Ali Kemal ÇINAR, Yenal AKGÜN, Hüseyin MARAL

Afet Sonrası Acil Toplanma ve Geçici Barınma Alanlarının Planlanmasındaki Faktörlerin İncelenmesi: İzmir-Karşıyaka Örneği

Afet sonrası kullanılacak “Acil Toplanma Alanları” ve “Geçici Barınma Alanlarının” kent içindeki konumlarının belirlenmesi; bu alanların dağılımı, büyüklüğü ve altyapı özellikleri gibi yeterliliklerinin sağlanabilmesi, kent planlamanın ve afet yönetiminin en önemli konularındandır. Bu kapsamda İzmir’de afet yönetimi çalışmaları, ilk olarak 1999 yılında RADIUS Projesi kapsamında başlatılmış, Valilik tarafından 2006 yılında çıkarılan İzmir İl Acil Yardım Planı ile sürdürülmüştür. Bu planla İzmir’deki acil toplanma ve geçici barınma alanlarının yerleri de belirlenmiştir. Günümüzde ise Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD) tarafından İzmir Afet Müdahale Planı (İZAMP) ve Türkiye Afet Müdahale Planıİzmir (TAMP) hazırlanmıştır. Bu planlar kapsamında, İzmir’de ilçe bazında acil toplanma alanları yeniden belirlenmiş, ancak geçici barınma alanlarının belirlenmesi ile ilgili çalışmalar henüz tamamlanıp yayımlanmamıştır. Bu araştırmada İzmir’deki afet sonrası acil toplanma ve geçici barınma alanlarının tespitine yönelik yapılmış çalışmalar incelenmiş; örnek çalışma alanı olarak seçilen Karşıyaka İlçesi’nde AFAD tarafından belirlenen acil toplanma alanlarının konum ve niteliklerinin ulusal ve uluslararası standartlara göre uygunluğu incelenmiştir. Araştırmada mahalle düzeyinde verilen çarpıcı örneklerde mülkiyet ve imar durumu değişiklikleri, inşaat faaliyetleri ve kurumlar arası koordinasyon eksikliği gibi sebeplerle acil toplanma alanlarının işlevini yitirdiği görülmektedir. Afet ve acil durum yönetiminin ve kent planlamanın etkinliğinin sağlanamadığı durumlarda, merkezi ve/veya yerel yönetimler tarafından verilecek siyasi, parçacıl ve sübjektif kararların, afet konusunda yapılmış daha önceki tüm bilimsel/stratejik çalışmaların aksi yönde uygulamalara ve kentlerdeki afet riskinin artmasına neden olacağı değerlendirmesi yapılmıştır.

Analyzing The Planning Criteria for Emergency Assembly Points and Temporary Shelter Areas: Case of İzmir-Karşıyaka

Determining the appropriate number and distribution of emergency assembly points and temporary shelter areas to be used following a disaster, as well as their technical requirements and capacity to provide services is one of the most significant concerns of urban planning and disaster management. Disaster management studies were first implemented in Izmir in 1999 with the RADIUS (Risk Assessment tools for Diagnosis of Urban areas against Seismic Disasters) Project and were advanced with the Izmir Provincial Emergency Assistance Plan issued by the governorship in 2006. Emergency assembly points and temporary shelter areas were allocated in this plan. In addition, the İzmir Disaster Response Plan (IZAMP) and Turkey’s National Disaster Response Plan-İzmir (TAMP) were recently prepared by the Disaster and Emergency Management Authority (AFAD). According to IZAMP and TAMP, emergency assembly points have been determined, but temporary shelter areas have not yet been decided upon and published for all districts. In this study, earlier research studies that studied assembly points and temporary shelter areas in Izmir were examined. As a case study, the location and attributes of previously designated emergency assembly points in the Karşıyaka district and their consistency with national and international standards were analyzed. Striking examples at the neighborhood level indicate that emergency assembly points have been made unusable due to ownership and development plan changes, construction, and lack of coordination between institutions. Political, subjective, and incremental decisions made by central and/or local governments in the absence of disaster and emergency management and urban planning activities lead to increased disaster risk despite all of the existing scientific and strategic work on disaster preparation and recovery.

