Airbnb’nin Soylulaşma Sürecine Etkisi: Kadıköy Rasimpaşa Mahallesi Örneği

Gerek gelişmiş ülkeler, gerekse gelişmekte olan ülkelerde, neoliberal kentsel politikalar doğrultusunda gelişen kentsel turizm sektörü, dünya genelinde en hızlı gelişen hizmet sektörlerinden biridir. Bu nedenle, kent merkezlerindeki konaklama alanlarına olan talep de artmıştır. Özellikle son beş yıldır popülerleşen Airbnb, turistlerin konaklama seçeneklerinden biridir. Bu çalışma, Airbnb aracılığı ile kiralanan evlerin soylulaşma ile olan ilişkisini Kadıköy Rasimpaşa Mahallesi’nde gerçekleştirilen saha araştırması ile keşfetmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, Airbnb’nin, yatırımcılar, turizm şirketleri ve evini kiraya veren ev sahipleri için yeni bir iş ve birikim fırsatı sunduğu; ancak Airbnb kullanımındaki büyümenin, uzun vadeli sakinlerin dolaylı olarak yerinden edilmesine ve kentlerin soylulaşmasına yol açtığı iddia edilmektedir. Çalışmada karma araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Öncelikle airdna.com, insideairbnb.com ve sahibindex.com’daki veri sisteminden Airbnb arzı ve yıllar içindeki değişimi, yıllara göre kiralık konut m2 birim fiyat değişimi gibi niceliksel veriler elde edilmiştir. Bunun yanında, Rasimpaşa Mahallesi’nde 90 kişi ile bir anket çalışması, 10 kişi ile derinlemesine görüşme yapılmıştır. Saha çalışmasından elde edilen veriler, mahallede genç ve öğrenci nüfusunun (özellikle Erasmus öğrencisi) giderek yoğunlaştığını ve Airbnb ile kiralanan oda veya ev sayısının son beş yılda önemli ölçüde arttığını göstermektedir. Ayrıca, Rasimpaşa Mahallesi’ndeki kiralık konut m2 birim fiyat artışı, Kadıköy’ün diğer ilçeleri arasında öne çıkmaktadır. Öte yandan sayıları gittikçe artan kafe ve restorantlar, yerel halkın gündelik ihtiyaçlarını karşıladıkları dükkanların sayısının her geçen gün azalmasına ve mahallenin turistler ve kısa dönem kiracılar için düzenlenen bir alan hâline gelmesine neden olmaktadır. Sonuç olarak uzun vadeli kiracılar ve yerel halk dolaylı olarak yerinden edilmekte ve bir soylulaşma süreci başlamaktadır. Bu bağlamda, dijitalleşen dünyada Airbnb gibi platformların kent mekânı ve yerel topluluklar üzerine etkisi ile soylulaşma sürecinin farklı dinamiklerini ampirik veriler ile ortaya koymak önemli görülmüştür.

Impact of Airbnb on the Gentrification Process: The Case of Rasimpaşa Neighborhood in Kadıköy

The urban tourism sector, which has developed in parallel with neoliberal urban policies in both developed and developing countries, is one of the fastest growing service sectors in the world. For this reason, demand for accommodation in urban centers has also increased. Airbnb, a popular web application, is one of the tourist accommodation options that have become popular over the last 5 years. This study explored the relationship between houses/rooms rented through the Airbnb system and gentrification, based on field work conducted in the Rasimpaşa neighborhood of Kadıköy. Airbnb offers a new business and capital accumulation opportunity to homeowners, tourism companies, and investors, but it is alleged that the growth of Airbnb has also led to longterm inhabitants being indirectly displaced and further gentrification. Mixed research methods were used in this study. First, quantitative data was obtained from the data system at airdna. com, insideairbnb.com, and sahibindex.com. A survey of 90 people was also performed, and in-depth interviews were conducted with 10 participants in the neighborhood. The data from the field work revealed that the number of young people and the student population in the neighborhood have increased substantially, in parallel with the number of rooms/houses rented through Airbnb in the last 5 years. In addition, the unit price (m2 ) increase in the Rasimpaşa neighborhood has grown in comparison with other neighborhoods in Kadıköy. The increasing number of cafes and restaurants has contributed to a continuous decrease in the number of shops that meet the daily needs of local residents, and the neighborhood is gradually transforming into a place for tourists and short-term tenants. As a result, long-term residents and other local people are being indirectly displaced and the process of gentrification is becoming apparent. It is important to examine the effects of platforms such as Airbnb on urban spaces and local communities in a world becoming increasingly digitalized, as well as the various dynamics of the gentrification process.

