Phokaia 2004: Hellenistik Dönem Seramiği Üzerine Gözlemler

Herodotos Phokaia'dan on iki İon şehrinden biri olarak söz eder. Pausanias'a göre, İonlar Teos ve Erythrai'dan gelmiş olmalıdır ve arkeolojik kazılar İonlar'ın burada İ.Ö. 9. yüzyıldan itibaren yaşadığına ve Persler'in İ.Ö. 546'da Sardeis'i işgal ettikten sonra Phokaia'yı tahrip ettiklerine işaret eder. Hellenistik dönemde Büyük Aleksandros, Pers egemenliğine son vermiş, ölümünden sonra Phokaia Pergamon Krallığı'na bağlanmıştır. III. Attalos'un ölümünden sonra ise Roma İmparatorluğu topraklarına katılmış; Erken Hristiyanlık döneminde bir piskoposluk merkezi haline gelmiş; 1082'de Venedikliler'in ticaret kolonisi olmuş ve Çaka Bey 1086'da Foça'yı ele geçirmiştir. Phokaia'daki arkeolojik kazılar 1989 yılından itibaren Prof. Dr. Ömer Özyiğit tarafından yapılmaktadır. Bugüne dek kazısı yapılan tiyatroda, Maltepe Tümülüsü1 nde ve seramik çöplüklerine ait olan kısımda Hellenistik ve Roma dönemlerine ait çok büyük miktarda ve kaliteli seramikler bulunmuştur. Bu çalışmada amacımız, antik Phokaia'nın Hellenistik seramik üretimlerinin özelliklerini belirtmektir. 2004 yaz sezonunda büyük limanın doğusu kazılmıştır. Bu alan, Pkhokaia'nın ilk ve ikinci yerleşimleri arasında kalmasından dolayı dikkat çeker derecede önemliydi. Dört ana alanda çalışmaya başladık ve fazla miktarda Hellenistik döneme ait seramik bulduk. Phokaia 2004 kazılarında bulunan seramikler, üretimleri Attika ve Akdeniz yerleşimleri ile benzerlik gösteren Phokaia'nın, Hellenistik dönemde önemli bir seramik üretim merkezi olduğuna işaret eder ve İ.Ö. 3.yüzyılın son çeyreği - İ.Ö. 1.yüzyıla ait olmalıdır.

Phokaia 2004: Observations on the Pottery of Hellenistic Period

Herodotos described Phokaia as one of the twelve Ionian cities of the ancient world. According to Pausanias, Ionians might have come from Teos and Erythrai. Archaeological excavations pointed out that Ionians lived there from the 9th century B.C. onwards. After Persians occupied Sardeis in 546 B.C., they had destroyed Phokaia. In the Hellenistic period, Great Aleksandros gave an end to the Persian domination and following his death, Phokaia had been left to Pergamon. After the death of Attalos III, Phokaia became a province of Roman Empire. Later, in the early Christianity period, it turned to be a center of the bishop till 1082. Between 1082-1086 it became a colony of Venice until Çaka Bey occupied Phokaja. The excavations at Phokaia has been conducted by Prof. Dr. Ömer Özyiğit since 1989. A great amount of Hellenistic pottery was found in the theater, tumulus of Maltepe and in the pottery dumps. The purpose of this article is to point out the characteristics of the Hellenistic pottery productions of ancient Phokaia. In the summer of 2004, east of the big port was excavated. This area was remarkably important that this place was located between the first and subsequent settlements. We started to work in four main areas and found a great number of Hellenistic pottery. There were bowls with incurved rim, plates, West Slope Ware, mould made bowls, skyphos, unguentaria, amphorae. The pottery found in Phokaia 2004 excavation, indicated that Phokaia was an important pottery production center in Hellenistic times. The Hellenistic pottery must be dated from the last quarter of the 3rd century B.C. to the 1th century B.C.

___

Agora The Athenian Agora, Results of The Excavations Conducted by The American School of Classical Studies at Athens.

Agora XXII Rotroff, S. I., Hellenistic Pottery, Athenian and Imported Molmade Bowls, The Athenian Agora, XXII, Princeton, 1982.

Akurgal 1956 Akurgal, E., "Foça Kazıları ve Kyme Sondajları", Anatolia I, 34.

Anderson 1954 Anderson, J. K. M.S. Food, J. Boardman, "Excavations on The Kofina Ridge, Chios", BSA XLIX, 123-182.

