GAZÂLÎ'DE HÜSÜN-KUBUH MESELESİ

İslam teolojik düşünce sistemi içerisinde genel Eş'arî düşünceye yakın duran Gazâlî'nin hüsün-kubuh meselesinde eklektik bir görüşe sahip olduğu görül-mektedir. Bu görüşün oluşumunda Eş'ari, Mâturîdî, Mu'tezili, felsefi ve tasav-vufi etkileri görmek mümkündür. Bu durumun, bir taraftan Gazali'nin yaşadı-ğı tarihsel-toplumsal bağlamın bir ifadesi olarak okunabilmesi mümkünken, diğer taraftan bunun, Gazali'nin bu konudaki düşüncesi hakkında hüküm vermekte önemli güçlükler ortaya çıkardığı da muhakkaktır.

The Problem of al-Husn and al-Qubh in al-Ghaza

Al-Ghazali, who stands close the idea of al-Ashari school located in the theological thought system of Islam, is seen as having an eclectic opinion on the issue of al-husn and al-kubh. It is possible to see Ashari, Mâturîdî, Mu'tazili, Philosophical and Mystical implications in the formation of this opi-nion. This situation is, on the one hand, can be read as an expression of histo-rical-social context in which al-Ghazali lives, on the other hand it is certain that serious challenges arise in giving judgment on the idea of al-Ghazali on this issue.

