Bir çeviri eylemi olarak yeniden anlatım: ‘The Hogarth Shakespeare’ projesi

Bu çalışmanın amacı, William Shakespeare’in oyunlarının roman türünde yeniden anlatılması ve ortaya çıkan eserlerin Türkçeye çevrilmesi üzerinden ‘yeniden anlatım’ ve ‘yeniden yazan’ kavramlarını sorgulamaktır. Sorgulamanın inceleme nesnesi Hogarth Press tarafından Ekim 2015 itibarıyla hayata geçirilen ‘The Hogarth Shakespeare’ projesidir. 2016 yılının William Shakespeare’in 400. ölüm yıl dönümü olması nedeniyle başlatılan proje kapsamında, Shakespeare’in oyunlarının günümüzün çok satan, tanınmış yazarları tarafından roman türünde yeniden anlatılması ve bu romanların Türkiye dahil 20 ülkede çevrilmesi planlanmıştır. Başlangıç tarihinden itibaren, proje için yedi oyun roman türünde yeniden anlatılmış, bunlardan dördü Türkçeye kazandırılmıştır. Türkçeye çevrilen romanlar, Doğan Kitap tarafından ‘Shakespeare Yeniden’ adlı bir seriyle okura sunulmuştur. Çevrilen bu romanların yazarlarına, serinin tanıtımı için hazırlanan listede ‘yeniden yazan’ denilmektedir. Tiyatro oyunundan roman üretme eyleminin kaynak dizgede ‘yeniden anlatım’ ve bu sürecin eyleyenlerinin erek dizgede ‘yeniden yazan’ şeklinde ifade edilmesine rağmen, romanlar her iki dizgede de telif eser olarak kabul görmüştür. Ancak yüzyıllar önce yazılan oyunların romanlara kaynaklık ettiği göz önüne alındığında, telif olduğu düşünülen bu romanların bir çeviri gibi değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sorusu akla gelmektedir. Ayrıca metinlerarasılık kavramı üzerinden yorumlandığında, çevirinin “tekrarlanabilir”, “çoğul” ve “özgünün farklı bir yorumu” olduğu iddia edilmektedir (Sakellariou, 2014: 7). Bu iddiadan hareketle, bir oyunu roman türünde yeniden anlatmanın bir çeviri eylemi olup olamayacağı da tartışmaya açılacaktır. Son olarak, tartışmaya açılan sorulara cevap aranırken bahsi geçen yeniden anlatım sürecine dahil edilen kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkisellik, çeviribilim bağlamında anlamlandırılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Yeniden anlatım, yeniden yazan, metinlerarasılık, Shakespeare

Retelling as a translational practice: ‘The Hogarth Shakespeare’ project

The purpose of this study is to question the concepts of ‘retelling’ and ‘rewriter’ over William Shakespeare’s plays retold as novels and their Turkish translations. The questioning is based on ‘The Hogarth Shakespeare’ project initiated by The Hogarth Press in October, 2015. As the year 2016 marked the 400th anniversary of Shakespeare’s death, the publishing house aims to retell Shakespeare’s plays as novels written by acclaimed and best-selling novelists of today and to translate these novels in 2o countries including Turkey. So far, seven plays have been retold within the scope of the project and four of these retellings have been translated into Turkish. The translations have been presented to Turkish readers by Doğan Kitap as a series named ‘Shakespeare Yeniden’ (Shakespeare Once Again). The writers of these retellings are called ‘yeniden yazan’ (rewriters) on the list prepared for the launch of the series. Although the act of writing a novel out of a play is described as ‘retelling’ in the source culture, and the actors of this process are called ‘rewriters’ in the target culture, the novels are accepted as original works by both cultures. However, considering the fact that the plays written centuries ago function as the source texts for the novels, it is possible to ask whether these novels can be seen as translations. Within the scope of intertextuality, translation is claimed to be “repeatable”, “plural” and “a different interpretation of the original” (Sakellariou, 2014: 7). Based on this claim, it is also possible to ask whether retelling a play in the form of a novel can be an act of translating. Finally, in search of answers for the questions, the intertextual relation between the source and the target texts of the retelling process will be explained within the scope of translation studies.

