Osmanlı imparatorluğu’nda modern ziraat eğitiminin yaygınlaşması: Ankara numune tarlası ve coban mektebi

Osmanlı Devleti’nde zirâî üretim tekniklerinin geliştirilmesi ve tarımda verimliliği arttırmaya yönelik ilk teşebbüsler Tanzimat döneminde başladı. Tanzimat devlet adamları reformların başarısı için her alanda uzman kadrolar yetiştirilmesini hedefliyorlardı. Bu doğrultuda öncelikle ziraat reformlarını uygulayacak kadrolar istihdam edildi, ardından 1847 yılında İstanbul’da ilk Ziraat Mektebi açıldı. Ayamama Çiftliği’ndeki başarısız ilk girişimden kırk yıl sonra, Fransa ve Almanya’da ziraat eğitimi alan bürokratların hazırladıkları plan dâhilinde pek çok vilayette ziraat mektepleri ve numune tarlaları açıldı. Bunlardan biri olan Ankara Numune Tarlası ve Çoban Mektebi de vilayetteki çiftçilerin devrin tarım yenilikleri ile tanıştırılması ve tiftik keçilerinin ıslahı amacı ile 1898 yılında hizmete girdi. Bâbıâlî’nin teknik ve malî teşviklerine rağmen Ankara çiftçisinin ilgisizliği, 1908’de Çoban mektebinin Ziraat Mektebine dönüştürülmesine neden olmuş ve ağıl bölümü tasfiye edildi. 1914–1918 yılları arasında savaş şartlarından dolayı eğiteme ara verilirken, mektep binası Mustafa Kemal’in Ankara’ya gelişinden sonra karargâh olarak kullanıldı.

Widespread of modern agricultural education in the ottoman empire: Ankara model field and shepherd school

The first attempts to improve cultivating techniques and increase agricultural productivity in the Ottoman Empire, were introduced during the Tanzimat period. For the success of reforms, Tanzimat statesmen aimed at training or employing experts in every field. In this regard, they employed experienced staffs to implement agricultural reforms and opened the first Agricultural School in Istanbul in 1847. Forty years after

___

A-BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ

Ayniyât Defterleri No: 1702.

Bâbıâli Evrak Odası (BEO) No: 27034, 52819, 53410, 64837, 77478, 122006, 159642, 175924, 176212, 181795, 195063, 198339, 227273.

Dahiliye Nezâreti İdare (DH.İD) Nr: 6–32.

Dahiliye Nezâreti Mektûbi Kalemi (DH.MKT) Nr: 993–62.

İrâde Orman ve Ma’âdin (İ.OM.) Nr: 1312 ZA 4, 1313 CA 7, 1315 ZA 2, 1326 S 3.

İrâde Rüsumât (İ.RSM) Nr: 1314 ZA 6.

İrâde Evkâf (İ.EV) Nr: 1312 N 55, 1324 M 12 Nizamât Defteri No: 6

Sadaret Mektubî Kalemi Mühime (A.MKT.MHM.) No: 727–3.

Şûrâ-yı Devlet (ŞD) No: 518–2, 520–6, 521–10, 522–52, 523–51, 537–38, 539–8, 584– 27, 3035–17.

Ticaret Ziraat Orman ve Ma’âdin Nezâretleri Defterleri (Td) No: 2184.

Yıldız Perakende Orman Ma’âdin ve Ziraat Nezareti Maruzatı (Y.PRK.OMZ) No: 1–87.

Yıldız Hususi Maruzat (Y.A. HUS.) No: 327–40.

B- BAŞBAKANLIK CUMHURİYET ARŞİVİ (BCA) No: 014.39.6.

C- GAZETE VE SALNÂMELER

Ankara Vilayet Gazetesi No: 977, 1001, 1021, 1026, 1034, 1039, 1983.

Salnâme-i Vilayet-i Ankara Sene 1320.

C- ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER

AKYILDIZ, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform, Eren, İstanbul 1993.

BİLİM, Cahit Yalçın, Türkiye’de Çağdaş Eğitim Tarihi (1734-1876), Eskişehir 2002.

ERGENÇ, Özer, Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları, Ankara 1995.

ERGİN, Osman, Türk Maarif Tarihi, C. 1-2, İstanbul 1977.

FAROQHİ, Suraiya, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, Çev. Neyyir Kalaycıoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994.

GÜRAN, Tevfik, “Ziraî Politika ve Ziraatte Gelişmeler, 1839–1876”, 150. Yılında Tanzimat, Yayına Hazırlayan Hakkı Dursun Yıldız, TTK, Ankara 1992. s. 219–233.

GÜRAN, Tevfik, “Osmanlı Tarım Ekonomisi, 1840–1910”, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, Eren, İstanbul 1998, s. 63–127.

Millî Eğitimle İlgili Mevzuat (1857-1923), Derleyen ve Düzenleyen: Reşat Özalp, MEB, İstanbul 1984.

ÖZGÜL, Cemil, Heyet-i Temsiliye’nin Ankara’daki Çalışmaları (27 Aralık 1919-23 Nisan 1920), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1989.

QUATAERT, Donald, Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım 1876-1908, Çeviren:Nilay Özok Gündoğan-Azat Zana Gündoğan, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.

Türk Ziraat Tarihine Bir Bakış, I. Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresi Yayını, İstanbul 1938.

YILDIRIM, Mehmet Ali, “Osmanlı’da İlk Çağdaş Zirai Eğitim Kurumu: Ziraat Mektebi (1847-1851)”, OTAM, S. 24, Ankara 2010, s. 223-238.
Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM-Cover
  • ISSN: 1019-469X
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler

31 Mart hadisesi uzerine vilayetlerde cıkan olaylar karşısında alınan tedbirlere ve askeri faaliyetlere dair yazışmalar

TANER ASLAN

Paris’te ilk ikamet elciliğimiz kuruluncaya kadar (1797) osmanlı - fransız diplomasi ilişkilerinin genel seyri

NİHAT KARAER

“A[u]gmenter of their kingdome”: goffe’s the couragious turke , or, amurath the first as a christian tragedy based on knolles’ the generall historie of the turkes knolles’un the generall historie of the turkes

SILA ŞENLEN GÜVENÇ

Sırpların ı. kosova zaferi’nin 500. yıldonumunu kutlama girişimleri

Mucize ÜNLÜ

Uşak kazası (1676 tarihli avarız defterine gore)

İbrahim Etem ÇAKIR

Mısır’da ruşvetin gelişimi: Muhammed Ali Paşa’dan hidiv ismail’e kadar

Jakob Van KLAVEREN

Perspectives on ottoman studies: Papers from the $18^{th}$ symposium of the ınternational committee of pre-ottoman and ottoman studies (cıepo) at the university of zagreb 2008 , edited by: Erem čaušević, nenad moačanin and vjeran kursar, berlin: lit verlag 2010, 1033 s.

Hatice ORUÇ

Batı basınından osmanlı devleti'ne yaklaşımlar ve osmanlıların bu yaklaşımlara tepkileri

MEMET YETİŞGİN

Osmanlı imparatorluğu’nda modern ziraat eğitiminin yaygınlaşması: Ankara numune tarlası ve coban mektebi

Özkan KESKİN

Dersim sancağının kurulmasından sonra karşılaşılan guclukler ve dersim sancağı ile ilgili bu donemde yazılan raporlar (1875-1918)

İbrahim YILMAZÇELİK