Yasemin ERKAN YAZICI, Ayşenur Hilal IAVARONE, Ufuk KÜÇÜKYAZICI, Evrim TÖRE, Berkay OSKAY, Zeynep Ayşe GÖKŞİN, Şeyda ŞEN

Bahçelievler Millet Bahçesi Katılımcı Tasarım Uygulamasında Bir Aktör Olarak Üniversite: Katılım Merdiveni Üzerinden Bir Değerlendirme

Katılımcı tasarım süreçleri, toplumun her kesimi için yaşadıkları çevrenin tasarımı, geliştirilmesi ve dönüşümü üzerine karar alma sürecine dâhil olmalarına olanak tanıyan uygulamaları içermektedir. Yaratılan demokratik ortam içinde planlama ve tasarım aşamaları, profesyonel mimar, plancı ve tasarımcıların bilgi, beceri ve kaynaklarıyla yerel toplulukların bilgi, beceri ve kaynaklarının birleştirilmesi yoluyla gerçekleştirilmektedir. Katılımcı süreçlerde farklı aktörlerin etkileşimi açısından çok boyutlu bir yapılanma oluşmakta, gerçek katılımın sağlanabilmesi için üniversitelerin tarafsız aktörler olarak önemli bir rolü bulunmaktadır. Katılımcı tasarım süreçlerini açıklayan merdiven metaforları bu süreçte yer alan paydaşların rollerini ve katılımın hangi durumlarda ortaya çıktığını aşamalarıyla tanımlamaktadır. Söz konusu katılım merdivenleri hem farklı coğrafyalarda, farklı ölçek ve kapsamdaki pratikleri içermekte hem de toplulukların sözde katılım ile gerçek katılım arasında geniş bir yelpazedeki deneyimlerini basamak basamak sunarak tartışmaya ve değerlendirmeye açmaktadır. Türkiye’nin özgün koşulları tasarım ve planlamada katılımcı süreçlere de kuşkusuz yansımakta, yerel koşullar bazında katılımcı tasarım açısından da farklı yaklaşımlar ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda Türkiye’de üniversitelerin tarafsız aktörler olarak yer aldıkları katılımcı tasarım uygulamaları görülmektedir. Ancak, formel eğitim kapsamında yürütülen katılımcı uygulamalar açısından deneyim zemininin yeterince güçlü olmadığı gözlenmektedir. Bu bağlamda, İstanbul Kültür Üniversitesi Mimarlık Bölümü ve Bahçelievler Belediyesi iş birliğinde Bahçelievler Millet Bahçesi’nin katılımcı bir süreç ile yeniden tasarlanmasına yönelik bir uygulama gerçekleştirilmiş ve bulgular, katılım merdiveni yardımıyla değerlendirilmiştir. Üç dönemde tamamlanan bu çalışmada belediyenin çekinceleri ve pandemi sebebiyle katılım basamakları açısından katılımsızlık ve sözde katılım arasında kalan bir uygulama ortaya çıkmıştır.

University as an Actor in Bahçelievler Millet Bahçesi Participatory Design Practice: An Evaluation via Ladder of Participation

Participatory design process includes practices that enable all segments of society to participate in decision-making about design, development, and transformation of their environment. Within such democratic environment, planning and design stages are conducted by combining the knowledge, skills and resources of professional architects, urban planners, designers, and local communities. In participatory processes, the interaction between different actors provides a multi-dimensional structure, and the universities have an important role as objective actors to ensure actual contributions in terms of effective participation. Ladder metaphor for citizen participation in design process defines the roles of the stakeholders and the situations in which the participatory approaches are experienced. Abovementioned ladder of participation includes practices in different scales and scopes in different geographies. Accordingly, it also represents and discusses wide range of experience levels inbetween symbolic participation (tokenism) and actual participation. In Turkey, participatory planning and design practices undoubtedly reflect the national circumstances, and different approaches emerge in terms of participatory design. In recent years, participatory design practices, in which the universities are included as objective actors, began to gain importance in Turkey. However, these experiences do not establish a firm ground in terms of participatory practices conducted within the scope of formal education. In this context, a case study was developed to redesign Bahçelievler National Garden in cooperation with Istanbul Kultur University Department of Architecture and Bahçelievler Municipality, and the findings were evaluated within the scope of ladder of participation. This study consists of three stages and concluded with a practice in-between non-participation and symbolic participation as a consequence of the pandemic and hesitations of the local government.