PDF

___

Ablanedo-Rosas, J.H., Gao, H., Alidaee, B., Teng, W. (2009). Allocation of Emergency and Recovery Centres in Hidalgo, Mexico. International Journal Services Sciences. 2, 206-215.
Akdur ,R. (2001). Afetlerde Halk ve Çevre Sağlığı Hizmetleri. Afetlerde Sağlık Hizmetleri Yönetimi, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü Yayını, Sf.. 182-183. Ankara.
Aksoy, Y., Turan, A.Y., Atalay, H. (2009). İstanbul Fatih İlçesi Yeşil Alan Yeterliliğinin Marmara Depremi Öncesi ve Sonrası Değerleri Kullanılarak İncelenmesi, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s. 137-150.
Aydın, M. (2012).İdarenin Sesi Dergisi Temmuz-Ağustos Sayısı, 20-25
Bayram, V., Tansel, B.Ç., Yaman, H. (2015). Compromising Systema and User Interests in Shelter Location and Evacuation Planning. Transportation Research. 72, 146-163.
Chen, L. (2012). A Web-based System for Optimizing Post Disaster Temporary Housing Allocation, MSc Thesis, University of Washington.
Chen, W., Zhai, G., Fan, C., Jin, W., Xie, Y. 2016). A Planning Framework Based on System Theory and GIS for Urban Emergency Shelter System: A Case of Guangzhou, China, Human and Ecological Risk Assessment: An International Journal, 23 (3), pp. 441-456.
Çabuk, A., Avdan, U., Cömert, R., Şorman, A.A., Küpçü, S., Bektöre, E., Işık, Ö. (2011). Coğrafi Bilgi Sistemleri, Anadolu Üniversitesi Yayını, Yayın No:2246, Eskişehir.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü. (2015). 1/100000 Ölçekli İzmir-Manisa Planlama Bölgesi Çevre Düzeni Planı Raporu
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.(2014). Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, 14.06.2014 tarihli ve 29030 sayılı Resmi Gazete
Çiçekdağı, H.İ., Kırış, Ş. (2012). Afet İstasyonu ve Toplanma Merkezi İçin Yer Seçimi ve Bir Uygulama, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Sayı 28, Ağustos 2012 ISSN -1302-3055, Kütahya.
El-Anwar, O., El-Rayes, K., Elnashai, A. (2009). An Automated System for Optimizing Post-Disaster Temporary Housing Allocation. Automation in Construction. 18, 983-993.
Emre, C., Baysal, A., Garipler, A., Turna, G. (2015). İzmir İli Karşıyaka İlçesi Afet Sonrası Toplanma Yerleri Çalışması Sunumu, İnşaat Mühendisleri Odası, İzmir
Fan, C., Zhai, G., Zhou, S., Zhang, H. (2017). Integrated Framework for Emergency Shelter Planning Based on Multihazard Risk Evaluation and Its Application: Case Study in China, Natural Hazards Review, 18(4).
Gündüz, İ. (2014). Afetleri Yönetmek, Değişim Yayınları, İstanbul
Hu, Z.H., Sheu, J.B., Xizo L. (2014). Post-disaster Evacuation and Temporary Resettlement Considering Panic and Panic Spread. TransportationResearch. 69, 112-132.
İZAMP. (2015). İzmir Afet Müdahale Planı. İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü
İzmir Büyükşehir Belediyesi, İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Nazım Plan Şube Müdürlüğü. (2012).1/25000 Ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı Raporu
İzmir Büyükşehir Belediyesi. (1999). İzmir Büyükşehir Deprem Master Planı, Radius Projesi, Final Raporu
