İngilizce bir kısa hikâyenin Türkçe iki çevirisinde bir yazarın edebi üslup özelliklerinin eşdeğerlik derecesine yönelik bir inceleme
Her yazara özgü ayırt edici bir kişisel edebî
üslup, bir edebî esere edebî niteliğini veren en önde gelen özelliktir. Her
üslup bir yazarın edebî kimliğini açıkça ortaya koyan sözdizimsel ve anlamsal
bileşenlerin bir birleşimidir. Çeviribilimde üslup, çevirmenlere kaynak metin
ile çevirisi arasında bir eşdeğerlik kurulması konusunda büyük bir zorluk
çıkaran unsurdur. Bir metni hem orijinal dilinden hem de çevirisinden okuyabilen
okurlar, orijinal metnin üslup özelliklerinin çevrili halinde ne dereceye kadar
kayba uğradığını gördükleri için, bu gerçeğin farkındadırlar. Bu
nedenle, üsluba dair unsurların yanlış veya yetersiz aktarımı, orijinal edebî
eserin lezzetinde bir azalmaya neden olur. Sorun bazen çeviri
sürecinde, iki metin arasında makul bir üslup eşdeğerliği düzeyi elde etmeyi
öncelikle amaçlamış olmayan çevirmenlerin, hep birlikte bir yazarın ayrıcalıklı
üslubunu yaratan unsurların tamamına gerektiği gibi dikkat etmedikleri
gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, Amerikalı yazar Ernest Miller
Hemingway'in İhbar adlı bir kısa öyküsünün Türkçedeki iki çevirisi,
orijinal metin ve kendi aralarında üslup eşdeğerliği düzeylerine göre
karşılaştırılacaktır.
Çeviri sürecinde orijinal edebî tadı korumak adına
edebî bir metnin üslup özelliklerinin eşdeğer bir düzeyde aktarılmasının
gerekliliğini vurgulamaya yönelik olarak, bu iki çeviri metin ile kaynak metin
betimleyici bir üslup analizi yöntemi ile incelemeye tâbi tutulacaktır.
An examination of the extent of equivalence of an author’s literary stylistic features in two Turkish translations of a short story in English
A distinctive personal literary style, unique to
every author, is the foremost characteristic that gives a literary work its
literary quality. Each style is a composite of syntactic and semantic
components that evidence the literary identity of an author. In Translation
Studies, style is the element that poses a great difficulty to translators with
regard to establishment of equivalence between the source text and its
translation. Readers who are able to read a text both in its original language
and its translation are well aware of this fact as they notice the degree of
losses of the stylistic features of the original text in its translated
version. Thus, inaccurate or inadequate transfer of stylistic elements leads to
a decrease in the flavor of the original literary work. The problem arises from
the fact that sometimes in the translation process, not all elements which
altogether create the exclusive style of an author, are given the due attention
by translators who do not primarily intend to achieve a reasonable level of
stylistic equivalence between the two texts. In this
study, two Turkish translations of a short story titled The Denunciation
by the American author Ernest Miller Hemingway will be compared with the
original text and with each other in respect to the level of stylistic
equivalence. The two translations and the source-text will be subjected to
a descriptive stylistic analysis to highlight the necessity of equivalent
transfer of stylistic features of a literary text in the translation process in
order to preserve the original literary savor.
___
- Aksoy, B. (2001). Çeviride eşdeğerlik kavramı. [The Notion of equivalence in translation]. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi 11, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık Bölümü, 1-6.
Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi. [Literary translation from past to present]. (1st Ed.). Ankara, Turkey: İmge Kitabevi.
Baker, M. (2018). In other words: a coursebook on translation. (3rd Ed.). New York, USA: Routledge.
Bulut, A. (2000). Çeviri metnin değerlen(dir)mesi: metinsel (eş) değer(lik) anahtarları. [Evaluation of translated text: keys to textual equivalence]. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 10, 73-87.
Carr, A. (2018). Write effectively! Use tone, style and pacing for focus and readability. Retrieved from: https://owlcation.com/humanities/How-to-Begin-Sentences-and-Paragraphs-for-Effect-Focus-and-Readability-Tone-and-Style-Vary-Pace-Beware-Repetition
Catford, J.C. (1978). A linguistic theory of translation: An essay in applied linguistics. (5th Ed.). Oxford, UK: Oxford University Press.
Hermans, T. (2009). Translation in systems: Descriptive and system-oriented approaches explained. Manchester, UK: St. Jerome Publishing.
Hermans, T. (2013). What is (not) translation? In Millán, C. & Bartrina, F. (Eds.), The Routledge Handbook of Translation Studies (pp. 75-87). New York, USA: Routledge.
Leech, G & Short, M. (2007). Style in fiction: a linguistic introduction to English fictional prose. (2nd Ed.) UK: Pearson Education Limited.
Leech, G. (2013). Language in literature style and foregrounding. London, UK & New York, USA: Routledge.
Malmkjær, K. (2013). Where are we? (from Holmes’s map until now). In Millán, C. & Bartrina, F. (Eds.), The Routledge Handbook of Translation Studies (pp. 31-44). New York, USA: Routledge.
Nord, C. (2013). Functionalism in translation studies. In Millán, C. & Bartrina, F. (Eds.), The Routledge Handbook of Translation Studies (pp. 201-212). New York, USA: Routledge.
Önal, M. (2008). Edebî dil ve üslup. [Literary language and style]. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 36, 23-47. doi:http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat749
Panou, D. (2013). Equivalence in translation theories: A critical evaluation. Theory and Practice in Language Studies, 3(1), 1-6. doi:10.4304/tpls.3.1.1-6
Pym, A. (2014). Exploring translation theories. (2nd Ed.). Oxfordshire, UK & New York, USA: Routledge.
Reiss, K and Vermeer, H.J. (2014). Towards a general theory of translational action: Skopos Theory explained. (Tr.) Christiane Nord. New York, USA: Routledge.
Ricoeur, P. (2004/2006). On translation. (Tr.) Eileen Brennan. Oxfordshire, UK & New York, USA: Routledge.
Rozakis, L. E. (2003). The complete idiot’s guide to grammar & style. (2nd Ed.). New York, USA: Alpha.
Snell-Hornby, M. (1988/1995). Translation studies: An integrated approach. Amsterdam, Netherlands & Philadelphia, USA: John Benjamins.
Snell-Hornby, M. (2006). The turns of translation studies: New paradigms or shifting viewpoints? Amsterdam, Netherlands & Philadelphia, USA: John Benjamins.
Tanrıkulu, Lokman (2010). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın "Huzur" romanının Almanca çevirisi ("Seelenfrieden") örneğinde edebi çeviri eleştirisi. [Criticism of literary translation in the example of the German translation of the novel “Tranquility” by Ahmet Hamdi Tanpınar]. (Doctoral Dissertation). No: 279801. Retrieved from: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Toury, G. (2012). Descriptive translation studies – and beyond. (2nd Ed.). Amsterdam, Netherlands & Philadelphia, USA: John Benjamins.
Wendland, E. R. (2012). Exploring translation theories: a review from the perspective of Bible translation. Journal of Northwest Semitic Languages, 38(2), 89-128.
Wilss, W. (1982). The Science of Translation. Stuttgart, Germany: Gunter Nar.