Bizans Edebiyatına Kısa Bir Giriş

Bu makale, Bizans edebiyatının bazı temel özelliklerini ele almayı amaçlamaktadır. Ağırlıklı olarak Attika Yunancası ve Ortaçağ Yunancası ile yazılan Bizans edebiyatı, köken olarak klasik edebiyata dayanmaktadır. Geçmişte araştırmacılar tarafından klişe, süslü, yapay ve gerçeklikten uzak bir edebiyat olarak nitelenmişse de, özellikle son yirmi yıldır yapılan akademik çalışmalar bu değerlendirmenin haksız olduğunu ortaya koymuştur. Örneğin, Bizans yazarlarının eski yazarlara ve eserlere öykünmeleri, rafine ve eğitimli bir Attika Yunancasıyla yazmayı önemsemeleri ve eserlerini türlü retorik/edebî ögelerle bezemeleri, Bizans edebiyatının kendi estetik değerlerini yansıtmaktadır. Bizans metinleri bu edebî özellikleri dikkate alınarak incelendiği takdirde araştırmacılar hem bu eserlerin edebî zevkine tam olarak varabilir, hem de onları tarihî birer kaynak olarak daha iyi bir şekilde analiz edebilirler. Çok çeşitli metin türlerini kapsayan Bizans edebiyatı, edebî değerinin yanı sıra araştırmacılar için de önemli bir tarihî kaynak teşkil etmektedir. Makale, Bizans edebiyatını oluşturan diller, Yunanca dil dizgeleri, kullanılan yaygın yazım teknikleri, eğitim ve yazarlık gibi konuları ele aldıktan sonra kısaca bazı Bizans edebiyatı türlerine değinmektedir. Bu ikinci kısımda sırasıyla, söylev, vaaz ve retorik egzersizleri, tarih yazımı, mektup, şiir, aziz hayatları, romans ve epikler tartışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

ortaçağ, edebiyat, bizans

A Brief Introduction to Byzantine Literature

This article aims to discuss some of the main features of Byzantine literature. Written chiefly in Attic Greek and Medieval Greek, Byzantine literature stems from classical literature. Although in the past, it has been branded by scholars as an ornate, cliché and superficial literature, academic work undertaken in the past twenty years has demonstrated the unfairness of such an evaluation. For instance, the emulation of the ancient authors and texts by the Byzantines, the importance they assigned to writing in lofty Attic Greek and the adornment of their work by rhetorical and literary devices, were all a part of Byzantine literary aesthetics. When Byzantine texts are investigated by taking such literary features into account, scholars may appreciate their literary merit and analyse these texts more precisely and in a more nuanced manner. In addition to its literary merit, Byzantine literary corpus, which spans many genres and texts, also constitutes an immensely valuable historical resource for scholars. This article will discuss issues such as the languages of Byzantine literature, linguistic registers, widespread literary practices, education and authorship. In the second part of the article, we will briefly touch upon select genres such as orations, sermons and rhetorical exercises, historical writing, epistolography, hagiography, romances and epics.

___

  • A Companion to Byzantine Poetry, ed. W. Hörandner, A. Rhoby ve N. Zagklas (Leiden ve Boston, 2019)
  • Beaton, R. The Medieval Greek Romance (Cambridge, 1989)
  • Beck, H. G. Geschichte der byzantinischen Volksliteratur (Münih, 1971)