İklim Değişikliği ile Mücadelede Yerel Yönetimlerin Rolü: Yetki ve Sorumluluklar Üzerinden bir İnceleme

Günümüzün güncel küresel sorunlarından biri olan iklim değişikliği ve yönetişim kavramları sık sık ilişkilendirilmektedir. Farklı düzeylerde ele alınabilecek bu kavramsal ilişki, küresel, bölgesel ve yerel düzeyler arasında yürütülen ve takip edilen karar alma süreçlerinde yaşanabilecek olası problemlerin çözülmesinde ve sürecin başarıyla koordine edilmesinde önemli katkılar sağlamaktadır. Doğal ve yapılı çevre unsurları arasında gözlenen çelişkili durum yakından incelendiğinde denilebilir ki, pek çok dışsallığın (endüstriyel üretim süreçleri, yoğun yapı ve nüfus birikimi, çevresel sorunlardaki artış ve çeşitlilik, mevsimsel anomaliler, doğal nitelikli alanların tahribi, vb.) etkisiyle kentsel alanların iklim değişikliği karşısında daha dirençli hale getirilmesi üzerine yenilikçi yaklaşımlara duyulan ihtiyaç zaman içerisinde artmaktadır.Dünya genelinde nüfus hareketliliğinin fazla olduğu ve sera gazı emisyonlarının etkisinin daha fazla hissedildiği 1950’li yıllar öncesinde nüfusun büyük çoğunluğu (%70’ten fazla oranda) kırsal alanlarda yaşamını sürdürmekte iken, bu yıllar sonrasında (%70’e yakın oranda) kentsel alanlar önemli birer cazibe merkezi haline gelmiştir ve hızlı bir nüfus birikim süreci yaşanmıştır. Bu sürecin sonunda yoğun fosil yakıt kullanımı, yaşanan göçler sonucunda arazi kullanım deseninde meydana gelen değişimler, doğal alanların zamanla yok edilmesi, vb. gibi çeşitli olumsuzluklar ortaya çıkmıştır. Hem kentsel alanlarda kişi başına düşen kaynak tüketiminin azaltılması yoluyla iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılması hem de iklim değişikliği yönetişimi sürecinin daha etkin biçimde yürütülmesi adına yerel düzeyde atılabilecek önemli adımlar mevcuttur. Tüketici ve rol model olarak yerel yönetimlerin kendi eylemlerini yönetmesi, kolaylaştırıcı olarak yerel yönetimlerin imkân vererek yönetmesi, tedarikçi olarak yerel yönetimlerin hizmet vererek yönetmesi ve düzenleyici olarak yerel yönetimlerin düzenleme yaparak yönetmesi gibi yönetişim tarzları bu adımlara örnek verilebilir.Kentsel düzeyde etkin yönetim mekanizmasının yerel yönetimler olduğu ve kentsel yönetim süreçlerinin çok paydaşlı bir yapıya sahip olduğu düşünülürse, iklim değişikliğine uyum ve adaptasyon konularında gerekli politika ve stratejilerin geliştirilmesinin yerel yönetimlerin öncelikli görevlerinden biri haline geldiği açıktır. İşte bu noktadan hareketle, son dönemin güncel tartışma alanlarından biri olan iklim değişikliği yönetişimi kavramı bu çalışma kapsamında ele alınmış olup, iklim değişikliği konusundaki uluslararası ve ulusal gelişmeler ile kentsel yönetim sürecinde iklim değişikliği yönetişimi ile şehir planlama disiplininin ilişkisi değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler ve değerlendirmeler ışığında denilebilir ki, iklim değişikliğine uyum ve adaptasyon sürecinde merkezi yönetimi eliyle yürütülen çalışmalar ile uluslararası ve ulusal düzeyde işbirlikleri yoluyla atılan adımlar, yerel yönetimin desteği ve katkısı olmadan kentsel alanlarda tam anlamıyla etkin ve uygulanabilir hale gelemeyecektir. 21. yüzyılın kentlerin rekabet ettiği koşulları gündeme getirdiği düşünülürse, yerelden bağımsız bir iklim değişikliği yönetişiminin söz konusu olamayacağı açıktır.