İzmir Valiliği. (2007). İl Acil Yardım Planı.
Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı ( JICA) (2002). Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması, Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı ( JICA) ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), İstanbul, Türkiye.
Kar, B., Hodgson, M. E. (2008). A GIS-Based Model to Determine Site Suitability of Emergency Evacuation Shelters, Transactions in GIS, 12(2), pp. 227-248.
Kara, H. (2007). Türkiye’deki Şehir Yerleşmelerinde Afet Sonrasına Yönelik ‘Afet Merkezleri’ Planlaması, TMMOB Afet Sempozyumu, 2007
Kılcı, F., Kara, B.Y., Bozkaya, B. (2015). Locating Temporary Shelter Areas After an Earthquake: A Case for Turkey. European Journal of Operational Research. 243. 323-332.
Kocakuşak, S. (1996). Türkiye’deki Kentsel Yaşamın Önemi ve Planlamalarda Coğrafya Bilmenin Yeri. Coğrafi Araştırmalar Dergisi, Ankara Üni. DTCF, Sayı: 12, s. 73-81.
Kongsomsaksakul, S., Yang, C., Chen, A. (2005). Shelter Location-allocation Model for Flood Evacuation Planning. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, Vol. 6, pp. 4237 - 4252
Li, A.C.Y.,Nozick, L., Xu, N., Davidson, R. (2012). Shelter Location and Transportation Planning Under Hurricane Conditions. Transportation Research. 48, 715-729.
Maral, H. (2016). Afet Sonrası Geçici Yerleşim Yerlerinin Planlanmasında Üst Ölçekli Planlama: Karşıyaka Örneği, Yayınlanmamış YL Tezi, Gediz Üni., FBE, Kentsel Yenileme Anabilim Dalı, İzmir
Mersin, O. ve Şahin, N. (2009). İzmir Afet Riskini Azaltma Sempozyumu Bildiriler Kitabı. İzmir Valiliği Yayınları, 35-49.
Oktay, F. (2012). AFAD Dergisi Sayı:1.T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Yayınları, 15-18
Özdemir, H. (2002). Afetlere Hazırlık Aşamasında Geçici İskân Alanlarının Belirlenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi 12. Sayı. 237-254
Özdikmen, T. (2015). Afet ve Acil Durum Yönetimi, Seçkin Yayıncılık, Ankara
Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2009). Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara
Şengül, T. (2013). Distopya-Ütopya, Söyleşi: Perihan Bayraktar, Tarık Şengül, Bir+Bir, 20.
Şengün, H. (2007). Afet Yönetim Sistemi ve Marmara Depremi Sonrasında Yaşanan Sorunlar. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, Kent ve Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı. Doktora Tezi, Ankara.
TAMP-İzmir. (2017). İzmir İl Afet Müdahale Planı. İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü
Tarabanis, K. ve Tsionas, I. (1999). Using Network Analysis for Emergency Planning in Case of Earthquake. Transactions in GIS, Vol.3-2: 187–197
The Sphere Project. (2000). Oxfam GB. Oxford, U.K.
Tunçdilek, N. (1986). Türkiye’de Şehirleşme Evrimi. İstanbul: İ.Ü. Yay. No. 3367, Deniz Bil. ve Coğr. Enst. Yay. No: 4.
Tümertekin, E. (1973). Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirleşme Fonksiyonlar. İ.Ü. Yay. No. 1840, Coğr. Enst. Yay. No: 72.
