Bir milletin kültürel belleğinin şifreleri: Kod kültürleri

İnsanoğlu doğayla olan mücadelesi sonrası maddi ve manevi kazanımlar elde etmektedir. Birlikte edinilen bu değerler her toplumun kendine özgü kültürünü oluşturmaktadır. Zamanla biriken bu veriler toplumların kültürel belleğinin oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Dinamik, kolektif ve sistematik yapısı sayesinde kültürel bellekte geçmişten bugüne toplumların tüm kültürel verileri saklanmaktadır. Bu değerli verilerin sonraki kuşaklar arası aktarımı ise dilde gerçekleşmektedir. Bunun için dil toplumların kültür belleğinde bulunan evrensel, ulusal ve kültürel değerlerini dil göstergelerine kaydetmektedir. Neredeyse her toplumun dilinde bu verileri şifreleyen ve deşifre eden çeşitli kodlar bulunmaktadır. Bu kültürel bilgiler farklı toplumlarını ve onların kültürlerinin öğrenilmesi ve tanınması için anahtar görevi üstlenmektedirler. Bu evrensel ve ulusal değerlere kod kültürleri veyahut kültür kodları denilmektedir. 20. yüzyılın sonlarında araştırmacıların dilbilimde yapısalcı bakış açısı yerine antropolojik yaklaşımı benimsemesi dil ve kültür etkileşim sorunlarına yönelik çalışmaların başlamasını sağlamıştır. Böylece dilbilimde alt disiplinlerin doğuşu kaçınılmaz olmuştur. Bu bağlamda, dil ve kültür arasındaki etkileşim sorunlarının kültürdilbilimsel yaklaşım çerçevesinde incelenmesi yeni kuram ve kavramların ortaya çıkışını sağlamıştır. Bu çalışmada, dil ve kültür etkileşim sorunlarının çözümünde önemli bir rol üstlenen kültürdilbilimin oluşumu ve gelişimi incelenmektedir. Buna istinaden, toplumların dünya görüşü, mantalitesi, ulusal ve kültürel değerleri gösteren kod kültürlerinin tahlili yapılmaktadır. Bunun için çalışmada ileri sürülen görüş ve varsayımlar Rusça ve Türkçe örneklerle aydınlatılmaktadır. Sonuç bölümünde ise elde edilen sonuçlar değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dilbilim, kültürdilbilim, kod kültürler, dil dünya görüşü, ulusal ve kültürel değerler

Codes of a nation’s cultural memory: Codes of culture

Human beings are gaining material and spiritual values after their struggle with nature. These values acquired together constitute the unique of each society. These data accumulated over time provide the basis for the formation of cultural memory of societies. Through its dynamic, collective and systematic structure, all cultural data of societies from past to the present are stored in cultural memory. The transfer of this valuable data among the next generations takes place in the language. For this reason, language records to linguistic signs the universal, national and cultural values of societies that appear in the cultural memory. In almost every community’s language there are various codes that encrypt and decipher this data. This cultural knowledge plays a key role in the learning and recognition of different societies and their cultures. These universal and national values are called are called code cultures or culture codes. The fact that researchers adopted an anthropological approach rather than structuralism in linguistics by the end of the last century has led to the beginning of studies on the problems of language and culture interaction. Thus, rise of sub-disciplines in the linguistics was inevitable. In this context, the study of the interaction problems between language and culture with the framework of linguoculturogical approach has led to the emergency of new theories and concepts. In this study, the formation and development of linguoculturology, which plays an important role in solving the problems of language and culture interaction, is examined. Accordingly, code cultures showing the linguistics views of the world, mentality, national and cultural values of societies are analyzed here. The views and assumptions put forward in this study are illuminated with Russian and Turkish examples for this purpose. In conclusıon, the results obtained are evaluated.

Keywords:

Linguistics, linguoculturology, codes culture, linguistics views of the world, national and cultural values,

PDF

___

Arman, A. (2014). Balkan Naci İslimiyeli’nin ‘Köşe yazarı’ kıyafetini giydim: http://www.hurriyet.com.tr/balkan-naci-islimyelinin-kose-yazari-kiyafetini-giydim-27179363 [10.09.2019]. Bircan, U. (2015). “Saussure’de Dil, Dilbilim ve Göstergebilim”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 25: 43-66. Doğan, Mehmet (2011). Büyük Türkçe Sözlük (23. Baskı). Ankara: Yazar. Gudkov, D.B. (2004). “Yedinitsy Kodov Kul'turı: Problema Semiotiki”. Yazık, Soznaniye, Kommunikatsiya, 26: 39-50. Humboldt, F. W. (2000). Izbrannıye Trudı po Yazıkaznanıyu. Moskva: Progress. Kovşova, M.L. (2012). Lingvokul’turologiçeskiy Metod vo Frazeologii: Kod Kul’turı. Moskva: Knijnıy Dom «Librokom», URSS. Kozan, O. (ed.) (2014). Kültürdilbilim Temel Kavramlar ve Sorunlar. Ankara: Gazi kitabevi. Krasnıh, V.V. (2002). Etnopsikholingvistika i Lingvokul'turologiya. Moskva: Gnozis. Krasnıh, V.V. (2003). «Svoy» Sredi «Çujıh»: Mif ili Real'nost'?. Moskva: Gnozis. Kuru, B. (2014). Ahilik Kültürü Haftası Denizli’de Renkli Etkinliklerle Kutlandı: http://www.denizlihaber.com/denizli/kent-genel/ahilik-haftasi-kutlandi/ [18.09.2019]. Levent, S. (2014). Sahne ‘yırtıcı fikirler’in: http://www.hurriyet.com.tr/sahne-yirtici-fikirler-in-27530712 [18.08.2019]. Maslova, V.A. (2001). Lİngvokul’turologiya: Uçebnoye Posobiye Dilya Studentov Vışşıh Uçebnıh Zavedeniy. Moskva: İzdatel’skiy centr «Akademiya». Ozhegov, S., Shvedova, N. (2006). Tolkovıy Slovar’ Ruskkogo Yazıka: 80 000 Slov i Frazeologiçeskih Yedinits. Moskva: OOO «A TEMP». Rusça Ulusal Derlemi: http://www.ruscorpora.ru/new/ [19.07.2019]. Sapir, E. (1993). Izbrannıye Trudı po Yazykoznanıyu ı Kul’turologii. Moskva: Progress. Stepanov, Yu.S. (2004). Konstantı. Slovar’ Russkoy Kul’turı. Moskva: Akademiçeskiy Proekt. Teliya, V.N. (1996). Russkaya Frazeologiya: Semantiçeskiy, Pragmatiçeskiy i Lingvokul’turologiçeskiy Aspektı. Moskva: Yazıki Russkoy Kul’turı. Teliya, V.N. (2006a). “Predislovıye”. Bol’shoy Frazeologiçeskiy Slovar’ Russkogo Yazıka. Znaçenıye. Upotrebleniye. Kul’turologiçeskiy Kommentarı / V.N. Teliya (ed.). A.P. KNİGA, 6-14. Teliya, V.N. (2006b). “Posleslovıye. Zamısel, tseli i zadaci frazeologiceskogo slovarya nogovo tipa”. Bol’shoy Frazeologiçeskiy Slovar’ Russkogo Yazıka. Znaçenıye / V.N. Teliya (ed.). A.P. KNİGA, 776-778. Türk Dil Kurumu: https://tdk.gov.tr/ [10.09.2019].