nşaat Odaklı Ekonomide Kentsel Dönüşüm Mevzuatının Dönüşümü, Pratiği ve Planlama İlke-Esasları Çatışması: Mahkeme Kararlarında Ankara Örneği

Kentsel dönüşüm ve yenileme süreçleri, plan-projelerin uygulama aşamaları mevzuatla düzenlenmektedir. Türkiye, kırılgan ve gelişmemiş siyasi-ekonomik yapısının bir sonucu olarak, ekonomik sorunların hızlı çözümüne yönelik bir politikayla “inşaata dayalı ekonomik büyümeyi ve kentsel dönüşüm stratejisini” benimsemiş; 2012 yılında kentsel yenilenmeyi dönüştürmek ve hızlandırmak için hazırlanan 6306 sayılı Kanun ile “afet riskli alanlar” dönüşüm kapsamına alınmıştır. “Afet riskiyle mücadele”nin odağa alınmasıyla toplumsal ve bireysel itiraz temelinde engellerin ortadan kaldırılması hedeflenmiş; bu alanların yanı sıra gecekondu alanları, henüz yapılaşmamış alanlar, hatta koruma alanları kentsel dönüşümün konusunu oluşturmuştur. Bu araştırmada, “dönüşüm alanlarının ve sınırlarının tespiti, ilan edilmesi ve uygulanmasına yönelik kentsel dönüşüm planlarının-projelerinin mahkeme süreçleriyle iptallerini içeren 2005–2012 dönemi Ankara örneğinde" incelenmiştir. Çalışmada planlama ilke ve esasları ile kentsel dönüşüm arasındaki çatışmanın nedenlerinin, ekonomik ve sosyal bileşenlerin planlama süreçlerine entegrasyonu koşullarının ve olanaklarının tartışılması amaçlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre iptallerin önde gelen nedenlerini, dönüşüm projelerinin üst ölçekli planlara ve hiyerarşiye aykırılığı; dönüşüm alanlarının ve sınırlarının kentsel dönüşüme uygunluk kriterleriyle örtüşmemesi; alan-sınır tespitinde gerekli teknik incelemelerin yapılmaması; önerilen yoğunlukların ve kullanım kararlarının planlama ilke-esaslarıyla ve kent bütünündeki planlama kararlarıyla uyuşmaması ve mülkiyet dağılımının hakkaniyet temelinden uzak olması oluşturmaktadır.

Transformation of Urban Regeneration Legislation, Practice, and Planning Principles Conflict in a Construction-Led Economy: Ankara Case in Court Decisions

Urban regeneration and urban renewal processes and implementation of the projects are regulated by legislation. Turkey, as an outcome of its fragile and undeveloped political and economic structure, has adopted "a construction-led economic growth and urban regeneration strategy” as a policy to solve economic problems and in 2012 “disaster risky areas” were included within the scope of regeneration with the Law no 6306, which was prepared to transform and accelerate the urban regeneration. Putting forward “struggle with disaster risk” aims to eliminate obstacles leading delays in implementation of regeneration. Disaster-risky urban areas, and unbuilt areas and even the historical and conservation areas have been the subject of regeneration. In this study, “cancellations and court processes which includes determination and boundaries of regeneration areas, announcement and implementation of projects in the period of 2005–2012 in Ankara with high rate of cancellations” is examined. It is aimed to discuss the reasons behind failure to establish the expected relationship between planning principles and so called urban transformation, as well as to debate the conditions and possibilities of the integration of the economic and social components of the city with the planning processes. According to the results of the study, inconsistency of the plan scales in hierarchy; conflict with urban regeneration criteria; the lack of necessary surveys, analyses and assessments to determine urban transformation area boundaries; and the proposed additional building densities that are incompatible with the zoning rights and fair distribution, are the main problems.

