünüde, sadece okumakla kalmazlar aynı zamanda görevlerindeki yazışmalarda da kullanabilirlerdi. Ayrıca bu kişiler bu dillerde şiir ve düz yazı da yazabilirlerdi. Bu dillerin nasıl bu kadar profösyönelce öğrenilebildiği bu çalışmanın konusudur. Herhangi ek bir dildeki iyi yazmanın metodu temel olarak okuma ve iyi modelleri kopya etmekti. Bu gelecekteki akıllı telefondaki öylesine yapılan dilsel ve bazan da argo ya kaçan yazma uygulamalarından daha iyi bir yaklaşım olabilir.

Anahtar Kelimeler:

Enderȗn Mektebi, devşirme, ek dil öğretimi, kopyalayarak öğrenmek, Dilbilgisi-Çeviri Yöntemi

An Ottoman lesson for the teaching of writing in additional languages: historical and personal perspectives

Even from ancient times, one can infer second language teaching, but by the 16th century, an institution for the teaching of Turkish, Farsi and Arabic as second languages for the ruling class of the Ottoman Empire had formed. Nearly all the Empire’s rulers learned those three languages as additional languages because none were Turk, Fars or Arab. The only few exceptions were members of the imperial Ottoman family. The ruling class called the seyfiye, as opposed to the learned class called the ‘ilmiye, were drafted through the “devshirme”, a levy of Christian boys. They were sent to Anatolian families to learn Turkish. Those who excelled were sent to the palace school where, among other subjects, they studied Ottoman Turkish, Farsi (i.e., Neo-Persian) and classical Arabic as additional languages. These three languages were used by the state bureaucracy. In one or all of the three languages, the sultans, viziers (ministers), pashas (military leaders), beys (governors) and secretaries in the bureaus in the capital and provinces not only read them, but they also wrote them in the course of their state duties. They also composed poetry and prose in the additional languages. How they achieved such mastery in writing those additional languages is the object of this study. The method of learning good writing of additional languages was basically the reading and copying of good models. That may well be a more appropriate method than the further, willy-nilly appropriation of the lingo of the smart phone for better and finer written communication.

Keywords:

Enderȗn School, devshirme, additional language learning, learning by copying, Grammar-Translation Method,

PDF

___

Akkutay, Ü. (1999). Osmanlı Eğitim Sisteminde Enderȗn Mektebi [The Enderȗn School in the Ottoman Education System]. In G. Eren, K. Çiçek, & C. Oğuz (Eds.), Osmanlı [Ottoman], Vol. 5 (pp. 187‒206). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Akyüz, Y. (1982). Türk Eğitim Tarihi: Başlangıçtan 1982’ye, Y. no:114 [Turkish Education History: From the Beginning to 1982, Publication no. 114]. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Aydın, M.Ş. (1999). Osmanlı’da Çocuklarının Eğitimi [Education of Children in the Ottoman Empire]. In G. Eren, K. Çiçek, & C. Oğuz (Eds.), Osmanlı [Ottoman], Vol. 5 (pp. 218‒228). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Celce-Murcia, M., & Brinton, D.M. (2014). Teaching English as a Second or Foreign Language (4th ed.). Boston, MA: Heinle/National Geographic Learning. Çelebi, İ. (1999). Osmanlı Medreselerinin Kuruluşu, Yükseliş ve Çöküş Nedenleri [The Establishment of Ottoman Madrasas, Causes of Ascension and Fall]. In G. Eren, K. Çiçek, & C. Oğuz (Eds.), Osmanlı [Ottoman], Vol. 5 (pp. 168‒175). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Eren, G., Çiçek, K., & Oğuz, C. (Eds.). (1999). Osmanlı [Ottoman], Vol. 5. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Fries, C.C. (1952). The Structure of English: An Introduction to the Construction of English Sentences. San Diego, CA: Harcourt, Brace. Gatenby, E.V. (1965). A Direct Method English Course (A New Course Specially Designed for Turkish Students), Books 1‒5. Istanbul: Yeni Savaş Matbaası. Hall, R.A., Jr. (1960). Linguistics and Your Language. Garden City, NY: Doubleday. Hall, R.A., Jr. (1966). New Ways to learn a Foreign Language. New York, NY: Bantam Language Library. Hızlı, M. (1999). Osmanlı Sıbyan Mektepleri [Ottoman Primary Schools]. In G. Eren, K. Çiçek, & C. Oğuz (Eds.), Osmanlı [Ottoman], Vol. 5 (pp. 207‒217). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Howatt, A.P.R., & Smith, R. (2014). The History of Teaching English as a Foreign Language, from a British and European Perspective. Language and History, 57 (1), 75‒95. Kazıcı, Z. (1999). Osmanlı Eğitim ve Öğretim Sisteminde Genel Medreseler [General Education in the Ottoman Education System]. In G. Eren, K. Çiçek, & C. Oğuz (Eds.), Osmanlı [Ottoman], Vol. 5 (pp. 161‒167). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Koerner, E.F.K., & Asher, R.E. (1995). Concise History of the Language Sciences: From the Sumerians to the Cognitivists. Oxford, UK: Pergamon/Elsevier Science Ltd. Lado, R. (1964). Language Teaching: A Scientific Approach. New York, NY: McGraw-Hill, Inc. Newton, J.M., Ferris, D.R., Goh, C.C.M., Grabe, W., Stoller, F.L., & Vandergrift, L. (2018). Teaching English to Second Language Learners in Academic Contexts: Reading, Writing, Listening, and Speaking (1st ed.). Abingdon, UK: Routledge. Peachy, D.W.S. (2012). The Qur’an: The Final Book of God, a Clear English Translation of the Glorious Qur’an. World Assembly of Muslim Youth, Qassim, Saudi Arabia. Peachy, W. (1984). A Year in Selaniki’s History: 1593-4 (Unpublished doctoral dissertation). Indiana University, Dept. of Uralic and Altaic Studies, Bloomington, IN (USA). Taş, K.Z. (1999). Lala (Şehzâdelerin Yetiştirilmesi ve Lalalık Müessesesi [Lala (The Institution of the Lala and the Training of the Princes). In G. Eren, K. Çiçek, & C. Oğuz (Eds.), Osmanlı [Ottoman], Vol. 5 (pp. 218‒228). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.