Salih Zeki’nin Makaleleri: Bir Bibliyografya Denemesi

Bu çalışmada, 2018 yılında başladığımız ve 2021 yılında tamamladığımız bir araştırmaya dayanarak bilim tarihçisi, entelektüel ve eğitimci Salih Zeki Bey’in (1864-1921) makaleler bibliyografyası sunulmaktadır. Bu amaçla, öncelikle Salih Zeki’nin eserlerini tanıtan ve değerlendiren yayınlar incelenmiştir. Ardından Salih Zeki’nin makaleleri yıllara, konularına ve yayın yerlerine göre sınıflandırılmış ve Salih Zeki’nin yaklaşık 30 yıllık yazın hayatı üç döneme ayrılmıştır. 1889-1896 yılları arasındaki birinci dönemde yazılarının ağırlıklı olarak matematik ve astronomi tarihiyle ilgili olduğu görülmektedir. 1896-1908 yılları arasındaki ikinci dönemde, Salih Zeki, Rasathane-i Âmire müdürlüğü görevine paralel olarak daha çok jeoloji, meteoroloji, astronomi ve fizik ile ilgili bilimsel konularda yazmıştır. 1908 yılından ölümüne kadarki üçüncü dönemde eğitim, mantık ve felsefe gibi entelektüel konularla birlikte resmî saat, takvim ve istatistik daireleri gibi idarî konularda yazdığı tespit edilmiştir. Birbirinden böylesine farklı konuları kapsayan uzun yazın hayatı, Salih Zeki’nin yetkin bir bilim tarihçisi olduğu kadar, döneminin en etkili entelektüellerinden biri olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Salih Zeki, Bibliyografya, Bilim tarihi, Matematik tarihi, Osmanlı bilimi, İslam matematik tarihi

Articles by Salih Zeki: A Preliminary Bibliographic Study

In this study, the bibliography of articles by the Turkish historian of science and educator Salih Zeki (1864–1921) was examined as part of a research project that took place between 2018 and 2021. First, we reviewed the literature that introduced and evaluated the works of Salih Zeki. Next, we classified Salih Zeki’s articles by chronological order, topic, and periodical title. Salih Zeki’s 30 years of contribution to the literary field were further divided into three periods as a result of this classification. The first period (1889–1896) focused on the history of mathematics and astronomy. In the second period (1896–1908), he wrote mostly on scientific subjects related to geology, meteorology, astronomy, and physics, while serving as the director of the Ottoman Imperial Observatory. In the third period (1908–1921), he wrote on both arts and humanities subjects (e.g., education, logic, and philosophy), as well as administrative issues (e.g., the regulation of official time and calendarfor statistical offices). Together, these three periods of literary contribution across a variety of subjects suggest that Salih Zeki, while being a competent historian of science, was evidently one of the most influential intellectuals of his time.

Keywords:

Salih Zeki, Bibliography Study, History of science, History of mathematics, Ottoman science, History of mathematics in Islam,

PDF

___

İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi (İstanbul)
Salih Zeki. “Kâmûs-ı Riyâziyyât.” TY 908-919.
Salih Zeki. “Âsâr-ı Bâkiye Cilt 3 (Hey’et).” TY 903-905. Salih Zeki. “Dârülfünûn Konferansları (1330-1331).” TY 906. Salih Zeki. “Dârülfünûn Konferansları (1331-1332).” TY 907.
İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Kütüphanesi (İstanbul)
“A Lecture Containing Some Philosophical and Personal Considerations on the Symbol Zero, Prepared by Salih Zeki.” Rıza Tevfik Evrakı, RTB-307.
“Fadhl-oullah-i Na’îmi de Esterâbâd et sa Religion cabbalistique: Le Houroûfisme.” Rıza Tevfik Evrakı, RTB-307
Süleymaniye Kütüphanesi (İstanbul)
Ünver, Süheyl. “28.3.1961 tarihli 141 no’lu mektup.” Süheyl Ünver Koleksiyonu, Salih Zeki Defteri.
Adıvar, A. Adnan. “Athār-i-Bāqiya, a History of Arabic Mathematics by Ṣāliḥ Zekī.” Isis 19, 3 (Eylül 1933): 506-15.
Adıvar, A. Adnan. “Salih Zeki ve Asar-ı Bakiye.” Çeviren Yeşim Işıl Ülman. Bilim Tarihi 1, 11 (Eylül 1992): 3-9.