PDF

___

Ashworth, G., & Page, S. J. (2011). Urban tourism research: Recent progress and current paradoxes. Tourism Management, 32(1), 1-15. doi: 10.1016/j. tourman.2010.02.002
Atkinson, R. (2000). Measuring gentrification and displacement in Greater London. Urban Studies, 37(1), 149-165. doi: https://doi. org/10.1080/0042098002339
Bardhi, F. & Eckhardt, M. (2012). Access-based consumption: the case of car sharing. Journal of Consumer Research, 39(4), 881-898. doi: 10.1086/666376
Belk, R. (2014). You are what you can access: sharing and collaborative consumption online. Journal of Business Research, 67(8), 1596-1600. doi: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2013.10.001
Botsman, R., & Rogers, R. (2010a, Ekim). Beyond Zipcar: collaborative consumption. Harvard Business Review, 88(8), 30. Erişim adresi: https://hbr. org/2010/10/beyond-zipcar-collaborative-consumption
Botsman, R., & Rogers, R. (2010b). What’s mine is yours: the rise of collaborative consumption. New York: Harper Collins.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: a social critique of the judgement of taste, Cambridge: Harvard University Press.
Butler, T. (2002). Thinking global but acting local: the middle class in the city. Sociological Research Online, 7(3). doi: 10.5153/sro.740
Cocola Gant, A. (2015, Ağustos). The ideal city: between myth and reality. representations, policies, contradictions and challenges for tomorrow’s urban life. RC21 International Conference’da sunulan bildiri, Urbino, Italy. Erişim adresi: https://agustincocolagant.net/wp-content/uploads/2015/08/E4- C%C3%B3cola-Gant.pdf
Codagnone, C. & Martens, B. (2016). Scoping the sharing economy: origins, definitions, impact and regulatory issues. (Teknik rapor). Joint Research Centre of the European ( JRC) sayfasından erişildi: https://ec.europa.eu jrc/sites/jrcsh/files/JRC100369.pdf
Colomb, C. & Novy, J. (2016). Urban tourism and its discontents: an ıntroduction. Colomb, C. ve Novy, J. (Eds.). Protest and Resistance in the Tourist City içinde (s.1-30). London, UK: Routledge.
Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (2014). Yeldeğirmeni deneyimi: kentsel yenilemeye farklı bir yaklaşım. İstanbul: ÇEKÜL Vakfı.
Davidson, M., & Lees, L. (2010). New-build gentrification: its histories, trajectories, and critical geographies. Population, Space and Place, 16(5), 395– 411. doi: 10.1002/psp.584
Dubois, E., Schor, J., & Carfagna, L. (2014). New cultures of connection in a Boston Time Bank. J. Schor & C. Thompson (Eds.). Practicing Plenitude içinde. New Haven: Yale University Press.
Ersoy, M. (2001). Sanayisizleşme süreci ve kentler. Praksis Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 32-52. Erişim adresi: http://www.praksis.org/wp-content/ uploads/2011/07/002-Ersoy.pdf
Ersoy, M. ve Şengül, T. (2001). Sanayisizleşme Sürecinin Kentsel Yaşama Etkileri: Zonguldak Örneği, (Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ankara. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi veritabanından erişildi.
Füller, H. & Michel, B. (2014).. Stop being a tourist! new dynamics of urban tourism in Berlin-Kreuzberg. International Journal of Urban and Regional Research, 38(4), 1304-1318. doi: 10.1111/1468-2427.12124
Gansky, L. (2010). The mesh: why the future of business is sharing. New York: Portfolio Penguin.
Giddens, A. (2012). Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı Yayınevi.
Glass, R. (1964). London: aspect of change, London: MacGibbon & Kee.
Hackworth, J. & Smith, N. (2001). The changing state of gentrification, Tijdschrift voor Economische en Sociele Geografie, 92(4), 464-477.
Hall, P. A. (1989). The political power of economic ideas: Keynesianism across nations, Princeton: Princeton University Press.
Hamari, J., Sjöklint, M., & Ukkonen, A. (2015). The sharing economy: why people participate in collaborative consumption. Journal of the Association for Information Science and Technology, 67(9), 2047-2059. doi: 10.1002/ asi.23552
Hardt, M. ve Negri, A. (2001). İmparatorluk, Çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Harvey, D. (1989/2014). Postmodernliğin durumu. İstanbul: Metis.
Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin kısa tarihi, Çev. Aylin Onacak, İstanbul: Sel Yayıncılık.
İslam, T. (2006). Merkezin dıșında İstanbul’da soylaștırma, İstanbul’da soylulaștırma eski kentin yeni sahipleri içinde, Der. David Behar ve Tolga İslam, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Keyder, Ç. (1993). Ulusal kalkınmacılığın iflası, İstanbul: Metis Yayınları.
Maitland, R. (2010). Everyday life as a creative experience in cities. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4(3), 176–185.
Malhotra, A., & Van Alstyne, M. (2014). The dark side of the sharing economy… and how to lighten it. Communications of the ACM, 57(11), 24-27. doi: 10.1145/2668893
Marcuse, P. (1985). Gentrification, abandonment, and displacement: connections, causes, and policy responses in New York City. Journal of Urban and Contemporary Law, 28(195), 195–240. Erişim adresi: http://openscholarship.wustl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1396&context=law_urbanlaw
Massey, D. (1984). Spatial divisions of labour: social structures and the geopraphy of production, London, UK: Macmillan.
Newman, K., & Wyly, E. K. (2006). The right to stay put, revisited: gentrification and resistance to displacement in New York City. Urban Studies, 43(1), 23–57.
Opillard, F. (2016). From San Francisco’s “tech boom 2.0” to Valparaiso’s Unesco World Heritage Site: resistance to tourism gentrification in a comparative political perspective. Colomb, C. & Novy, J. (Eds.). Protest and resistance in the tourist city içinde (s.129-151). London: Routledge, 129-151.
Peters, D. (2016). Density wars in silicon beach: the struggle to mix new spaces for toil, stay and play in Santa Monica, California. Colomb, C. & Novy, J. (Eds.). Protest and resistance in the tourist city içinde, London, UK, Routledge, 90-108.
Rose, D. (1984). Rethinking gentrification: beyond the uneven development of Marxist urban theory, Environment and Planning D: Society and Space, 2(1), 47-74.
Samaan, R. (2015). AirBnb, rising rent, and the housing crisis in Los Angeles. (Teknik rapor). Los Angeles Alliance for a New Economy (LAANE) sayfasından erişildi: http://www.laane.org/wpcontent/uploads/2015/03/ AirBnB-Final.pdf.
Sassen, S. (1996). Whose city is it? globalization and the formation of new claims, Public Culture , 8, 205-223.
Slater, T. (2009). Missing Marcuse: on gentrification and displacement. City, 13(2-3), 292–311. doi: 10.1080/13604810902982250
Slater, T. (2010). Still missing Marcuse: Hamnett’s foggy analysis in London Town. City, 14(1-2), 170–179. doi: 10.1080/13604811003633719
Smith, N., (1986). Gentrification of the city, Boston: Allen & Unwin.
Smith, N. (1986/2007). Gentrification, the frontier and the restructing of urban space.
Smith, N. & Williams, P. (Ed.). Gentrification of the city içinde (s.20-22). Oxon: Routlege.
Smith, N. (1996). The new urban frontier: gentrification and the revanchist city. London, UK: Routledge.
Şen, B. (2001). Kentsel mekânda üçlü ittifak: sanayisizleşme, soylulaştırma, yeni orta sınıf, Journal of Political Science, 44, 1-21.
Şen, B. (2005/2016). Soylulaşma: kentsel mekânda yeni bir ayrışma biçimi. Kurtuluş, H. (Der.). İstanbul’da kentsel ayrışma içinde (s.127-160). İstanbul: Bağlam.
Tarkay, G. (2010). Bir erken 20. yüzyıl kent mahallesi için kentsel yenileşme konularının değerlendirilmesi: Kadıköy Yeldeğirmeni (Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ankara. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi veritabanından erişildi.
T.C. Kadıköy Belediyesi, (2015). 2015–2019 Stratejik Plan, İstanbul.
Tsai, S. & Sitting, D. S. (2015). Peer-to-Peer home and ride sharing, economic impacts and policy recommendations for local governments. UCLA Urban Planning Journal. 22. 197-207.
