KUR'AN VE TARİHSELLİK: BEŞERİ EYLEMİN TOPLUMSAL SINIRI

Bu çalışmada, Kur'an ile tarihsellik olgusu arasındaki tamamlamacı ilişki ele alınmaya çalışılmıştır. Çalışmada, yaşanılan çağı yapan beşeri bir etkinlik ola-rak tarihsellik olgusu ile bu etkinliklerin arkasında dini-manevi süreçleri görmek istemeyen ideolojik bir yaklaşım tarzı olarak tarihselcilik arasındaki ayırıma dikkat çekilmiştir. Bu bağlamda din ile tarihsel dünya arasındaki muhtemel üç ilişkiden a özerklik ve b zıtlık üzerinde kısaca durularak c tamamlamacı ilişki hakkında daha detaylı bir değerlendirme yapılmaya çalı-şılmıştır. Buna göre, insan kültürel/beşeri dünyasını kendi tarihselliği tarih-sel koşulları içerisinde özgürce ama bir şartla oluşturabilir: Davranışlarının insaniliğinden/ahlakiliğinden ölüm öncesi-sonrası her iki dünyada da hesap verme düşüncesi/kaygısı taşımak şartıyla. Bu sağlandığında genelde din özel-de de Kur'an ile insanın tarihsel/kültürel dünyası arasında net bir tamamla-macı ilişki ortaya çıkmaktadır. Bu durumda tarihsellik, iyi niyet dolu beşe-ri/kültürel eylemlere işaret etmektedir. Tarihselliğe bu türden bir bakış açısı Kur'an'ın özüne/evrenselliğine zarar vermez; aksine onun evrenselliğini daha da açık hale getirir.

The Qur'an and Historisity: the Social Limit of Human Action

This study deals with the relationship between the Quran and historicism. It tries to indicate the difference between the phenomenon of historicity which human being formed in his age and historicism that is an ideological approach which does not see the religious and spiritual process behind it. In this con-text, it examines this topic in three sections: The first section focuses on au-tonomy, the second section analyzes antinomy, and the third section explains it in a more detail through holistic approach. According to this approach, hu-man being can form his cultural human world in his historicity historical conditions freely but by one condition that he is responsible for his behavior based on his human and moral aspect in both in this world and the next. When this is achieved, between religion in general and the Quran in particu-lar and in the cultural and historical world of human being, a true holistic re-lationship between them arises. In this situation, the historicity points out good-will human/cultural actions. When is looked at the Quran from this point of view of historicity, it does not give any harm the essence and univer-sality of the Quran; on the contrary, it makes its universality more clear.

PDF

___

Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü, 4. Baskı, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstan- bul, 1988.
Ateş, Süleyman. "Tarihsellik Sorunu", Yeni Şafak, 25 Haziran 1999 (s.10). Aydın Mehmet S. ve diğerleri. "Akıl-Vahiy İlişkisi Komisyonu", Din-Devlet ve Top- lum, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İstanbul, 2000, (ss.22-24,35,37- 40,42-54,56-63,68).
Aydın, Mehmet S. Tanrı-Ahlâk İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1991.
Bayet, Albert. Bilim Ahlâkı, 2. Baskı, Çeviren: Vedat Günyol, Yorum Yayınları, İstanbul, 1993.
Berger, Peter L. Dinin Sosyal Gerçekliği, Çeviren: Ali Coşkun, İnsan Yayınları, İs- tanbul, 1993.
Bruhl, L. Levey. Auguste Comte, Çeviren: Z. F. Fındıkoğlu, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1970.
Çiftçi, Adil, Wuthnow, Robert J., Berger, P. L. Din ve Modernlik - Toplumbilim Yazı- ları I -, Derleyen ve Çeviren: Adil Çiftçi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2002.
Dikeçligil, Beylü. "Batıda Değişen Bilim Anlayışı ve Türkiye´de Sosyal Araştırmalar", Sosyolojide Son Gelişmeler ve Türkiye´deki Etkileri, Hazırlayan: Mahmut Tez- can ve Nilgün Çelebi, Unesco Türkiye Milli Komisyonu Yayınları, Ankara, 1993 (ss.39-58)
Eyüpoğlu, Osman. Türkiye'de Sosyal Değişme ve Kur'an Yorumları İlişkisi (Cumhuri- yet Dönemi Örneği), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Samsun, 2003.
Eyüpoğlu, Osman ve Okuyan, Mehmet. "Kur'an'ın Sosyo-Kültürel Koşulları Dikkate Alışı: Ma'rûf Kavramı Örneği" Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 26-27, Yıl: 2008, (ss.175-213).
Eyüpoğlu, Osman ve Perşembe, Erkan. "Toplumsal Değişim Patolojisi ve Temel Değişim Güdüsü", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 2010, Sayı: 28, (ss.113-129).
Garaudy, Roger. 20. Yüzyıl Biyografisi, Çeviren: Ahmet Zeki Ünal, Fecr Yayınları, Ankara, 1989.
Karaman, Hayrettin ve diğerleri. "Maddelerin Müzakere ve Oylaması", İslâm ve Laiklik, Hazırlayan: Mehmet Gündem, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayın- ları, İstanbul, 1998, (ss.226-227,233,254-255,266-267).
Karaman, Hayrettin, İslâm'ın Işığında Günün Meseleleri, Yeni Şafak Yayınları, Cilt 3, 1996.
Kılıç, Sadık. "Evrensel Tarihsellikten Bilimsel Bütünlüğe", Dosya, Sayı: 1, Bahar 1997, (ss.10-12).
Kırbaşoğlu, Hayri ve diğerleri. "Dünyada ve Türkiye'de Laiklik", İslâm ve Laiklik, Hazırlayan: Mehmet Gündem, Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları, İs- tanbul, 1998, (ss.156-159,176).
Kotan, Şevket. Kur'an ve Tarihselcilik, Beyan Yayınları, İstanbul, 2001.
Öztürk, Mustafa. Kur'an Dili ve Retoriği, Kitâbiyât Yayınları, Ankara, 2002.
Paçacı, Mehmet, "Kur'an ve Tarihsellik Tartışması", Kur'an'ı Anlamada Tarihsellik Sorunu Sempozyumu (8-10 Kasım 1996 Bursa), 1. Baskı, Bayrak Yayınları, İs- tanbul, 2000, (ss.17-29).
, Kur'an ve Ben Ne Kadar Tarihseliz?, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2000. Popper, Karl R. Tarihselciliğin Sefaleti, 2. Baskı, Çeviren: Sabri Orman, İnsan Yayın- ları, İstanbul, 1995.
Rothacker, Erich. Tarihselcilik Sorunu, 2. Baskı, Çeviren: Doğan Özlem, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1995.
Serinsu, Ahmet Nedim. "Kur´an´ı Kerim'in Anlaşılmasında Esbab-ı Nuzül'e Yeni Bir Yaklaşım", 1. Kur´an Sempozyumu, Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1994, (ss.189-201).
Tatar, Burhanettin. "Kur'an'ı Yorumlama Sorunu", Kur'an ve Dil Dilbilim ve Herme- nötik Sempozyumu (17-18 Mayıs 2001), Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fa- kültesi Yayınları, Erzurum, (ss.493-508).
Weber, Max. Protestan Ahlâkı ve Kapitalizmin Ruhu, Çeviren: Zeynep Aruoba, Hil Yayınları, İstanbul, 1985.
, Sosyoloji Yazıları, 3. Baskı, Çeviren: Taha Parla, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993.