Wex, F.,Schryen, G., Feuerriegel, S., Neumann, D. (2014). Emergency Response in Natural Disaster Management: Allocation and Scheduling of Rescue Units. European Journal of Operational Research. 235, 697-708.
Yiğitcanlar, T., Bolposta, R., Yankaya, U., Kınacı, O., Baradan, B., Bektaş, B. (2005). Afet Sonrası Geçici Yerleşim Alanlarının Tasarımında Stratejik Seçim Yaklaşımı. Planlama. 2005/2, 89-100
Youssef, A. M., Pradhan, B., Hassan, A. M. (2011). Flash Flood Risk Estimation Along the St. Katherine Road, Southern Sinai, Egypt Using GIS Based Morphometry and Satellite Imagery, Environmental Earth Sciences, 62 (3), pp. 611-623.
URL-1: Government at a Glance 2017: Socio-Economic Impacts of Disasters in OECD Countries. http://www.oecd-ilibrary.org/governance/government-at-a-glance-2017/socio-economic-impacts-of-disasters-in-oecdcountries_gov_glance-2017-73-en (Erişim Tarihi: 01.12.2017)
URL-2: TAMP-İzmir. https://izmir.afad.gov.tr/tr/21248/TAMP (Erişim Tarihi: 15.12.2017)
URL-3: The Sphere Project: Humanitarian Charter and Minimum Standards in Humanitarian Response. http://www.sphereproject.org/handbook/ (Erişim Tarihi: 15.12.2017)
URL-4: 17 Ağustos 1999 Marmara ve 12 Kasım 1999 Bolu-Düzce Depremleri Sonrasında Türk Tabipler Birliği Faaliyetleri. http://www.ttb.org.tr/ kutuphane/deprem_faaliyet.pdf (Erişim tarihi: 06.11.2016).
URL-5: Van Depremi İnsani Yardım Operasyonu https://kizilay.org.tr/Upload/Dokuman/Dosya/1353075061_web.xVan_Faaliyet_Raporu.Son. pdf (Erişim Tarihi: 05.11.2016).
URL-6: AFAD Van Depremi Raporu https://www.afad.gov.tr/tr/2389/ Cadirkentler-Konteynerkentler (Erişim tarihi: 07.05.2018).
URL-7: AFAD Geçici Barınma Merkezleri Raporları https://www.afad. gov.tr/tr/2374/Barinma-Merkezlerinde-Son-Durum (Erişim tarihi: 07.05.2018).
URL-8: Suruç Çadırkenti. www.urfahaber.net (Erişim tarihi: 19.10.2016).
URL-9: İstanbul’da Afet Alanlarına AVM ve Lüks Konut Haberi-Akut/ Nasuh Mahruki-30.03.2015 https://mobile.twitter.com/bugungzt/status/582634702055415808 (Erişim tarihi: 11.01.2017).
URL-10: Ekici, Y. Türkiye Kentlerinde El Koyarak Birikim. http://sendika62.org/2015/01/kentlerde-el-koyarak-birikimin-yasal-dayanaklariuzerine-notlar-yusuf-ekici-239261/ (Erişim tarihi: 19.01.2017).
URL-11: Ege Üniversitesi Karşıyaka Suat Cemile Balcıoğlu Yerleşkesi Haberi Karşıyaka Bel. Web. http://karsiyaka.bel.tr/tr/haberler/karsiyakaninuniversite-hayali-gercek-oldu (Erişim Tarihi: 15.01.2017)
URL-12: İzmir 2 Boyutlu Kent Rehberi http://cbs.izmir.bel.tr/2DRehber/ mobil (Erişim Tarihi: 15.02.2018)
URL-13: Cengiz İnşaat-Mavişehir Projesi. EpigMimarlık Web. http://www. epigmimarlik.com.tr/proje/cengiz-insaat-mavisehir/ (Erişim Tarihi: 12.01.2017)
URL-14: Google Haritalar. https://www.google.com.tr/maps (Erişim Tarihi: 10.01.2018)
URL-15: Geçici Barınma Merkezlerinin Kurulumu. AFAD Şanlıurfa İl Müdürlüğü. http://imid.beun.edu.tr/dosyalar/egitim/gecici-barinmamerkezlerinin-kurulumu.pdf (Erişim Tarihi: 02.01.2018)
URL-16: Temel, F.M. Kızılay Şube Başkanı. Sakarya Haber Ajansı Web. www.sakaryahaberajansi.com/haber-521-afet-sonrasi-gecici-barinmaalanlarimiz-var-misorusu.html (Erişim Tarihi: 12.11.2016)