Melih BİRİK, Ömer Devrim AKSOYAK, Özlem ÇALIŞKAN

Açık Geçirgen Mahalle Kavramı ve Levent Bölgesi’nde Açık Geçirgen Mahalle Sisteminin Geliştirilmesine Yönelik Tasarım Kriterlerinin Tanımlanması

Levent Bölgesi’nde, yaklaşık üç kilometrelik yürünebilir nitelikteki kentsel kamusal ve özel alanların kademelenmesiyle oluşan ve mahallelerin işlev odaklarını birleştiren geçitler, sokaklar, caddeler sisteminin oluşturduğu kentsel doku, farklı dönemlerde tasarlanmış Açık Geçirgen Mahalleleri birbiriyle ilişkilendirerek yaşayan bir sistem oluşturmaktadır. Bu bağlamda makale, Levent Bölgesi için geliştirilen üniversite araştırma projesinin sonuçlarını değerlendirmektedir. Açık Geçirgen Mahalle kavramı, kentsel mekânın fiziksel bileşenlerinin dinamik etkileşiminden yola çıkarak mahallenin yeniden tanımlanması üzerine geliştirilmiştir. Araştırma yöntemi iki aşamada ele alınmış; mekânın yapısal bileşenleri ve kullanıcı deneyimi üzerinden geliştirilen analitik çalışmalar ortak bir kentsel rota üzerinde sorgulanmıştır. İlk aşama, yaklaşık otuz yıllık bir süreçte yerel imar planlarının oluşturduğu yapısal özellikler ve mekânsal planlama ve tasarım kurgusuna dayalı analizleri içermektedir. İkinci aşama, Açık-Geçirgen Mahalle ile ilgili mekânsal analizler sonucunda elde edilen verilerin kullanıcı deneyimi üzerinden günlük yaşamda nasıl karşılık bulduğunu ortaya koymak üzere yapılandırılmıştır. Sonuç olarak, araştırma projesi kapsamında, İstanbul Levent Bölgesi olarak tanımlanan; Levent, Akatlar, Etiler ve Uçaksavar alt bölgelerinin oluşturduğu kentsel sistem üzerinde, Açık Geçirgen Mahalle kavramına ait nitelikler belirlenmiştir. Elde edilen bulguların kentsel tasarım disiplini çerçevesinde değerlendirilmesiyle Levent Bölgesi'nde mekânsal belleğin devamlılığını sağlayacak, yaşam kalitesini artıracak tasarım kriterlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır

Definition of Open-Permeable Neighborhood Concept and Design Criteria for Development of an Open-Permeable Neighborhood System in the Levent Region

The urban texture formed by the hierarchic relations of walkable urban public and private areas of approximately three kilometres in the Levent Region and the system of passages, streets and avenues that combine the functional focal points of the neighbourhoods, creates a living system by linking the residential areas that have been designed in different periods. In this context, the article evaluates the results of the university research project developed for the Levent Region. The concept of Open-Permeable Neighbourhood is considered as a spatial reading methodology developed on the redefinition of the neighbourhood based on the dynamic interaction of the physical components of the urban space. The research method in question has been considered in two stages. The first stage includes analysis based on the structural features and the spatial planning and design setup created by the local development plans in a period of approximately thirty years. The second stage is structured in order to reveal how the data obtained about the Open-Permeable Neighbourhood as a result of spatial analysis corresponds to daily life through the user experience. In this context, the defined spatial analysis method was used and the characteristics of this phenomenon were determined. By evaluating the findings obtained within the framework of the urban design discipline, it is aimed to reveal the design criteria that will ensure the continuity of the spatial memory in the Levent Region and increase the quality of life.