Keywords:

Retelling, rewriter, intertextuality, Shakespeare,

PDF

___

Amorim, Lauro Maia. (2003). Translation and Adaptation: Differences, Intercrossings and Conflicts in Ana Maria Machado’s Translation of Alice in Wonderland By Lewis Carroll. Caternos de Traducao, Cilt 1, Sayı 11, 193-209. Asal, Raşel Rakella. (2019). Yazmak Yeniden Yazmaktır: Tracy Chevalier’in Yeni Çocuk Romanı. Roman Kahramanları, 37, 163-172. Atwood, Margaret. (2016). Hagseed. New York/London: Hogarth. Atwood, Margaret. (2017). Cadı Tohumu. Çev. Canan Sılay. İstanbul: Doğan Kitap. Chevalier, Tracy. (2017). New Boy. New York/London: Hogarth. Derrida, Jacques. (1976). Of Grammatology. Çev. Gayatri Chakravorty Spivak. Baltimore: Johns Hopkins University Press. Erdoğan, Altay Ömer. Dunbar: Azmin Yolu Kalbe Uzanmazsa; Shakespeare Yeniden, Kral Lear Yine!. Roman Kahramanları, 37, 142-150. Jacobson, Howard. (2016). Shylock is My Name. New York/London: Hogarth. Karadağ, Ayşe Banu. (2019). Çeviriyi ve Çeviribilimi Çeviribilim Aracılığıyla Yeniden Düşünmek. II. Uluslararası Rumeli [Dil, Edebiyat, Çeviri] Sempozyumu, 12-13.04.2019, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli/Türkiye. Lewis, Anthony R.. (2007). Language and Translation: Contesting Conventions. In Translation – Reflections, Refractions, Transformations, Ed. Paul St. Pierre, 27-37. New York: Benjamins. Milton, John. (2010). Adaptation. Handbook of Translation Studies. Amsterdam: John Benjamins. Nesbo, Jo. (2018). Macbeth. New York/London: Hogarth. Nesbo, Jo. (2018). Macbeth. Çev. Can Yapalak. İstanbul: Doğan Kitap. Pala-Mull, Çiğdem. (2019). Hırçın Kız’dan Sirke Kız’a Kadının Özgürleşmesi mi Evcilleşmesi mi?. Roman Kahramanları, 37, 125-131. Schiff, James A.. (1998). Contemporary Retellings: A Thousand Acres as the Latest Lear. Critique: Studies in Contemporary Fiction, Cilt 39, Sayı 4, 367-381. Doi: 10.1080/00111619809599542. Sakellariou, Panagiotis. (2014). The Appropriation of the Concept of Intertextuality for Translation-Theoretic Purposes. Translation Studies. 37-41. Soyşekerci, Hülya. (2019). Kış Masalı’ndan Zaman Boşluğu’na. Roman Kahramanları, 37, 151-162. St. Aubyn, Edward. (2017). Dunbar. New York/London: Hogarth. St. Pierre, Paul. (2007). In Translation – Reflections, Refractions, Transformations. Amsterdam: John Benjamins. Tellioğlu, Banu. (2019). Özgünün Kökeni ve Çeviride Telif Hakları. Çeviribilimde Araştırmalar, Ed. Seda Taş, 123-148. İstanbul: Hiperlink. Toury, Gideon. (1986). Translation. A Cultural-Semiotic Perspective. Encyclopedic Dictionary of Semiotics, Ed. Thomas A. Sebeok, 1111-1124. Berlin: Walter de Gruyter. Tyler, Anne. (2016). Vinegar Girl. New York/London: Hogarth. Tyler, Anne. (2018). Sirke Kız. Çev. Sinem Bozkurt. İstanbul: Doğan Kitap. Van Wyke, Ben. (2010). Ethics and Translation. Handbook of Translation Studies, Ed. Yves Gambier & Luc Van Doorslaer, 111-115. Amsterdam: John Benjamins. Venuti, Lawrence. (1998). The Scandals of Translation: Towards an Ethics of Difference. New York: Routledge. Winterson, Jeanette. (2015). The Gap of Time. New York/London: Hogarth. Winterson, Jeanette. (2017). Zaman Boşluğu. Çev. Yeşim Seber. İstanbul: Doğan Kitap. Yağcıoğlu, Semiramis. (2019). Shakespeare Yeniden. Roman Kahramanları, 37, 123- 124. Yağcıoğlu, Semiramis. (2019). Shakespeare’in Büyülü Adasından Hapishane Duvarlarına: Atwood’un Cadı Tohumu. Roman Kahramanları, 37, 132-141.