Kutadgu Bilig’de “iyi olan yukarıda, kötü olan aşağıda metaforu” üzerine

İslâmi Türk edebiyatının bilinen ilk büyük eseri olan Kutadgu Bilig zengin bir söz varlığına sahiptir. Bu söz varlığındaki mevcut metaforlar döneminin kavram dünyasını yansıtır. Yansıttığı kavramların temelinde de toplumun tecrübeleri, kültürel birikimi, hayata bakış açısı ve zihnin dünyayı nasıl algıladığı yer alır. Metaforlar, günlük hayatımızda dünyanın nasıl algılanıp kavramlaştırıldığını ifade eden gösterge ve gösterilenlerden meydana gelir. Bir forma en az iki içeriğin sığdırıldığı metaforlar düşünce sistemimizin doğal bir parçasıdır. Düşünceleri somutlaştırır ve nesnelleştirir, bu da dilimizin etkili ve ustaca işlenebilirliğini gösterir. Her alanda kullanılan metaforlar edebiyatta da kullanılmıştır. Çalışmamızda, Kutadgu Bilig’de yer alan yönelim metaforları incelenmiştir ve otuz sekiz adet yönelim metaforu tespit edilmiştir. Tespit edilen metaforlar günümüzde de devamlılık arz eder. Bu devamlılık bize kültür ile metaforun doğrudan ilişkili olduğunu gösterir.

Anahtar Kelimeler:

Kutadgu Bilig, metafor, yönelim metaforları

“The good above, the bad below metaphor” in Kutadgu Bilig

Kutadgu Bilig, the first known great work of Islamic Turkish literature, has a rich vocabulary. In this fortune, the present metaphors reflect the concept world of the era. On the basis of the concepts it reflects are the experiences of the society, cultural accumulation, perspective of life and how the mind perceives the world. The metaphor consists of the indicators and the ones that express how the world is perceived and conceptualized in our daily lives. Metaphors in which at least two contents fit into one form are a natural part of our thinking system. It embodies and objectifies thoughts, which shows the effective and ingenious processability of our language. Metaphors used in every field have also been used in literature. In our study, orientation metaphors in Kutadgu Bilig were examined and thirty-eight orientation metaphors were identified. The metaphors identified are still continuous today. This continuity shows us that the metaphor is directly related to culture.

Keywords:

Kutadgu Bilig, metaphor, orientation metaphors,

PDF

___

Aksan, D. (2017). Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Bilgi. Arat, R. R. (2008). Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı. Arat, R. R. (1991). Kutadgu Bilig I Metin. Ankara: Atatürk Kültür, Dil veTarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu. Çetinkaya, B. (2017). Kutadgu Bilig'de Kavramsal Metaforlar. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 19 (2), 377-399. Demirci, K. (2017). Türkoloji Öğrencileri İçin Dilbilim Konular Kavramlar Teoriler. Ankara: Anı. Devellioğlu, F. (2012). Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi. Ercilasun, A. B. (2016). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ. Ercilasun, A. B. (1985). Karahanlı Devri Türk Edebiyatı. A. B. Ercilasun içinde, Büyük Türk Klasikleri 1 (s. 114-179). İstanbul. Ergüzel, M. M., & Kirik, E. (2018). Kutadgu Bilig'in Söz Varlığı Ve Kelime Gruplarına Dair. Turkısh Studies , 381-398. Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu. Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (G. Y. Demir, Çev.) İstanbul: İthaki. Nâci, M. (2006). Lûgat-i Nâci. (Ş. Kurt, Çev.) İstanbul: Çağrı. Sami, Ş. (2007). Kâmûs-ı Türkî . (Ş. Kurt, Çev.) İstanbul: Çağrı. Sarı, C. (2016). Deyimlerde Aşağı/Yukarı Yönelim Metaforu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 9 (44), 212-216. Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu.