Memorialization as the art of Memory: a method to analyse memorials

Günümüz çoğulcu sanat ve mimarlık akımları içerisinde, bir olayı ya da bir kişiyi anıtlaştırmak ezici, hükmedici yapılar dikmekten, günlük ve geçici anma mekanları oluşturmaya kadar uzanan büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitlilik, bellek ve onun anıtlaştırılması kavramlarının kültürel, coğrafi, felsefi yada dönemsel algılanış farkları ile de birleşince, gerek mimari dil gerek de anma yaklaşımı olarak birbirinden tümüyle farklılaşan anıt örneklerini aynı çerçeve içerisinde anlamaya çalışmak ve karşılaştırmak neredeyse olanaksız hale gelmektedir. Bu çalışma ise dayandığı klasik ezberleme tekniği olan ‘Bellek Sanatı’nı (Ars Memoriae) temel alarak tüm bu farklı anıtlaştırma biçimlerini araştırmamızı ve karşılaştırarak anlamamızı sağlayacak bir analiz yöntemi önerir. Belagat sanatını icra edenlerin antik çağlardan beri kullanageldikleri bellek sanatı, en saf haliyle ezberlenmek istenen yazı ya da konunun hayali olarak yaratılan görsel imgelerinin zihinde oluşturulan mekanlar silsilesine sırayla yerleştirilmesi ve ezberlenmiş halinin gerektiğinde bu mekanların zihinsel olarak ziyaret edilerek imgeler aracılığı ile eksiksiz bir şekilde hatırlanması olarak tarif edilir. Güncel hayattaki önemi azalmış olsa da günümüze kadar etkinliğini korumuş olan bu teknik, çağlar boyunca sadece zihinsel olarak kişilerin kendi hafızalarını güçlendirmeleri için değil, özellikle Rönesans döneminden itibaren fiziksel olarak da kolektif hatırlamayı biçimlendirmek amacıyla kullanılmıştır. İnşa edilmiş bellek tiyatroları, kentler için tasarlanmış olan bellek rotaları yada müze sergileme mekan izlekleri bellek sanatının hatırlamayı tekilleştirmek için kullanılmasına yönelik tarihsel örnekleri oluşturur. Tüm bunların yanında, anıtlar hatırlatılmak istenen olay ya da kişinin görsel temsilinin belirli bir yerde inşa edilmesi olarak tanımlanırsa, mimari anıtlaştırma bellek sanatı’nın temel prensiplerinin fiziksel dünyadaki en somut biçimi ve en fazla sayıda inşa edilmiş örneği haline gelir. Bu tanımı esas alarak yola çıkan bu çalışma, bellek sanatının prensiplerini farklı anıtlaştırma yaklaşımlarının analiz edilmesine olanak verecek bir yönteme dönüştürür. Yöntem, bellek sanatı’nın günümüze kadar kalabilmiş otonom ilk kaynağı olan Ad Herennium adlı metindeki en temel hali dayanak kabul edilerek biçimlendirilmiştir. Analiz yöntemi İmge, Yer ve İmge-Yer ilişkisi şeklindeki üç elemandan oluşur. Anıtları bu elemanlar aracılığı ile analiz etmek araştırma yapan kişiye, bakılan örneklerin anıtlaştırma yaklaşımları ne denli farklı olursa olsun ortak bir çerçeve oluşturma ve ayrıca, önerdikleri hatırlamanın bireylerin hatırlama biçimini yönlendirme niteliğini değerlendirme olanağı verecektir.

Bellek sanatı olarak anıtlaştırma: anıtları analiz etmek için bir yöntem

Memorialization as the reification of past experiences crystallizes the bi-directional relation between memory and architecture in its pure form. Memorials, because of this long-established relation, constitute an expense area of knowledge where the theories of diverse -such as social, psychological, cognitive, urban or architectural- studies intersect. Addressing that interdisciplinary area, this study proposes a new approach derived from classical memorising technique of the art of memory (ars memoriae) to analyse different examples of architectural memorialization