Akbaş, Meltem. “Salih Zeki ve ‘Zaman’ Başlıklı Konferansı.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 79-96. Akın, Ömer ve Hacer Köten. “Salih Zeki’de Sonsuz Küçük Kavramı.” Mantık, Matematik ve Felsefe III.
Ulusal Sempozyumu. Editörler Şafak Ural, Yücel Yüksel ve Arzu Şen içinde, 42-51. İzmir: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005.
Aksoy, Yavuz. Osmanlı’da ve Türkiye’de Matematik Eğitimi ve İlk Matematikçiler. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi, 2015.
Aksu, Hüsamettin. “Hurûfîlik.” TDV İslam Ansiklopedisi. 18:408-12. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1998. Aktar, Mustafa. Rasathane ile Bilimde Yüz Elli Yıl. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2022.
Altun, Büşra ve Beytullah Kaya. “Bir Osmanlı Bilim Tarihçisi: Salih Zeki.” Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi 8, 17 (2020): 25- 44.
Arslan, Fazıl. Ahmet Midhat Efendi ve Mûsikî. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2020.
Aydın, Cengiz. “Âsâr-ı Bâkıye.” TDV İslam Ansiklopedisi, 3:460-61. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991. Aydüz, Salim. “Salih Zeki.” Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, 2. bs. 2:496-97. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
Aydüz, Salim. “Süleyman Sûdî Efendi’nin Kütüphanesi.” Essays in Honour of Ekmeleddin İhsanoğlu, Vol. 1: Societies, Cultures, Sciences: A Collection Of Articles. Yayına Hazırlayan Mustafa Kaçar, Zeynep Durukal ve Abdullah Topaloğlu içinde, 775-811. İstanbul: IRCICA, 2006.
Bağçe, Samet. “Sâlih Zeki’s First Lecture in Dârü’l-fünûn Konferansları: Locating its Main Source.” Bilig 84 (2018): 159-78.
Baltacıoğlu, İsmayıl Hakkı. “Benim Anladığım Salih Zeki.” Riyâziyyât 2, 8 (15 Kânûn-ı Sânî 1926): 33-37. Bir, Atilla ve Mustafa Kaçar. “Salih Zeki’nin Teslis-i Zaviye Konusundaki ‘Bir Hendese Meselesi’ Adlı Yazı Dizisi.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 45-66.
Budak, Ali. Münif Paşa: Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını. İstanbul: Bilge Yayıncılık, 2012.
Bursalı Mehmed Tahir. “Salih Zeki Bey.” Osmanlı Müellifleri. Cilt 3. Editör Yekta Saraç içinde, 3:1271-73.
Ankara: TÜBA, 2016.
Demir, Remzi. “Sâlih Zeki Bey’in Journal Asiatique’de Yayımlanan ‘Notation Algébrique Chez Les Orientaux’ Adlı Makalesi.” Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 43 (2004): 333-53.
Demir, Remzi. “Salih Zeki Bey (1864-1921): Hayatı-Eserleri ve Türk Bilim Hayatındaki Yeri.” Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji: Makaleler. Editör Yavuz Unat içinde, 401-415. Ankara: Nobel Yayınları, 2010.
Demir, Remzi ve İnan Kalaycıoğulları. “Büyük Bir Matematik Tarihçisi ve Felsefecisi: Salih Zeki Bey (1864- 1921).” Kutadgubilig sayı 6 (2004): 195-211.
Demir, Remzi ve İnan Kalaycıoğulları. “Sâlih Zeki Bey’in Matematikle İlgili Küçük Bir Yapıtı: Hârika-ı Hilkât.” Erdem 55 (2009): 57-78.
Demir, Remzi ve Ali Rıza Tosun. “Sâlih Zeki Bey’in ‘İslâm’da Matematiksel Bilimler Tarihi’ İsimli Makalesi.” Ortaçağ İslam Dünyasında Bilim ve Teknik (Makaleler). Editör Yavuz Unat içinde, 15-41. Ankara: Lotus Yayınları, 2008.
Demir, Tanju. “Salih Zeki ve Ecnebi Postahaneleri’nin Kaldırılması Konusundaki Görüşleri.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 169-85.
Demirtaş, İnanç. “Salih Zeki’nin Lobaçevski Geometrisini Tanıtan İki Konferansı.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 67-78.