PDF

___

Allmendinger, P. (2002). Planning Theory (2. Baskı) London: Palgrave. Akdemir Z. ve Hacıalibeyoğlu, F. (Ed.) (2017). Agora-Benim Parkım: Birlikte tasarlıyoruz, birlikte yapıyoruz. İzmir Tarih Tasarım Atölyesi Yayınları-2. http://www.izmirtarih.com.tr/pdf/AgoraBenimParkim.pdf
Arrighi, G., Hopkins, T.K., ve Wallerstein, I. (2020). Sistem karşıtı hareketler (çev. C. Kanat, Bülent Somay ve Semih Sökmen). Metis Yayıncılık. Arnstein, S. (1969). A ladder of citizen participation. Journal of American Institute of Planners, 35(4), 216-244. https://doi. org/10.1080/01944366908977225
Ataöv, A. (2013). İnsancıl bakış açısıyla konut üretimi: ‘Diğer aktörler’ meselesi. Planlama, 23(2), 77-82.
Avcı, O., Aydemir, Z., İnceoğlu, A., Özdemir, K., Köknar, B. S., Sezgin, A., ve Uzal, D. (2020). Tasarla ve Yap Stüdyosu’nun mimarlık eğitimindeki yeri ve önemi, Ege Mimarlık, 106, 68-73.
Bailey, N. (2010). Understanding community empowerment in urban regeneration and plannning in England. Planning Practice and Research, 25, 317- 332.
Bavilolyaei, B. F., Ökem, S. (2018). Katılımcı mimari tasarımda yanıltıcı simge değer olgusu ve bir sözde katılımcılık örneği olarak Sulukule Kentsel Dönüşümü. Megaron, 13(3), 347-362.
Blue, G., Rosol, M., ve Fast, V. (2019). Justice as parity of participation: Enhancing Arnstein's ladder trough Fraser's justice framework. Journal of the American Planning Association, 85(3), 363-376.
Campbell, D. (2003). Managing citizen participation given cultural diversity: Tool choices and implementation challenges. Department of Human and Community Development University of California.
Choguill, M. (1996). A ladder of community participation for underdeveloped countries. Habitat International, 20(3), 431-444.
Comerio, M. C. (1984). Community design: Idealism and entreprenuership. Journal of Architectural and Planning Research, 1(4), 227-243.
Comerio, M. C. (1987). Design and empowerment: 20 years of community architecture. Built Environment, 13(1), 15-28.
Connor, D. M. (1988). A new ladder of citizen participation. National Civic Review, 77(3), 249-257.
Davidoff, P. (1965). Advocacy and pluralism in planning. Journal of the Amerian Institute of Planners, 31(4), 331-338. https://doi. org/10.1080/01944366508978187
Fisher, T. (2008). Foreword, Public interest architecture: a needed and inevitable change (Ed: B. Bell ve K. Wakeford) içinde, Expanding Architecture: Design as Activism. Metropolis Books.
Forsyth, A., Lu, H., ve McGirr, P. (2000). Service learning in an urban context: Implications for planning and design education. Journal of Architectural and Planning Research, 17(3), 236-259.
Gribat N., ve Meireis S. (2017). A critique of the new ‘social architecture’ debate. City, 21(6), 779-788. https://doi.org/10.1080/13604813.2017.14 12199
Harvey, D. (2008). The right to the city. New Left Review, 2008(53).
Henderson, P. (2005). Including the excluded: From practice to policy in european community development. Policy Press.
İKÜ (İstanbul Kültür Üniversitesi) (2019), T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Araştırma Projesi Protokolü, 13.12.2019.
Jenkins P., Milner J., ve Sharp, T. (2009). A brief historical review of community technical aid and community architecture (Ed: P. Jenkins ve L. Forsyth) içinde: Architecture Participation and Society. Routledge. https:// doi.org/10.4324/9780203869499
Kanter, R. M. (1977). Men and Women of the Corporation. Basic Books.