PDF

___

ASSMANN, J. (2001) Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, tr. by A. Tekin, Ayrıntı, İstanbul.
BADDELEY, A. D. (1997) Human Memory: Theory and Practice, Psychological Press, London.
BOYER, C. (1994) The City of Collective Memory: Its Historical Imagery and Architectural Entertainments, MIT Press, London, Cambridge, Mass.
BURKE, P. (1989) History as Social Memory, Memory: History, Culture, and the Mind, ed. T. Butler, Basil Blackwell, Oxford, New York.
CALVINO, I. (2002) Görünmez Kentler, tr. by I. Saatçıoğlu, Remzi, İstanbul.
CARRIER, D. (2003) Remembering the Past: Art Museums as Memory Theatres, Journal of Aesthetics and Art Criticism (61) 61-5.
CARRUTHERS, M. J. (1990) The Book of Memory: A Study of Memory in Medieval Culture, Cambridge University Press, Cambridge.
CASEY, E. S. (1987) Remembering: A Phenomenological Study, Indiana University Press, Bloomington, Ind.
CICERO, M. T. (1942) De Oratore, tr. by E.W. Sutton and H. Rackham Harvard University Press, Cambridge, Mass.
CICERO, M. T. (1954) Rhetorica Ad Herennium: De Ratione Dicendi, trans. H, Caplan, ed. G. P. Goold Harvard University Press, Cambridge, Mass.
COLEMAN, J. (1992) Ancient and Medieval Memories: Studies in the Reconstruction of the Past, Cambridge University Press, Cambridge, UK.
DELEUZE, G. (1997) Postscript on the Societies of Control, Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory, ed. N. Leach, Routledge, London, New York; 309-12.
EDMONDS, J. M. (1924) Lyra Graeca 2, Harvard University Press Cambridge, Mass.
FAVRO, D. (1996) The Urban Image of Augustan Rome, Cambridge University Press, Cambridge, New York.
FOUCAULT, M. (1979) Discipline and Punish: The Birth of the Prison, tr. by A. Sheridan, Vintage Books, New York.
FOUCAULT, M. (1984) Space, Knowledge and Power, The Foucault Reader, ed. by P. Rabinow, Pantheon Books, New York, 239-56.
GÜVEN, S. (1998) Displaying the Res Gestae of Augustus: A monumental Image for All, Journal of the Society of Architectural Historians (57:1) 30-45.
HAYDEN, D. (2000) Landscapes of Loss and Remembrance: The case of Little Tokyo in Los Angeles, War and Remembrance in the Twentieth Century, ed. by J. Winter and E. Sivan, Cambridge University Press, Cambridge, UK.
HASS, K. A. (1998) Carried to the Wall: American Memory and the Vietnam Veterans Memorial, University of California Press, Berkeley; Los Angeles; London.
HUTTON, P. H. (1993) History as the Art of Memory, University Press of New England, Hanover.
LE GOFF, J. (1992) History and Memory, trans. S. Rendall and E. Claman, Colombia University Press, New York.
LEVINSON, S. C. (1996) Language and Space, Annual Review of Anthropology (25) 353-382.
OLICK, J. K. and Robbins, J. (1998) Social Memory Studies: From ‘Collective Memory’ to the Historical Sociology of Mnemonic Practices, Annual Review of Sociology (24) 105-140.
QUINTILIANUS, M. F. (2002) Institutio Oratoria, trans. and ed. D. A. Russel, Harvard University Press, Cambridge, Mass.
RICOEUR, P. (2004) Memory, History, Forgetting, tr. by K. Blamey and D. Pellauer, University of Chicago Press, Chicago.
ROSSI, P. (2006) The Liber ad Memoriam Confirmandam of Roman Lull, Logic and the Art of Memory: The Quest for a Universal Language, trans. S. Clucas, Continuum, London; New York.
SAVAGE-SMITH, E. (2003) Memory and Maps, Culture and Memory in Medieval Islam: Essays in Honour of Wilferd Madelung, ed. F. Daftary and J. W. Meri, I. B. Tauris, London; New York; 109-27.
SEYFFERT, O. (1891) Dictionary of Classical Antiquities: Mythology, Religion, Literature and Art, eds. H. Nettleship and J. E. Sandys, William Glaisher London.
WHITEHEAD, A. (2009) Memory, Routledge, New York.
YATES, A. F. (1966) The Art of Memory, University of Chicago Press, Chicago, London.
YILMAZ, A. (2008) Architectural Memorialization of War: Ars Memoriae and the Landscape of Gallipoli Battles, Unpublished PhD Thesis, İzmir Institute of Technology, Faculty of Architecture, İzmir.
YOUNG, J. E. (1989) The Biography of a Memorial Icon: Nathan Rapoport’s Warsaw Ghetto Monument, Representations (26) 69-107.