Doğan, İsmail. “Münif Mehmed Paşa”. TDV İslam Ansiklopedisi, 32:9-12. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2006.
Dölen, Emre. “Salih Zeki ve Darülfünun.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 123-35. Engin, Vahdettin. Mekteb-i Sultani. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2016.
Etker, Şeref. “Salih Zeki Bey-Üç Boyutlu Bir Biyografi İçin.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 137-54.
Etker, Şeref. “Salih Zeki Kozmografyasına Katkı: Hey’et-i Felekiyye.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 8, 1 (2006): 164-67.
Fazlıoğlu, İhsan. “Ali Efendi”. Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, 2. bs. 1:204-5. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
Fettahoğlu, Kübra. Rasathâne-i Âmire (1868-1922). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2019.
Gökdoğan, Melek Dosay. “Salih Zeki’de Hint Rakamlarının Kökeni Meselesi.” Ortaçağ İslam Dünyasında Bilim ve Teknik (Makaleler). Editör Yavuz Unat içinde, 116-25. Ankara: Lotus Yayınları, 2008.
Günergun, Feza. “Darülfünün Fünun (Fen) Fakültesi Mecmuası (1916-1933).” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 1 (1995): 285-349.
Günergun, Feza. “Âsâr-ı Bâkiye ve Salih Zeki Üzerine Ek Bilgiler.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 187-91.
Günergun, Feza. “Salih Zeki ve Astronomi: Rasathane-i Amire Müdürlüğü’nden 1914 Tam Güneş Tutulmasına.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 97-122.
Günergun, Feza. “Türk Bilim Tarihinin Gelişimine Tanıklık: Adnan Adıvar-George Sarton Mektuplaşması.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 2 (2006): 87-110.
“İfâde-i Mahsûsa”. Resimli Gazete 5, 234-235 (21 Eylül 1311): 261.
İhsanoğlu, Ekmeleddin, Ramazan Şeşen, Cevat İzgi, Cemil Akpınar ve İhsan Fazlıoğlu. Osmanlı Astronomi Literatürü Tarihi. Cilt 2. İstanbul: IRCICA, 1997.
İhsanoğlu, Ekmeleddin, Ramazan Şeşen ve Cevat İzgi. Osmanlı Matematik Literatürü Tarihi. Cilt 2. İstanbul: IRCICA, 1999.
İhsanoğlu, Ekmeleddin, Ramazan Şeşen, M. Serdar Bekar, Gülcan Gündüz ve Veysel Bulut. Osmanlı Tabii ve Tatbiki Bilimler Literatürü Tarihi. Cilt 1. İstanbul: IRCICA, 2006.
İhsanoğlu, Ekmeleddin, Ramazan Şeşen, M. Serdar Bekar, Gülcan Gündüz ve Veysel Bulut. Osmanlı Astroloji Literatürü Tarihi ve Osmanlı Astronomi Literatürü Tarihi Zeyli. Cilt 1. İstanbul: IRCICA, 2011.
İnönü, Erdal. “Salih Zeki ve Asâr-ı Bâkiye.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 1-21.
Kadıoğlu, Sevtap. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Tarihçesi (1900-1946). İstanbul: İ.Ü. Basımevi, 1998. Kadıoğlu, Sevtap. “Salih Zeki ve Çevresi.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 155-68.
Kadıoğlu, Sevtap. “Ali Kuşçu ve Salih Zeki Sempozyumu, İstanbul, 20-21 Aralık 2004.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 193-95.
Kökcü, Ayşe. “Resimli Gazete’de Teslis-i Zâviye Meselesi.” Dört Öge 2, 4 (2013): 121-38.
Küçük, Serhat. “Osmanlıların Modern Teknoloji ile Karşılaşması: Elektrik Örneği.” Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 18 (2013): 161-85.
Mehmed İzzet. “Salih Zeki.” Talebe Mecmuası 5, 41 (1935): 2-13.
Mehmed İzzet. “Riyâzî Üstâdı Salih Zeki’nin Hayat ve Mesleki ve Hizmetleri.” Talebe Mecmuası 6, 54 (Nisan 1936): 1-19.
Ömerustaoğlu, Adnan. “Salih Zeki Bey’in Mantık Görüşü.” Akademik Araştırmalar 1, 1 (1996): 111-18.
