ERZİNCAN MERKEZDE BULUNAN ÖNEMLİ ZİYARET YERLERİ İLE BU ZİYARETGÂHLAR ETRAFINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN RİTÜELLER

Tarihten getirdiği birikim ile halk yaşamında zengin inanış, ritüel ve uygulamalara sahip olan Türk halkında geçmişi İslamiyet öncesi dönemlere kadar uzanan, yatır ve türbe ziyaretlerine Anadolu coğrafyasının hemen hemen her bölgesinde rastlamak mümkündür. Türk halk kültürü ve yaşamında özellikle dinî manada, “Allah dostu” olarak kabul gören keramet sahibi kişiler; veli, ermiş gibi unvanlarla anılmaktadır. Bu kişilerin, gerek hayattayken gerek vefatlarından sonra göstermiş oldukları birtakım kerametler toplumun bu tür mekân ve makamlara yakınlaşmasını ve insanların bu tür şahıs ve mekânlara saygı göstermesine vesile olmuştur. Şüphesiz ki insanoğlu, başta sağlık problemleri olmak üzere, her türlü sıkıntı ve kederini gidermenin yollarını aramıştır. Yatır, türbe gibi ziyaret yerlerinde gerçekleştirilen çeşitli ritüeller de bu durumun somut örnekleri arasındadır. Bu ritüellerle uygulamaların temelinde ise ermiş kişilerin yüzü suyu hürmetine istenilen halis niyetli taleplerin karşılık, dertlilerin deva ve hastaların şifa bulması görülmektedir. Araştırma sahası Erzincan il merkezi olan bu çalışma kapsamında; Erzincan ilinin -kısa bir tarihinden yola çıkılarak- merkezindeki halk arasında yoğun rağbet gören ziyaret yerleri ile ilgili ansiklopedik bilgiler sunulacak, bu ziyaret yerleri etrafında yaygınlaşan efsaneler ve kerametlere dayalı olarak oluşan inanışların doğrultusunda niyet, dilek ve temennilerde bulunulurken, -bu bağlamdaki isteklerin kabulü için- gerçekleştirilen çeşitli uygulamalara, kaynak kişilerden derlenen bilgilerle birlikte yer verilecektir.

Religious Places in Erzincan and the Rituals Taking Place Around Them

Visiting shrines and entombed saints which go back to pre-Islamic age has been a common practice throughout all regions of Anatolia due to its historical heritage and the richness of the social rituals. Those miracle workers who are regarded as the “friend of Allah” have an important place in Turkish folk culture and religious practice. The miracles that those people performed both when they alive and dead have encouraged people to show respect to them and their tombs. Undoubtedly, people seek ways to get rid of all the illnesses and the troubles they have. Rituals which are exhibited at shrines and entombed saints are an explicit example of this. The base of these practice is that people who visit such places expect their wishes to come true, illnesses to be healed and problems to be solved for the sake of the saints buried in the tombs. The study which was conducted in Erzincan presents a brief history of the city, encyclopaedical information of the popular tombs and shrines, and give details of the practices, wishes, intentions that happen around the shrines and tombs, and of the myths and miracles that are attributed to the entombed saints.

PDF

___

Albayrak, Nurettin. “Terzi Baba”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 40, TDV Yay., Ankara 2011, ss. 521- 522.
Altan, Bayram, Türkiye’de Dini Ziyaret Yerleri, Kazancı Matbaacılık, İstanbul 1996.
Aslan, Ömer, “Erzincan’da Tasavvuf Kültürü ve Nakşibendîlik”, Erzincan Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi) Erzincan 2018.
Baltacı, H. İbrahim, “Erzincan’da Nakşi Halidi Gelenek”, Uluslar arası Nakşibend ve Nakşibendilik Sempozyumu Bildiri Kitabı, Bağlarbaşı Kültür Merkezi, İstanbul 2016, ss. 248-264.
Dumlu, Ahmet, Erzincan’da İz Bırakanlar, Erzincan 1999.
Er, Şaban, Erzincanlı Terzi Baba Hayyat Muhammed Vehbi Kuddise Sirruh Külliyatı, Kutup Yıldızı Yay., İstanbul 2014.
Kalafat, Yaşar, Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Babil Yayıncılık, Ankara 2006.
Kara, Ruhi, Erzincan Efsaneleri Üzerine Bir Araştırma, Erzincan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Yay., Ankara 1994.
Karamağaralı, Beyhan, “Anadolu’da XII-XVI. Asırlardaki Tarîkat ve Tekke Sanatı Hakkında”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXI/I, Ankara 1973, s. 247-276.
Kemali, Ali, Erzincan, Kaynak Yay., İstanbul 2013.
Ocak, A. Yaşar, Türk Halk İnançlarında ve Edebiyatında Evliya Menkabeleri, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1984.
Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, Cilt I, İstanbul 1971.
Şahin, E. Tahir, Yukarı Ülkenin Kadim Cenneti, 2017.
Tanyu, Hikmet, Türkiye’de Adak ve Adak Yerleri, Elips Yay., Ankara 2007.
Tuygun, Ünal, Erzincan’ın Manevi Mimarları, Kervan Yay., İstanbul 2004.
Tuygun, Ünal, Piri Sami Hazretlerinin Hayatı ve Sohbetleri, Kervan Yay., İstanbul 1997.
Yurt, Vehbi, Terzi Baba ve Erzincan, Birun Yay., İstanbul 2011.