TÜRK DİN MÛSİKÎSİNDE UD SAZININ YERİ VE ÖNEMİ

Türkler dinî hayatlarını yaşarken her din, coğrafya ve toplumda olduğu gibi kendi dinî oluşturmuş ve Allah c.c 'a yaklaşmada mûsikîyi bir araç olarak kullanmıştır. İslam dininde mûsikî, başta Kur'ân-ı Kerim tilâveti olmak üzere daha çok Ezan, Sâlâ, Mevlevî Âyini, İlâhi, Nefes, Kaside, Na't, Mirâciye, Şuğul ve Tevşih gibi birçok dinî mûsikî formunun icrâsıyla var olmuştur. Türk din mûsikîsinde kullanılan bu mûsikî formlarının câmi dışında ve belirli bir ritme bağlı olarak icrâ edilen türlerinde ud sazı çoğu zaman kullanılmıştır. Bu araş-tırmada Türk din mûsikîsinde ud'un kullanımı, icrâsı, müzikal açıdan katkısı gibi konular ele alınacaktır. Ayrıca önemli ud icrâcılarının dinî mûsikî göz önünde bulundurularak icrâları hakkında bilgilere yer verilecektir. Bu bağ-lamda Türk din mûsikîsinde ud sazının yeri ve önemine dikkat çekilecek, Türk din mûsikîsine katkıları ortaya çıkarılacaktır

Place and Importance of Oud Instrument in Turkish Religious Music

As every religion, geography and society, Turks constitute their own religi‐ous music while they are living their spiritual life and use music as a tool in order to approach God. In Islam music has been existed firstly with chant of Kur’ân‐ı kerim and with the performances of many religious music form such as; Ezan Call to prayer , Sâlâ, Mevlevî Âyini Mevlevi Ritual , İlâhi Divine , Nefes, Kaside Eulogium , Na‘t, Mirâciye, Şuğul and Tevşih. Oud instrument has been mostly used in such of these forms used in Turkish Religious Music which are performed in out side of mosque with a certain rhythm. In this in‐vestigation issues as usage, performance and musical contribution of oud in Turkish Religious Music will be handled. In addition, it will be included in‐formations about performances of Oud performers by taking into consideration of religious music. In his context, it will have been draw attention to theimportance of oud instrument and contributions to Turkish Religious Music.

PDF

___

Merâgî, Abdülaziz bin Abdülkâdir, Nekāvetü’l‐Edvâr, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Ahmed III, No: A3462.
Akdoğan, Bayram, Mevlevîliğin Din Anlayışında Mûsikî‐Hüccetü’s‐Semâ’ Risâlesi (tahkik ve inceleme), Bilge Ajans, Ankara 2009.
Arslan, Fazlı, Safiyüddîn Urmevî ve Şerefiyye Risâlesi, AKM. Yay., Ankara 2007. Demirtaş, Yavuz, XIX. Yüzyıl İstanbul’unda Tekke Mûsikîsi, (Yayımlanmamış Dok‐ tora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
Ebu Nasr Muhammed b. Muhammed b. Tarhan Fârâbî, Kitâbü’l‐Mûsikâ’l‐Kebîr, (tah. ve şerh Gattâs Abdülmelik Haşebe, müracaa ve tasdîr Mahmûd Ah‐ med el‐Hıfnî), Kahire tsz.
Gazimihal, Mahmud Ragıb, Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız, Ankara Üniver‐ sitesi Yay., Ankara 1975.
Gazimihal, Mahmud Ragıb, Mûsikî Sözlüğü, M.E.B. Yay., İstanbul 1961.
Hul‘î, Muhammed Kâmil, Kitâbü’l‐Mûsikâ’l‐Şarkî, Kahire 1904.
İnal, İbnülemîn Mahmud Kemâl, Hoş Sadâ, Maarif Basımevi, İstanbul 1958.
İnançer, Ömer Tuğrul, “Tekke Mûsikîsi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Ortak Yay., İstanbul 1994, c. 7, ss. 240‐241.
Koç, Ferdi, “XV. Yüzyılın Sonuna Kadar Yazılmış Mûsikî Edvârlarında Ud Sazı ve İcrası”, AÜİFD., Ankara 2010, c. 51, sy. 2, ss. 389‐398.
Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara Üniversitesi Yay., Ankara 1966.
Rougnon, Paul, Mûsikî Muallim Mektebi Kitabı‐Mufassal Mûsikî Nazariyatı, (çev. Ahmet Muhtar), İstanbul 1930.
Sachs, Curt, The History of Musical Instruments, New York 1940.
Sezikli, Ubeydullah, Abdülkâdir Merâgî ve Câmiü’l‐Elhân’ı, (Yayımlanmamış Dok‐ tora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2007.
Sürelsan, İsmail Baha, “Ud’a Dâir”, Mûsikî Mecmûası, İstanbul 1965, sy. 211, ss. 197‐198.
, “Ud’a Dâir”, Mûsikî Mecmûası, İstanbul 1966, sy. 222, ss. 166‐167.
Tanrıkorur, Cinuçen, Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, Dergâh Yay., İstanbul 2003, s. 117.
Turabi, Ahmet Hakkı, el‐Kindî’nin Mûsikî Risâleleri, (Yayımlanmamış Yüksek Li‐ sans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1996.
Yıldırım, Muharrem, “Mûsikî ve Din”, Mûsikî Mecmûası, İstanbul 1965, sy. 211, ss. 219.