PDF

___

Ali Sami en-Neşşâr; İslam'da Felsefi Düşüncenin Doğuşu, çev. Osman Tunç, İstanbul: İnsan yay.,1999.
Bağdadi, Abdülkâhir; Kitâbu Usûli'd-Dîn, İstanbul, 1928.
Beyâzî, Kemâlüddîn Ahmed; İşârâtu'l-merâm min ibârâti'l-İmâm, Pakistan: Zam Zam Puplishers, 2004.
Cevheri, İsmail b. Hammad; Sıhâh, tahk. Ahmed Abdulgafur Attar, Beyrut, 1979.
Cürcânî, Seyyid; Şerif et-Ta'rifât, tahk. Muhammed Basil Uyunu's-Sûd, Lübnan: Daru'l- kütübi'l-ilmiyye, 2009.
Cüveynî, Ebu'l-Meâlî Abdü'l-Melik; el-Akîdetü'n-nizâmiyye, tahk. Muhammed Zahid el- Kevseri, Mısır: Matbaatu'l-Envar, 1948.
Çelebi, İlyas; "Klasik Bir Kelam Problemi: Hüsün-Kubuh", Marmara Üniversitesi İlahi- yat Fakültesi Dergisi, sayı:16-17, 1998-1999, ss. 55-90.
David Hume; Din Üstüne, çev. Mete Tuncay, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1979.
Ebu Hilal el-Askeri; Furûku'l-lüğaviyye, tahk. Muhammed İbrahim Selim, Kahire: Da- ru'l-İlm ve's-Sekafe, 1997.
Erdemci, Cemalettin; "Kelam İlminde Akıl ve Naklin Etkinliği Problemi", Kelam İlmi- nin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri Sempozyumu, Elazığ, 2004, ss. 329-344.
Eş'ari, Ebu'l-Hasen; Makâlâtu'l-islâmiyyîn ve ihtilâfu'l-musallîn, tahk. Muhammed Muh- yiddin Abdulhamid, Kahire: Mektebetü'n-Nahdati'l-Mısriyye, 1950.
, Kitâbu'l-Lüma' fi'r-Red alâ Ehli'z-Zeyğ ve'l-Bida', tahk. Hamude Ğurabe, Lüb- nan, 1955.
, El-İbâne an usûli'd-diyâne, tahk. Fevkiyye Hüseyn Mahmud, Kahire: Daru'l- Ensar, 1977.
Gazâlî, Ebu Hamid; Düşünme, Konuşma ve Söz Üzerine, (el-Me'arifu'l-Akliyye),haz. ve çev. Ahmed Kamil Cihan, İstanbul: İnsan yay., 2002.
, İhyâu ulûmi'd-dîn, Kahire: Daru'ş-Şa'b, ty., 4 cilt. , er-Risâletü'l-Ledüniyye, (Mecmûatü'r-Resâili'l-İmâmi'l-Gazâlî, Beyrut: Daru'l- Fikr, 1996).
, el-Maznûn bihî alâ ğayri ehlihî, (Mecmûatü'r-Resâili'l-İmâmi'l-Gazâlî, Beyrut: Daru'l-Fikr, 1996 içinde). , Mihakku'n-nazar fi'l-mantık, tahk. Ahmed Ferid el-Mezidî, Beyrut: Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, ts.
, Mişkâtu'l-envâr,(Mecmûatü'r-Resâili'l-İmâmi'l-Gazâlî, Beyrut: Daru'l-Fikr, 1996).
, Mîzânu'l-amel, tahk. Süleyman Dünya, Mısır: Daru'l-Me'arif, 1964. , el-İktisâd fi'l-i'tikâd: İtikadda Orta Yol, Neşir ve terc. Osman Demir, İstanbul: Klasik, 2012.
, el-Munkız mine'd-dalâl, (Mecmûatü'r-Resâili'l-İmâmi'l-Gazâlî, Beyrut: Daru'l- Fikr, 1996). , el-Mustasfâ min ilmi'l-usûl, tahk. Hamza b. Züheyr Hafız, Medinetü'l- Münevvera, 1413.
, Ravdatu't-tâlibîn ve umdetu's-sâlikîn, (Mecmûatü'r-Resâili'l-İmâmi'l-Gazâlî, Beyrut: Daru'l-Fikr, 1996).
, Tehâfütü'l-felâsife, (Filozofların Tutarsızlığı), Neşr. ve terc. Mahmut Kaya, Hüse- yin Sarıoğlu, İstanbul: Klasik, 2012.
, Meâricü'l-kuds fî medârici ma'rifeti'n-nefs, Beyrut 1988.
Gökberk, Macit; Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1996.
Görgün, Tahsin; "Hüsün-Kubuh Meselesi: Kadı Abdulcebbar'ın Yaklaşım Şeklinin Tahlîli bir Tasviri veya Toplumsal Varlığı Sürdürmenin Ma'kul Yolları Üzerine Bir Araştırma", İslam Araştırmaları Dergisi, sayı: 5, 2001, ss. 59-108.
Isfehânî, Rağıp; el-Müfredât fi ğarîbi'l-Kur'an, tahk. Muhammed Halil Aytanî, Lübnan: Daru'l-Ma'rife, 2010.
İbn Manzur, Ebu'l-Fazl Cemalüddin; Lisânu'l-arab, tahk. Abdullah Ali el-Kebir vd., Kahire: Daru'l-Me'arif, ty.
Kâdı Abdulcebbâr; el-Muğni, fi ebvâbi't-Tevhîd ve'l-adl, tahk. İbrahim Medkur, Kahire ts. c.15.
, Şerhu'l-usûli'l-hamse, Neşr. Abdülkerim Osman, Kahire 1988.
Mâturîdî, Ebu Mansur; Kitâbu't-Tevhîd,tahk. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi, Bey- rut: Daru's-Sadır, 2010.
Nesefî, Ebu'l-Mu'in; Tabsıratu'l-edille fî usûli'd-dîn, tahk. Hüseyn Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1993.
, Tabsıratu'l-edille fi usûli'd-din tahk. Hüseyn Atay, Şaban Ali Düzgün, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
Ormsby, Erich Lee; İslam Düşüncesinde İlahi Adalet Sorunu (Teodise), çev. Metin Özde- mir, Ankara: Kitabiyat, 2001.
Pezdevî, Ebu'l-Yüsr Muhammed; Usûlü'd-dîn, tahk. Hans Betrolns, Kahire: el- Mektebetü'l-Ezheriyye li't-Türas, 2003.
Süleyman Dünya, el-Hakîka fî nazaril-Gazâlî, Mısır, 1965.
Şehristani, Muhammed b. Abdulkerim; el-Milel ve'n-nihal, tahk. Ahmet Fehmi Mu- hammed, Lübnan: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1992.
, Kitâbu nihâyeti'l-ikdâm fî ilmi'l-Kelâm, tahk. Alferd Guillaume, London 1934.
Taftazani, Sa'dudin; Şerhu'l-Akâid, trc. ve izahat Taha Hakan Alp, İstanbul: Rıhle Kitap, 2011.
Tahanevi, Muhammed Ali; Keşşâfu ıstılâhâti'l-fünûn ve'l-ulûm, tahk. Ali Dehruc, Lüb- nan, 1996.
Ülken, Hilmi Ziya; Felsefeye Giriş, Ankara 1963.
Watt, Montgomery; Müslüman Aydın: Gazâlî Hakkında Bir Araştırma, çev. Hanifi Özcan, Samsun: Etüt Yay., 2003.
Yaran, Cafer Sadık; Kötülük ve Teodise, Ankara: Vadi yay., 1997