Türkün, A., Ünsal, B. Ö. ve Yapıcı, M. (2014). İstanbul’da 1980’ler sonrasında kentsel dönüşüm: mevzuat, söylem, aktörler ve dönüşümün hedefindeki alanlar, Mülk, mahal, insan: İstanbul’da kentsel dönüşüm içinde, Der. Asuman Türkün, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ünsal, B. Ö. ve Türkün, A. (2014). Neoliberal kentsel dönüşüm: kentsel alanlarda sınıfsal tahliye, yoksullaşma ve mülksüzleşme, Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da kentsel dönüşüm içinde, Der. Asuman Türkün, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Zervas, G., Proserpio, D. & Byers, J.W. (2016). The rise of the sharing economy: estimating the ımpact of AirBnb on the hotel industry. Boston U. School of Management Research Paper, 2013(16), 1-45. doi: https://doi. org/10.1509/jmr.15.0204
Airbnb (2016). 2016 17 December Istanbul, Kadıkoy Analytics. [Veri seti]. Erişim adresi: www.airbnb.com [Erişim Tarihi: 17.12.2016]
Airbnb (2016a) About us. Erişim adresi: https://www.airbnb.com.tr/about/ about-us [Erişim Tarihi: 28.12.2016]
Airbnb (2016b) Economic impact of Airbnb. https://www.airbnb.com.tr/economic-impact [Erişim Tarihi: 28.12.2016]
Airdna (2016) 2016 17 December Istanbul analytics. [Veri seti] Erişim adresi: https://www.airdna.co/city/tr/istanbul [Erişim Tarihi: 17.12.2016]
All eyes on the sharing economy. (2013, 9 Mart). The Economist, Erişim adresi: http://www.economist.com/news/technology-quarterly/21572914- collaborative-consumption-technology-makes-it-easier-people-rent-items [Erişim Tarihi: 12.12.2016]
Asher-Schapiro, A. (2014, 19 Eylül). Against Sharing. Jacobin Magazine, Erişim adresi: https://www.jacobinmag.com/2014/09/against-sharing/ [Erişim tarihi: 08.11.2017]
Botsman, R. (2013, Kasım). The sharing economy lacks a shared definition. Fast Company Magazine, Erişim adresi: https://www.fastcompany. com/3022028/the-sharing-economy-lacks-a-shared-definition [Erişim Tarihi: 03.01.2017]
Chris, C., Mai-Duc, C. & Khouri, A.. (2015, Temmuz). Uber worker ruling highlights the legal troubles of a ‘sharing economy’. Los Angeles Times, Erişim adresi: http://www.latimes.com/business/technology/la-fi-tnuber-driver-employee-labor-commission-20150617-story.html Erişim Tarihi: [09.01.2017]
Inside Airbnb. (2016). 2016 17 December Istanbul AirBnb Analytics [Veri seti]. Erişim adresi: http://insideairbnb.com/get-the-data.html [Erişim Tarihi: 17.12.2016]
Jericho, G. (2016, 18 Nisan). The dark side of Uber: why the sharing economy needs tougher rules?. The Guardian, Erişim adresi: https://www.theguardian.com/business/grogonomics/2016/apr/18/uber-airbnb-sharing-economy-tougher-rules-australia [Erişim tarihi: 08.01.2017]
Kallis, G. (2014, 18 Ekim). AirBnb is a rental economy, not a sharing economy. The Press Project, Erişim adresi: https://www.thepressproject.gr/endetails.php?aid=68073 [Erişim tarihi: 19.09.2017]
Kirkham, C., Mai-Duc, C. & Khouri, A. (2015, 17 Haziran). Uber worker ruling highlights the legal troubles of a ‘sharing economy.’. Los Angeles Times, Erişim adresi: http://www.latimes.com/business/technology/la-f-tnuber-driver-employee-labor-commission-20150617-story.html#page=1. [Erişim Tarihi: 01.01.2017]
Schor, J. B. (2015, Şubat). Getting sharing right. Contexts Magazine, Erişim adresi: https://contexts.org/articles/on-the-sharing-economy/#schor [Erişim tarihi: 09.11.2016]
The “AirBnb effect”: is it real and what is it doing to a city like amsterdam?. (2016, 6 Ekim). The Guardian, Erişim adresi: https://www.theguardian. com/cities/2016/oct/06/the-airbnb-effect-amsterdam-fairbnb-propertyprices-communities [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2016]
www.sahibinden.com (2016). Kadıköy mahalle bazında yıllara göre ortalama kiralık konut m2 birim fiyat endeksi. Erişim adres: https://www.sahibinden.com/emlak-endeksi/konut/kiralik/istanbul/440 [Erişim Tarihi: 17.12.2017]
Yeldeğirmeni Canlandırma Projesi. Kadıköy Belediyesi. Erişim adresi: http://:yeldegirmeni.kadiköy.bel.tr/altsayfa.aspx?id=2060 [Erişim Tarihi: 25.10.2016]