Lefebvre, H. (2015). Şehir hakkı (çev. Işık Ergüden). Sel Yayıncılık. Ökten, A.N., Kurtarır, E., ve Çekiç, T.İ. (2013). Katılımın yokluğunda Gezi’de direniş. Planlama Dergisi, 23(1), 45-51. https://doi.org/10.5505/planlama. 2013.58077
Özdemir, A. (2019). Katılımcı planlama için yöntem yaklaşımı: Sakarya Mahallesi Parkı örneği, Denizli-Türkiye. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 233-243.
Polat, S., Vural Arslan, T. (2019). Kamusal kıyı alanlarını katılımcı tasarımla geliştirebilmek mümkün mü? Bursa Mudanya’da Yıldıztepe Sosyal Yaşam Merkezi Projesi, Kent Akademisi, 12(3), 531-545.
Pretty, J. N. (1994). Alternative systems of inquiry for a sustainable agriculture. IDS Bulletin, 25(2), 37-49.
Prins, E. (2005). The challenges of fostering community participation: A case study of a commnuity-based organization in rural california. Community Development, 36(2), 15-34.
Sanoff, H. (2000). Community participation methods in design and planning. John Wiley & Sons Inc.
Schuman, A. W. (2005). Introduction: The pedagogy of engagement. (Ed. M. C. Hardin) içinde: From studio to the street: service-learning in planning and architecture (s. 1-16). American Association for Higher Education.
Tekeli, İ. (1991). Kent planlaması ve katılım üzerine düşünceler. Ege Mimarlık, 1991/3, 33-35.
Tekeli, İ. (1994). Kente karşı işlenen suç mu? Yoksa kentlinin gaspedilen hakkı mı? Ege Mimarlık, 1994/1, 24-26.
Tekeli, İ. (2009). Akılcı planlamadan, bir demokrasi projesi olarak planlamaya. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Töre, E., ve Çağlayan, Ö. (2018). Çöküntü alanlarında dayanışma kültürü arayışı: Kolombiya Medellin örneği ve İstanbul için çıkarsamalar. Mimarist, 18(61), 84-98.
Uysal, B., A. (2013). Katılımcı senaryo tekniği yardımıyla tarihi kentsel alan için iyileştirme stratejisinin belirlenmesi. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(2), 132-162.
Van Til, J., ve Van Til, S. B. (1970). Citizen participation in social policy: The end of the cycle?. Social Problems, 17(3), 313-323.
Walters, D. (2007). Designing Community: Charrettes, Masterplans and Form-based Codes. New York: Taylor & Francis.
Wates, N., ve Knevitt, C. (1987). Community architecture: how people are creating their own environment. London: Routledge.
Wates, N. (2006). The community planning handbook: How people can shape their cities, towns and villages in any part of the world. Gutenberg Press.
White, S. C. (1996). Depoliticising development: The uses and abuses of participation. Development in Practice, 6(1), 6-15.
Wilcox, D. (1994). A guide to effective participation. Delta Press.
Yalçıntan, M.C., ve Çavuşoğlu, E. (2009). Kentsel dönüşümü ve kentsel muhalefeti kent hakkı üzerinden düşünmek. Mimarist, 33, 93-102.
İnternet Kaynakları
URL-1. Pratt Center for Community Development (2020). Our vision for a just city. [Erişim tarihi: 20.02.2021], https://www.prattcenter.net/
URL-2. Comunity Design Lab (2020). Our Mission. [Erişim tarihi: 20.02.2021], http://research.design.iastate.edu/communitydesignlab/
URL-3. Bayhan B. (2015). İzmir’de Katılımlı Mimarlık Deneyi: Agora Benim Parkım Projesi. Arkitera. [Erişim tarihi: 25.01.2020], https://www. arkitera.com/haber/izmirde-katilimli-mimarlik-deneyi-agora-benimparkim- projesi/
URL-4. 7/70 Kültür Sanat. (2015). Agora Benim Parkım Projesi. [Erişim tarihi: 25.01.2020], http://www.yediyetmis.net/projeler/agora-benimparkim- projesi