PDF

___

Akpınar, İ. Y., & Paker, N. (2007). Küresel İstanbul’un mekansallaşması: “kap(ı/a)lı özel siteler”. IAPS-CSBE Network Kitap Serisi: 7-Kent, Kültür ve Konut (s. 168-176). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
Benjamin, W., & Lacis, A. (1986). Naples. W. Benjamin, & P. Demetz, (Ed.), E. Jephcott (Çev). Reflections: Essays, Aphorisms, Autobiographical Writings içinde, (s. 163-173). New York: Schocken Books.
Bentley, I., Alcock, A., Murrain, P., McGlynn, S., Smith, G. (1985), Responsive Environments: A Manual for Designers. Oxford: Butterworth Architecture.
Birik, M., Tezer, S.T. (2018). An Urban Morphology Reading in Framework of Metabolic Approach: The Interaction Between the Geography and Built Environment in the Istanbul Levent Integrated Valley System. P. Carlotti, L. Ficarelli, M. IevaI (Ed.) Procedings of ISUFItaly 2018, 4th International Congress: Reading Built Space, Cities in The Making and Future Urban Form, U+D Editions içinde (s. 909-920). ISBN: 978-88- 941188-6-5
Birik,M. (2011). Kentsel Mekânın Değişim Sürecinde Transformasyon ve Deformasyon. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Birik, M., Aksoyak Ö. D., Çalışkan Ö. (2018). Modern Mahallenin Öğrettikleri: Açık Geçirgen Mahalle Birimi. İstanbul 1.Konut Kurultayı, Güvenli Yaşam alanları ve erişilebilir Konut, 490-519.
Birsel, C. (2010). İstanbul'un Dönüşümleri: Prost Planlaması ve Modern Kenti Yaratmak. İpek Yada Akpınar (Ed.), Osmanlı Başkentinden Küreselleşen İstanbul'a: Mimarlık ve Kent, 1910-2010 içinde (s. 49-67). İstanbul Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
Carmona, M. (2014). The Place-shaping Continuum: A Theory of Urban Design Process. Journal of Urban Design, Vol. 19, No. 1, 2–36, http:// dx.doi.org/10.1080/13574809.2013.854695
Gehl, J. (1989). A Changing Street Life in a Changing Society. Places. Fall. 8-17.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Vintage Books.
Jacobs, J. (2011). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı. B. Doğan (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (İlk baskı. 1961).
Kurtuluş, H. (2011). Gated Communities as a Representation of New Upper and Middle Classes in Istanbul. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (44), 49-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusiyasal/issue/594/5978
Lozano, E.E., (1990). Community Design and The Culture of Cities. New York: Cambridge University Press.
Lynch, K. (1960). The Image of the City. Cambridge Ma.: MIT Press.
Lynch, K. (1972). The Openness of Open Space. T. Banerjee ve M. Southworth (Ed.) (1991) City Sense and City Design: Writings and Projects of Kevin Lynch içinde (s. 396–412). Cambridge: MA: MIT Press. Montgomery, J., (1998). Making a City: Urbanity, Vitality and Urban Design. Journal of Urban Design, 3:1, 93-116
Newman, O. (1972). Defensible Space: Crime Prevention Through Urban Design. New York: Macmillan.
Norberg-Schulz, C., (1971). Existence Space & Architecture. New York: Praeger Publishers.
Öncel, A. D., & Özaydın, G. (2012). Kapalı Site Olgusunun Değişim Sürecine Bir Bakış: Beykoz Soğuksu Örneği. İdealkent(6), 62-83.
Öncü, A. (1999). İdealinizdeki Ev Mitolojisi Kültürel Sınırları Aşarak İstanbul'a Ulaştı. Birikim(123), 26-34.
Özgür, E. F. (2006). Sosyal ve Mekansal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul, Çekmeköy Örneği. Planlama( 4), 79-95.
Özler, Ş. (Ed.). (2007). Cumhuriyet Dönemi İstanbul Planlama Raporları 1934-1995. İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi.
Pérouse, J.-F. (2011). İstanbul'la Yüzleşme Denemeleri: Çeperler, Hareketlilik ve Kentsel Bellek. İstanbul: İletişim Yayınları.
Pérouse, J.-F., & Danış, A. D. (2005). Zenginliğin mekânda yeni yansımaları: İstanbul'da Güvenlikli Siteler. Toplum ve Bilim(105), 92-123.
Sennett, R. (1996). Flesh and Stone. New York, London: W. W. Norton & Company.
Trancik, R. (1986). Finding Lost Space: Theories of Urban Design. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
Tekeli, İ. (1996). Türkiye’de Yaşamda ve Yazında Konut Sorunun Gelişimi. T.C. Başbakanlık Konut İdaresi Başkanlığı Konut Araştırmaları Dizisi 2. Ankara: ODTÜ Yayınları.
The CIAM Charter of Athens, 1933: Outcome of a Similar Effort. (1963). Ekistics, 16(95), 263-67. http://www.jstor.org/stable/43622757. Erişim tarihi 12 Mart 2021
Yardımcı, S. (2016). İstanbul'un Çeperinde Temalı Yaşam. In D. Ö. Koçak, & O. K. Koçak (Ed.), İstanbul Kimin Şehri?: Kültür, Tasarım, Seyirlik ve Sermaye. (s. 145-168). İstanbul: Metis Yayınları.