Anahtar Kelimeler:

İklim değişikliği, Yerel yönetim, Şehir planlama., Dirençlilik, Sürdürülebilirlik

The Role of Local Governments to Combat Climate Change: A Research Through the Authorization and Responsibilities

The concepts of climate change and governance are often associated which are today’s current problems. This conceptual relationship that can be discussed at different levels makes important contributions in solving possible problems and also in successfully coordinating the process. These possible problems may occur in decision making processes which have been followed in the global, regional and local levels. While the paradoxical situation is closely observed between natural and built- environment factors, it can be said that the need for innovative approaches to making urban areas more resistant to climate change is increasing over time due to the influence of many externalities.Before the 1950s, when population mobility was high worldwide and the impact of greenhouse gas emissions was felt more, the vast majority of the population (more than 70%) lived in rural areas. After these years, urban areas have become important centers of attraction and there has been a rapid population accumulation process (close to 70%) in urban areas. Various negativities have emerged at the end of this process such as the intensive use of fossil fuels, changes in land use patterns as a result of migration, the destruction of natural areas, etc. There are important steps that can be taken at the local level both to reduce the climate change effects by reducing the resource consumption per capita and to carry out the climate change governance process more effectively in urban areas. As examples for these steps, the governance styles are the management of local governments their own actions as consumers and role models, the management of local governments as facilitators, the management of local governments by providing services as suppliers and finally the management of local governments as regulators.The effective management mechanism is local governments at the urban level and urban management processes have a multi-stakeholder structure. So, it is clear that the development of the necessary policies and strategies on adaptation to climate change has become a priority task of local governments. From this viewpoint, the concept of climate change governance has been discussed within the scope of this study which is one of the current discussion areas nowadays. In addition, the international and national developments on climate change and the relationship between the urban planning discipline and climate change governance are evaluated. According to the examinations and assessments, it can be said that the efforts carried out by the central government will not be able to become fully effective and feasible in urban areas without the support and contribution of local governments in the process of adaptation to climate change. A similar situation applies to steps taken through cooperation at the international and national level. The 21st century has brought to the agenda the conditions in which cities compete. So it is clear that there can be no locally independent climate change governance.

Keywords:

