Bir memorat örneği olarak Cinânî’nin cinleri

XVI. yüzyıl Osmanlı edebiyatının önde gelen temsilcilerinden olan Cinânî’nin (öl. 1595) eserlerinden biri de Bedâyiü’l-âsâr’dır. Bir hikâye külliyatı olan bu eser temel olarak kadınlar, savaşlar ve acayip olaylar olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Eserin acayip olaylardan bahseden bölümünün alt başlıklarından biri de cinlerle ilgili hikâyelerdir. “Tabiatüstü ferdi bir tecrübenin yaşayan veya ondan dinlemiş birisi tarafından anlatılan şahsa bağlı hikâye” olarak tanımlanan memorat teriminin kapsadığı konulardan biri de cinlerle tecrübe edilen olağanüstü olaylardır. Çalışmada, Cinânî’nin Bedâyiü’l-âsâr adlı hikâye külliyatında yer alan cinlerle ilgili 12 hikâyenin memorat terimi kapsamında bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu hikâyelerdeki olayların memorat kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Cinânî, Bedâyiü’l-âsâr, memorat, cinler

Cinânî's stories about jinn as an example of memorate

One of the works of Cinânî (d. 1595), one of the leading representatives of XVIth century Ottoman literature, is Bedâyiu’l-âsâr. A collection of stories, this work consists of three parts mainly of women, wars and strange events. One of the subtitles of the part of the work that talks about strange events is stories about the jinn. Memorate is defined as a person-related story told by someone who has lived or listened to a supernatural individual experience. One of the topics covered by the term memorate is the phenomenon experienced with jinn. In this study, an evaluation of 12 stories about jinn in Cinânî’s story corpus named Bedâyiu’l-âsâr was made within the context of memorate term. It was concluded that the events in these stories were evaluated within the scope of the memorate.

Keywords:

Cinânî, Bedâyiu’l-âsâr, memorate, jinn,

PDF

___

Beyaz, D. (2018). “Türk Halk Kültüründe Cinler”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli. Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları, Akçağ Yayınları, Ankara. Hallaç, A. T. (2018). “Memorat Kavramının Tanımlarındaki Belirsizlik ve Bir Tanım Denemesi” Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi C: 2, S: 2, s. 181-211. Sevindik, A.– Yaman, S. (2018). “Tokat’ta Öğrenci Yurtları Ekseninde Şekillenen Cin Memoratları ve Bunların Ortak Motifleri” I. Atlas Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Kongre Tam Metin Kitabı, s. 387-394. Ünlü, O. (2009). Cinânî, Bedâyiü’l-âsâr, Part I, Harvard University, Harvard, s. 27-57. Ünlü, O. (2017). “Mensur Hikâyelerin Giriş Bölümlerinin Üslûbu Üzerine Değerlendirmeler” Klasik Edebiyatımızın Dili (Bildiriler), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, Ankara, s. 261-272. Yeloğlu, N. (2009). “Kütahya ve Çevresinde Memorat Tasarımı”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.