Özege, M. Seyfettin. Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu (Yazar Adına Göre). Hazırlayan Ahmet Eryüksel, 5 Cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 1991.
Özer, Rukiye ve Ali Yıldız. “Resimli Gazete Dergisi Üzerine Bir İnceleme.” Turkish Studies 13, 5 (2018): 617-43.
Salih Zeki. Hendese-i Tecrübiyye. İstanbul: Karabet Matbaası, 1309. Salih Zeki. Hârika-i Hilkât. İstanbul: Karabet Matbaası, 1311.
Salih Zeki. Kâmûs-ı Riyâziyyât. Cilt 1. İstanbul: Karabet Matbaası, 1315.
Salih Zeki. Kâmûs-ı Riyâziyyât. Cilt 1, 2. bs. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1318.
Salih Zeki. Âsâr-ı Bâkiye: Müsellesât-ı Müsteviyye ve Kürreviyye. Cilt 1. İstanbul: Matbaa-ı Âmire, 1329. Salih Zeki. Âsâr-ı Bâkiye: Hisâb. Cilt 2. İstanbul: Matbaa-ı Âmire, 1329.
Salih Zeki. Dârülfünûn Konferansları. 2 Cilt. İstanbul: Matbaa-ı Âmire, 1331. Salih Zeki. Mîzân-ı Tefekkür. İstanbul: Kanaat Matbaası, 1332.
Salih Zeki. Kâmûs-ı Riyâziyyât. Cilt 1. İstanbul: Matbaa-ı Âmire, 1340.
Salih Zeki. “Skolastik.” Salih Zeki, Yusuf Akçura, Muallim A. Cevdet: Skolastik Eğitim ve Türkiye’de Skolastik Tarz. Editör Hasan Ünder içinde 52-60, 90-96. Ankara: Epos Yayınları, 2002.
Salih Zeki. Âsâr-ı Bâkiye. 3 Cilt. Editör Remzi Demir, Yavuz Unat, Melek Gökdoğan ve Mutlu Kılıç. Ankara: Babil Yayıncılık, 2004.
Salih Zeki. Kamus-ı Riyaziyyat’tan Seçmeler. Ankara: Nisan Yayınları, 2021.
Salih Zeki. Hikemiyat: Felsefe, Bilim ve Eğitim Yazıları. Editör Ebubekir Demir. Osmanlı Felsefe Çalışmaları
76. Konya: Çizgi Kitabevi, 2022.
Saraç, Celal. “Salih Zeki Bey’in Bazı Makaleleri.” Bilim Tarihi 1, 7 (Mayıs 1992): 3. Saraç, Celal. “Salih Zeki Bey’in İki Makalesi.” Bilim Tarihi 2, 17 (Mart 1993): 3.
Saraç, Celal. “Salih Zeki Bey’in Eserleri: Asar-ı Bakiye.” Bilim Tarihi 2, 18 (Nisan 1993): 3-15.
Saraç, Celal. “Salih Zeki Bey’in ‘Kütle-yi Maddiye Cevher mi A’raz mı?’ Makalesi Üzerine.” Bilim Tarihi 3, 26 (Aralık 1993): 3-8.
Saraç, Celal. “Salih Zeki Bey’in ‘Namütenahî’ İsimli Makalesi.” Bilim Tarihi 3, 30 (Nisan 1994): 3-6. Saraç, Celal. “Asar-ı Bakiye’nin Üçüncü Cildi Hakkında Kısa Bilgi.” Bilim Tarihi 3, 30 (Nisan 1994): 7-12. Saraç, Celal. Salih Zeki Bey: Hayatı ve Eserleri. Editör Yeşim Işıl Ülman. İstanbul: Kızılelma Yayınları, 2001.
Strauss, David. “Lowell, Percival.” Biographical Encyclopedia of Astronomers. Editör Thomas Hockey vd. içinde 1351-54. New York: Springer, 2014.
Süleyman Sûdî Efendi. Tabakât-ı Müneccimîn. Editör Salim Aydüz. İstanbul: Fatih Üniversitesi Yayınları, 2005.
Şenkon, Hülya. “Salih Zeki ve Âsâr-ı Bâkiye’nin 1960’larda Yapılmış Bir Çevirisi.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 33-44.
