Klasik Türk şiiri, şekil ve muhteva özellikleri bakımından sınırları kesin olarak çizilmiş, belli kurallar çerçevesinde gelişen bir şiirdir ve bu özelliğini uzun yıllar boyunca devam ettirmiştir. Ancak 18. ve özellikle de 19. yüzyılda şiirin önce muhteva sonra da şekil unsurlarında bazı değişimlerin meydana geldiği ve artık klasik sonrası bir döneme girildiği görülür. Mahallileşme akımının etkisi ile somut gerçekliğin şiire girmesi, kelime kadrosu ve mazmun anlayışındaki değişim ve şairlerin klasik konuların dışına çıkarak farklı konulara yer vermeleri muhtevayı; divan tertibinin değişmesi, mesnevi ve kaside gibi nazım şekillerine rağbet azalırken bentli nazım şekillerine ve kıt‘alara rağbetin artması, vezin, kafiye ve redif gibi şekle ait unsurların kesin kurallarının zaman zaman ihlal edilmesi ise şekli ilgilendiren önemli değişim unsurları olarak değerlendirilebilir. 19. yüzyıl şairlerinden Enderunlu İbrâhim Râsih (ö.1838) de şiirlerinde bu değişimin izlerinin en çok görüldüğü şahsiyetlerden biridir. Aynı zamanda iyi bir mûsikişinâs olan şairin bilinen tek eseri elimizde dört nüshası bulunan Divan’ıdır. Bu nüshaların hiçbirinde klasik divan tertibi yoktur. Nüshaların tamamının gelenekten farklı olarak bentli nazım şekilleriyle başladığı ve aynı nazım şekilleriyle yazılmış şiirlerin Divan’da farklı yerlerde bulunduğu görülür. Gemicilik, okçuluk ve mûsiki terimlerini ihtiva eden şiirlerin farklı nazım şekilleriyle yazılmış olsalar da art arda gelmeleri dikkate alındığında Enderunlu Râsih Divanı’nın tertibinde nazım şeklinin değil, konunun belirleyici olduğu söylenebilir. Eserde yer alan Ebyât Der-Ta‘dâd-ı Makâmât başlıklı şiir, bir kanarya kuşu için yazılmış mersiye, gölge oyunu için yazılmış perde gazeli, Mahallileşmenin etkisiyle bazı şiirlerde konuşma diline ait ifadelerin yer alması, redif olarak bazen yansıma kelimelerin kullanımı, yer yer klasik mazmun anlayışından uzaklaşarak yeni mazmun ve hayallere yer verilmesi, Enderunlu Râsih Divanı’nı klasik Osmanlı şiirinden farklı kılan unsurların başında gelir. Bu çalışmada bu ve benzeri unsurlar örnekleriyle birlikte ele alınıp değerlendirilecektir.

Classical Turkish poetry is a poetry whose boundaries are drawn precisely in terms of its form and content characteristics, developed in the frame of certain rules, and this characteristic has continued for many years. However, it is seen that some changes have occurred in the figure and content’s elements of the poetry, and the post-classical period has begun in the 18th and especially the 19th century. Penetration of concrete reality with the effect of localization, change of the used words and mentality of metaphor and to be deal with diffirent subjects apart from classical subjects can be considered as significant elements of change relevant to content. Change of divan arrangement, decreasing of popularity of some poem forms like masnavi and qasida and increasing of popularity of verse and some poem forms with stanza, violation of rules of elements like meter and rhyme can be considered as significant elements of change relevant to form. 19th century poet Enderunlu Ibrahim Râsih (d. 1838) is one of the figures who traces of this change are seen in their poems. The only known work of the poet who is a good musician at the same time is his Divan that there are it’s four copies in hand. None of these copies have a classical divan arrangement. It is seen that all of these copies begin with the poem forms with stanza unlike the tradition and the poems written in the same form of poetry are in different places in Divan. Considering that, although the poems containing the terms sea, archery and music are written with different verse forms, they are located in tandem it can be said that the content is decisive for arrangement of Enderunlu Râsih’s Divan, not verse form. The poem entitled Ebyât Der-Ta'dâd-ı Makâmât in the work, the elegy for a canary bird, the ghazel written for shadow play, the use of spoken language in some poems under the influence of the localization, the use of onomatopoeias sometimes as rhyme and the use of new metaphors and imaginations away from mentality of classical metaphors are elements which distinguish Enderunlu Râsih’s Divan from classical Ottoman poetry. In this study, these and similar elements will be discussed together with examples.