Anderson 1987 Anderson, V. R., Stojanovic, "The Chronology and Function of Ceramic Unguentaria", AJA 91, 105-122.

Anderson 1992 Anderson, V. R., Stojanovic, Stobi, The Hellenistic and Roman Pottery, Princeton University Press, Princeton.

Antioch IV, 1 Waage, F. O., Antioch on The Orontes IV, 1, Ceramics and Islamic Coins, Princeton-New Jersey.

AvP Altertümer von Pergamon.

AvP XI, 1 Ziegenaus, O. - G. De Luca, Das Asklepieion, AvP XI, 1, Berlin, 1968.

AvP XI, 2 Ziegenaus, O. - G. De Luca, Das Asklepieion, AvP, XI, 2, Berlin,1975.

Boulter 1963 Boulter, C. G., "Graves in Lenormant Street, Athens", Hesperia XXXII, 113-121.

BSA The Annual of The British School of Athens.

Callaghan 1981 Callaghan, P. J., "The Little Palace Well and Knossian Pottery of The Later Third and Second Centuries B.C.", BSA 76, 35-58, PI. 1-4.

Civelek 2004 Civelek, A., "Phokaia Hellenistik Dönem Kalıp Yapımı Kaseleri" Olba IX, 123-135.

Crowfoot 1957 Crowfoot, J. - G. M. Crowfoot, K.M. Kenyon, The Objects From Samaria, London.

Delos Exploration archeologique de Delos.

Delos XXXI Laumonier, A., La ceramique hellenistique â reliefs, 1, Ateliers,"ioniens", Paris.

Dyson 1968 Dyson, S. L., The Commonware, The Brittle Ware, The Excava- tions at Dura-Europos, Final Report, IV, I, 3, New Haven.

Hayes 1997 Hayes, J., Handbook of Meditarrenean Roman Pottery, British Mu- seum Press, London.

Herodotos Herodotos

Labraunda II, 1 Hellström, P., Labraunda, Pottery of The Classical and Later Date, Terracotta Lamps and Glass, Labraunda, Vol. II, 1, Sweden, 1971.

Lapp 1970 Lapp,P.,Palestinian Ceramic Chronology,200 B.C.-A.D.70,New Haven.

Mansel 1988 Mansel,A.M.Ege ve Yunan Tarihi,Ankara.

Mc Fadden 1946 Mc Fadden,G.,"A Tomb of The Necropolis of Ayios Ermoyenis At Kourion".449-467.

Meriç 2003 Meriç,R.,"Efes Devlet Agorası Kuyu Buluntuları:Geç Hellensitik ve Roma Dönemi Seramiği",VARIA ANATOLICA X,79-81.

Mitsopoulos 1991 Mitsopoulos-Leon,V.,Die Basilika Am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde,Wien.

Özyiğit 1994 Özyiğit,Ö.,"1992 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları", XV. Kazı Sonuçları Toplantısı,11-36.

Özyiğit 1995 Özyiğit,Ö.,"1994 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları", XVII. Kazı Sonuçları Toplantısı,1-25.

Özyiğit 1998 Özyiğit,Ö.,"1997 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları", XX. Kazı Sonuçları Toplantısı II.

Rotroff 1983 Rotroff,S.I.,"Three Cistern Systems on The Kolonos Agorias",Hesperia,52,257-297.

Rotroff 1984 Rotroff,S.I.,"Spool Saltcellars in The Athenian Agora",Hesperia 53,294-344.

Rotroff 1991 Rotroff,S.I.,"Attic West Slope Vase Painting ", Hesperia, 60,59-102.

Rudolph 1978 Rudolph,W.,"Hellenistic Fine Ware Pottery and Lamps From the Above The House with The Idols at Mycenae",BSA 73,213-233.

Tarsus I Goldman,H.-F.F.Jones,The Pottery in Excavations at Gözlü Kule,Tarsus I,The Hellenistic and Roman Periods, Princeton,1950.

Thompson 1934 Thompson,H.,"Two Centuries of Hellenistic Pottery",Hesperia 3,311-480.

Vanderpool 1962 Vanderpool,E.-J.Mc Credie-A.Steinberg,"Koroni;A Ptolemaic Camp on The East Coast of Attica",26-61.

Zoroğlu 2003 Zoroğlu,L.,"Doğu Sigillataların İmalat Yerleri ve Dağılımı Sorunu",Varia Anatolica XV, 121-123.