Takıcak, Müjdat. “19. Yüzyıl Matematik Felsefesinin Salih Zeki Vasıtasıyla Osmanlı’ya Girişi”. Türkiye’de
Bilgi Üretimi ve Bilim Politikaları Uluslararası Sempozyumu. Editör Orhan Neçare içinde, 707-23. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2018.
Takıcak, Müjdat. “Salih Zeki’nin ve Ali Sedad’ın Mantık Algıları.” Kutadgubilig sayı 38 (2018): 221-27.
Takıcak, Müjdat. “Constructivist Approach in Ottoman Mathematics Education: Salih Zeki.” Turkish Journal of Computer and Mathematics Education 12, 1 (2021): 378-423.
Tatlısu, Muhammed. “Kitapçı Karabet Efendi’nin Osmanlı Matbuatına Katkıları Üzerine Bir Methal.” Yıllık: Annual of Istanbul Studies 3 (2021): 123-48.
Topdemir, Hüseyin Gazi. “Salih Zeki.” Biographical Encyclopedia of Astronomers. Editör Thomas Hockey vd. içinde, 1908-10. New York: Springer, 2014.
Turgut, Canan Öktemgil. “Elektrik-Ziya.” TÜBİTAK Bilim ve Teknik 481 (2007): 80.
Tümer, Cem Şems. “Mektep Dergisi ve Hakkında Yapılan Çalışmalara Dair Bazı Dikkatler.” Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 21 (2003): 323-38.
Uçman, Abdullah. “Mekteb.” TDV İslam Ansiklopedisi, 29:1-2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2004.
Umut, Hasan. “Salih Zeki.” İslam Düşünce Atlası, editör İbrahim Halil Üçer içinde, 3:1230-31. Konya: İLEM & Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2017.
Unat, Yavuz. “Asâr-ı Bâkiye ve Yazılış Yöntemi.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7, 1 (2005): 23-31. Unat, Yavuz. “Sâlih Zeki.” TDV İslam Ansiklopedisi, 36:43-45. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2009. Ünver, Süheyl. “Meşhur Riyâziyeci Sâlih Zeki (1864-2.7.1921).” Hür Vatan, 09 Temmuz 1961.
Yalçın, Murat (editör). “Aktay, Salih Zeki.” Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 1:74-75.
İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010.
Yurtoğlu, Bilal. “Fenn Gazetesindeki Bilimsel Makaleler ve Salih Zeki’nin Darülfünun’daki ‘Birinci Konferansı’.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 17, 1 (2015): 42-88.
Yurtoğlu, Bilal. “Dârüşşafaka Dergisinin Bilim, Düşünce ve Eğitim Hayatımıza Katkıları.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 17, 2 (2016): 56-114.
Yücel, Hasan Âli. “Salih Zeki.” Cumhuriyet, 19 Temmuz 1950.
Arabacı, Eyüp. “Salih Zeki’nin ‘Hisab Dersleri’ Eserinde Hesaplamaya Yönelik Kullanılan Yöntem ve Tekniklerin İncelenerek Günümüz Matematik Müfredatıyla Karşılaştırılması.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2018.
Başar, Ayşegül. “Salih Zeki Bey’in ‘Hikmet-i Tabîiyye-i Umûmiyyeden Mebhâs-ı Savt’ İsimli Eseri ve Mûsikî Sesleri Bölümünün İncelenmesi.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2021.
Bulut, Gül. “Modern Astronominin Türkiye’ye Girişi Bağlamında Salih Zeki Bey ve ‘Muhtasar Kozmografya’ Adlı Eseri.” Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, 2021.
Buttanrı, Müzeyyen. “İkdam Gazetesi Üzerinde Bibliyografik Bir İnceleme (1894-1900).” Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 1997.
Canan, Nevzat. “Musavver Muhit Mecmuası İncelemesi: Fihrist ve Metin.” Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 1997.
Çelik, Sümeyye. “Resimli Kitap Mecmuası Üzerine Bir İnceleme, Açıklamalı Dizin ve Seçilmiş Metinler.”
Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, 2017.
Çitçi, Selahattin. “İkdam Gazetesinin Sistematik İndeksi (1894-1904).” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2000.
Değirmenci, Ali. “Salih Zeki Bey’in Hülâsa-i Hesâb-ı İhtimâlî Adlı Eseri ve Olasılığın Türkiye’ye Girişi.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2010.
Kadıoğlu, Dilek. “Salih Zeki’s Darülfünun Konferansları and His Treatment of the Discovery of Non- Euclidean Geometries.” Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 2013.