PDF

___

ABB (2020), "Kentsel Dönüşüm Projeleri" Retrieved 10 Ekim, 2020, https:// www.ankara.bel.tr/genel-sekreter/genel-sekreter-yardimcisi1/mar-ve-sehircilik-dairesi-baskanligi/metropoliten-nazim-mar-planlama-sube-mudurlugu/kentsel-donusum-projeleri.
Akkar Ercan, M. (2006). "Kentsel Dönüșüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye." Planlama 36(2): 29-39.
Ayhan, F. (2013). Kentsel Dönüşüm Kavramı ve Tarihsel Gelişimi Kentsel Dönüşüm Hukuku. M. Yasin and C. Şahin. İstanbul, İstanbul Üniversitesi S.S.ONAR Yayını.
Balaban, O. (2011). "İnşaat Sektörü Neyin Lokomotifi?" Birikim 270: 19-26.
Balaban, O. (2012). "The Negative Effects of Construction Boom on Urban Planning and Environment in Turkey: Unraveling the Role of the Public Sector." Habitat International 36(1): 26-35.
Batuman, B. (2013). "City Profile: Ankara." Cities 31: 578-590.
Cihangir Çamur, K. (1991). Improvement Plans for Ankara Metropolitan Area: Spatial Effects of Improvement Plans on City Macroform. Bölge Planlama Ankara, ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans.
Cihangir Çamur, K. (1996). "Islah İmar Planlarının Ankara Kent Makroformu Üzerindeki Yoğunluk Etkileri." Planlama 96(1): 15-19.
Cihangir Çamur, K. ve Z. Sönmez (2007). "Bir Zamanlar Bir Arsa Ofisimiz Vardı...", Memleket Mevzuat, 2(23): 3-10.
Cihangir Çamur, K. (2009). "Yeni Liberal Politikalar, Kent ve Mekan Çankaya’da (Ankara) Yapılaşmanın Çözümlemesi, 1985-2000." MEMLEKET SiyasetYönetim 4(9): 87-121.
Dinçer, İ. (2010). "Türkiye’de 1980 Sonrası Yapısal Dönüşümün Mekansal İzlerine Bir Örnek: Yenileme Alanları." Mimarlık Dergisi 352: 24-27.
Eke, F. ve A.Uğurlar (2004). Kentsel Dönüşüm Başarı mı Hata mı? DŞG 28. Kolokyumu, Değişen Dönüşen Kent ve Bölge, Bildiriler Kitabı, Cilt II, s. 381-400, Ankara.
Göksu, F. (2017). Portakal Çiçeği Vadisi ve Dikmen Vadisi Proje Deneyimi, Kent Serisi 2, Planlama Yazıları, Kentsel Strateji Yayınları 2017, www. kentselstrateji.com.
Günay, B. (2005). "Doç. Dr. Baykan GÜNAY ile Söyleşi." Planlama 2005/3: 6-19.
Kaplan, O. (2017). "5366 Sayılı Kanun Kapsamında Yenileme Alanlarında Gerçekleştirilen Kentsel Dönüşüm Süreci Üzerine Bir Deneme." Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi 7(2): 275-304.
Karaarslan, Ş. (2005). Gecekondu'da Dönüşüm. Şehircilik Çalışmaları- Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü 20. Yıl Anısı T. Çalgüner, Nobel.
Korkmaz, C. and O. Balaban (2020). "Sustainability of Urban Regeneration in Turkey: Assessing the Performance of the North Ankara Urban Regeneration Project." Habitat International 95: 102081, s.12.
Kurtuluş, H. (2012). "Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak." Planlama 3(4): 49-53.
Öngören, G. ve İ. Çolak (2015). Kentsel Dönüşüm Rehberi. İstanbul, Öngören Hukuk Yayınları.
Özdemir Sönmez, N. (2006). "Düzensiz Konut Alanlarında Kentsel Dönüşüm Modelleri Üzerine Bir Değerlendirme." Planlama 36(2): 121- 129.
Özden, P. P. (2016). Kentsel Yenileme Yasal-Yönetsel Boyut Planlama ve Uygulama. Ankara, İmge.
Şahin, S. Z. (2006). "Kentsel Dönüşümün Kentsel Planlamadan Bağımsızlaştırılması/Ayrılması Sürecinde Ankara." Planlama 36(2): 111-121.
Şenyapılı, T. (2004). Baraka'dan Gecekonduya: Ankara' da Kentsel Mekanın Dönüşümü 1923 - 1960: 372.
Tekeli, I. (2009). Kentsel Arsa, Altyapı ve Kentsel Hizmetler. Eminönü, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tekinbaş Babacan, B. (2008). Yargı Kararlarında Planlama. Ankara, TM - MOB Şehir Plancıları Odası.
TOKİ (2020). "Arsa Üretimi." Retrieved 10 Ekim, 2020, from https://www. toki.gov.tr/arsa-uretimi.
Türker-Devecigil, P. (2005). "Urban Transformation Projects as a Model to Transform Gecekondu Areas in Turkey: The Example of Dikmen Valley - Ankara." European Journal of Housing Policy 5: 211-229.
Uzun, N. (2006). "Yeni Yasal Düzenlemeler ve Kentsel Dönüşüme Etkileri." Planlama 36(2): 49-53.
Vardar, N. (2012). "Evinize El Koyarlar, İtiraz Edemezsiniz." from http://bi -anet.org/bianet/toplum/136547.
Yılmaz, N. (2013). Portakal Çiçeği Vadisi ve Dikmen Vadisi Kentsel Dönüşüm Projesi. Kentsel Dönüşüm Hukuku M. Yasin and C. Şahin. İstanbul, İstanbul Üniversitesi S.S.ONAR İdare Hukuku ve İlimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Yırtıcı, H. (2011). "Türkiye’de Bir Sermaye Birikim Aracı Olarak Toprak Rantı ve Kent Mekânının Dönüşümü." Mimarlık(362).