Climate change, Resilience, Local government, Sustainability, Urban planning.,

PDF

___

Anguelovski, I., Carmin, J. (2011), “Something borrowed, everything new: innovation and institutionalization in urban climate governance”, Current Opinion in Environmental Sustainability, Elsiever, 3(3): 169-175.
Aslan, M.M., Bulut, Y. (2022), “İklim değişikliğine dirençli kentlerin oluşumunda yenilikçi yaklaşımlar: İklim değişikliği yönetişimi ve enerji verimli binalar”, Kent Akademisi Dergisi, 15(3):1023-1035.
Balaban, O., Özgür, B., Sakar, B. (2021), “İklim değişikliği, göç ve yerel yönetimler”, Yerel Yönetişim ve Göç Dizisi II - Kitap 2.
Balta, Ö. M. (2013). Kentsel risklerin planlama temelinde analizi ve dirençli kent planlama yaklaşımı. (Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara.
Birleşmiş Milletler (BM) (1992), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, 27 Aralık 2022 tarihinde: https://enerji.enerji.gov.tr//Media/Dizin/EVCED/tr/%C3%87evreVe%C4%B0klim/% C4%B0klimDe%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi/Birle%C5%9Fmi%C5%9FMilletler%C4%B 0klimDe%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi%C3%87er%C3%A7eveS%C3%B6zle%C5%9Fm esi/Belgeler/%C3%87er%C3%A7eve_S%C3%B6zle%C5%9Fmesi.pdf adresinden alındı.
Birleşmiş Milletler (BM) (2014), World Urbanization Prospects, The 2014 Revision, Highlights. New York: United Nations, Department of Economic and Social Affairs.
Birleşmiş Milletler (BM) (2019), World Urbanization Prospects 2018: Highlight, NewYork: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, 27 Aralık 2022 tarihinde: https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Highlights.pdf adresinden alındı.
BMİDÇŞ (1992), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Rio De Janeiro, 27 Aralık 2022 tarihinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı: https://iklim.csb.gov.tr/birlesmis-milletler-iklim-degisikligi-cerceve-sozlesmesi-i-4362 adresinden alındı.
Broto, V. C., Bulkeley, H. (2013), “A Survey of Urban Climate Change Experiments in 100 Cities”, Global Environmental Change, 23(1), pp.92-102.
Bulkeley, H., Betsill, M.M. (2013), “Revisiting the Urban Politics of Climate Change”, Environmental Politics, 22(1), pp.136-154.
Bulkeley, H., Kerm, K. (2006), “Local Government and the Governing of Climate Change in Germany and the UK”, Urban Stud-ies, 43(12), pp. 2237-2259.
Busby, J. (2016), After Paris: Good enough climate governance, Current History New York (N.Y.: 1941),115(777), 3-9.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2010), T.C. Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planı 2011-2023. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ankara.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2010), Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ankara.
Delibaş, A. (2021). The Impact of Geopolıtıcs of Energy on Internatıonal Climate Change Governance, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Demirci, M. (2015), “Kentsel iklim değişikliği yönetişimi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 46, 75-100.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO). (2016), Protecting Health from Climate Change, Fact Sheet, 27 Aralık 2022 tarihinde: https://www.who.int/docs/default-source/wpro---documents/hae---regional- forum-(2016)/climatechange-factsheet- rfhe.pdf?sfvrsn=75d570fd_2#:~:text=Climate%20change%20refers%20to%20any,iss ue%20for%20the%2021st%20century adresinden alındı.
Göroğlu, M. (2020), “Acil durum ve Afet Planlaması”, Ünite 1: Acil durum ve Afet Yönetim Planları, Ankara Üniversitesi Beypazarı Meslek Yüksekokulu Dergisi.
Kern, K., Alber, G. (2008), “Governing Climate Change in Cities: Modes of Urban Climate Governance in Multi-Level Systems”, Competitive Cities and Climate Change OECD Conference Proceedings, 9-10 October, Italy, retrieved from: http://www.oecd.org/ governance/regional-policy/44232251.pdf on December 27th.
Keskin, T. (2008), Kavramsal Olarak İklim Değişikliği, Mühendis ve Makina, 49 (581), 62-68.
Kolbert, E. (2014), Altıncı Yok Oluş. (çev. N.Tümay). Okyanus Yayınları, İstanbul.
Kyoto Protokolü (1997), 27 Aralık 2022 tarihinde: https://www.mfa.gov.tr/kyoto-protokolu.tr.mfa adresinden alındı.
National Aeronautics and Space Administration (NASA) (2021), Climate Change: How Do We Know?, 27 Aralık 2022 tarihinde: https://climate.nasa.gov/evidence/ adresinden alındı.
Tarım ve Orman Bakanlığı (2015), Yeni Senaryolar ile Türkiye İklim Projeksiyonları ve İklim Değişikliği Raporu, Ankara, 27 Aralık 2022 tarihinde: https://mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim-degisikligi-projeksiyon2015.pdf adresinden alındı.
Özer, Y.E. (2017), “İklim değişikliği yönetişimindeki aktörlerin analizi ve Türkiye”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(4), 833-851.
Paris Anlaşması (2015), 27 Aralık 2022 tarihinde: https://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa adresinden alındı.
Revi, A.. Satterthwaİte, D.E., Aragón-Durand, F., Corfee-Morlot, J., Kiunsi, R.B.R., Pelling, M., Roberts, D.C., Solecki, W. (2014), “Urban Areas”, Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the In-tergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge and New York: Cambridge University Press, pp.535-612.
Taşer, M.M. (2020), KKTC afet yönetimi ve karar destek sistemi modeli (Yüksek Lisans Tezi), Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Araştırma Enstitüsü Yönetim Bilişim Sistemleri, s.22-24, Lefkoşa.
Termeer, C.J.A.M., Dewulf, A., Karlsson-Vinkhuyzen, S.I., Vink, M., Vliet, M.V. (2016), Coping with the wicked problem of climate adaptation across scales: The Five R Governance Capabilities. Landscape and Urban Planning, 154, 11- 19.
Uyanık, S. (2021), “The role of local governments in accounting climate change and carbon management: recent developments in Turkey”, Auditing Ecosystem and Strategic Accounting in the Digital Era, 25-58.
Uysal, Y. (2022), İklim değişikliği ve küresel ısınma ile mücadelede yerel yönetimlerin rolü: tespitler ve öneriler, Kesit Akademi Dergisi, 8 (30), 324-354.
Varol, N., Kırıkkaya, E.B. (2017), Afetler karşısında toplum dirençliliği. Dirençlilik Dergisi, 1(1), 1-9.
Yalçın, A.Z., Yılmaztürk, A. (2020), Yerel Yönetimlerde İklim Eylem Planlaması Ve Stratejik Planlama İlişkisinin Değerlendirilmesi, Yerel Yönetimler Üzerine Maliye ve Siyaset Yazıları, Bölüm:10, 173 – 198.
Yetiş, Ö. (2020), Stratejik Afet Yönetimi (Doktora Tezi), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, s.14-16, Kırıkkale.