Karoğlu, İlhan. “Tanin Gazetesi İnceleme ve Seçilmiş Metinler (1-300 Sayılar).” Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2011.
Keleş, Reyhan Elmas. “Mektep Dergisi’nin İncelenmesi, Batı Edebiyatından Tercümeler, 1891-1898.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 1999.
Kökcü, Ayşe. “Resimli Gazete’de Teslis-i Zaviye Meselesi.” Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.
Köten, Hacer. “Salih Zeki’de Modern Matematik Kavramların Analizi.” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2009.
Köz, İsmail. “Salih Zeki’nin Mantık Anlayışı.” Yüksek Lisans, Atatürk Üniversitesi, 1992.
Küçük, Serhat. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Teknolojik Değişim ve Dönüşüm: Elektrik Örneği.” Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2010.
Küçükkeleş, Nilüfer. “Mecmua-ı Ebuzziya ve Teâvün-i Aklam Mecmualarının Dil ve Edebiyat Yönünden İncelenmesi ve Şiir Metinleri.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2001.
Ömerustaoğlu, Adnan. “Salih Zeki’de Mantık-Matematik İlişkisi.” Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1995.
Özer, Rukiye. “Resimli Gazete 1312-1315: İnceleme, Fihrist, Seçme Yazılar.” Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 2018.
Özkan, Ayşegül Neslihan. “Sabah Gazetesi 1898-1900 (İnceleme ve Seçilmiş Metinler 2921-3650).” Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, 2019.
Takıcak, Müjdat. “Salih Zeki’nin Matematik Felsefesi ve Matematik Eğitimi Yaklaşımı.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2016.
Tengiz, Samet. “İkdam Gazetesi’nde Mûsikî Makaleleri (Transkribe ve İnceleme).” Yüksek Lisans Tezi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2020.
Timur, Kemal. “Mekteb Dergisi (1. Cilt, 1891-1892): Tasnif, İnceleme ve Değerlendirme.” Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi, 1995.
Tümer, Cem Şems. “Mektep Mecmuası (Tahlilî Fihrist, İnceleme ve Seçilmiş Yazılar).” Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1994.
Ustaoğlu, Rasim. “Resimli Kitap (1324/1908-1329/1913) ve Resimli Gazete (1339/1923-1929)’nin Dil, Edebiyat ve Kültür Yazılarının Sistematik İndeksi.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2000.
Üçpınar, Zehra. “Sabah Gazetesi 1895-1898 (İnceleme ve Seçilmiş Metinler 2191-2920).” Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, 2012.
“Bilim Tarihi, Aylık Dergi.” Bilim Tarihi. Erişim 10 Ocak 2022. http://www.bilimtarihi.org/arsiv/004.htm. “Charles Grandemange.” Wikipédia. Erişim 21 Kasım 2021. https://fr.wikipedia.org/wiki/Charles_Grandemange
“Giacomo Inaudi.” Wikipedia. Erişim 21 Kasım 2021. https://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_Inaudi
Huart, Clément ve Rıza Tevfiq. Textes Persans Relatifs à la Secte des Houroûfîs & d’une Étude sur la Religion des Houroûfîs. Leiden: E. J. Brill, 1909. Erişim 4 Nisan 2022. https://archive.org/details/ textespersansrel09huaruoft/mode/2up?ref=ol&view=theater.
Salih Zeki. “Asar-ı Bakiye.” Türk Matematik Derneği. Erişim 10 Eylül 2021. http://tmd.org.tr/asar-i-bakiye/
Woepcke, Franz. “Note sur des notations algébriques employées par les Arabes.” Comptes rendus hebdomadaires des Séances de l’Académie des Sciences 39, 3 (1854): 162-65. Erişim 12 Nisan 2022. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2996w/f162.item
Woepcke, Franz. “Mémoire sur la Propagation des Chiffres indiens.” Journal Asiatique (6e série) 1 (Janvier- Février 1863): 27-79, (Mars, Avril 1863): 234-290, (Mai-Juin 1863): 442-529. Erişim 12 Temmuz 2021. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k93181n
Woepcke, Franz. Mémoire sur la Propagation des Chiffres indiens. Paris: Imprimerie Impériale, 1863. Erişim 12 Temmuz 2021. https://archive.org/details/mmoiresurlaprop00woepgoog