Türkiye Türkçesi'nde ve Özbek Türkçesi'nde nasihat biçimindeki buyurgan atasözleri üzerine
Türkiye Türkçesi ve Özbek Türkçesi atasözleri bakımından zengindir. Türklerin hayatında atasözlerinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Toplumun eğitilmesinde sözlü kültür unsuru olan atasözleri etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Türklerin kültürel geçmişinin derin izlerini taşıyan atasözlerinin geneli nasihat içeriklidir. Sosyal hayatta özellikle nasihat içerikli buyurgan atasözlerinin daha işlevsel bir etki taşıdığı düşünülmektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesi ve Özbek Türkçesinde buyurgan bir dili olan atasözleri üzerinde durulmuştur. Genellikle nasihatin emir kipiyle çekimlenmiş, buyurucu bir dili olduğu anlaşılmıştır. Atasözleri tarihi süreçte ve günümüzde Türkiye Türkçesiyle Özbek Türkçesinde farklı adlarla anılmıştır. Atasözleri nasihat içerikli olması bakımından pendnamelerle benzerlikler arz etmektedir.
On command proverbs in the form of advice in Uzbek and Turkish Languages
Turkish and Uzbek are rich languages in terms of proverbs. Proverbs play an important role in the lives of Turkish people. Oral culture of the society is used in an efficient manner in the education component of the society. General proverbs bearing the traces of deep cultural history of Turkey is of an advising content. Proverbs containing prescriptive advice, especially of a social life is thought to carry a functional effect. This study focused on prescriptive proverbs inTurkish and Uzbek language. It is observed that orders are used to give advice. Proverbs in the historical process, and today is referred to by different names in Uzbek and Turkish. Proverbs overviewed have similarities in terms of content of counsel.
___
- AKÇALI, B., (2013), Kazak Türkçesi Ve Türkiye Türkçesi Atasözlerindeki İyi, Kötü Kavramlarının Karşılaştırmalı Biçimde İncelenmesi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer 2013, p. 403-428, ANKARA.
- AKSAN, D., (2009), Her Yönüyle Dil, 5. BASKI, TDK, Ankara.
- AKSOY, Ö.A., (1993), Atasözleri Sözlüğü, I.cilt, İnkılap Kitabevi. İstanbul.
- ALTUN, M., (2004), Türk Atasözleri Üzerine Sentaktik Bir İnceleme, Akademik Araştırmalar Dergisi, (Journal of Academic Studies), Mayıs-Temmuz 2004, yıl 6, sayı 21, s.79-91.
- ÇINAR, B., (2014), Mantıkînin Nasihatnâmesi, TÜBAR-XXXV, sayı:35, Bahar 2014, sayfa: 89-104.
- ERENOĞLU, D., (2007), Güvâhîden Günümüze Atasözleri Ve Deyimler, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall 2007.
- GÜLTEKİN, İ., (2013), Taşlıcalı Yahyâ Beyin Divanında Nasihatname Türünde Yazılmış Şiirler Ve Bu Şiirlerin Konulari, Dili Ve Üslubuna Dair Bazı Hususiyetler, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer 2013, p. 1525-1552, ANKARA.
- GÜNGÖR ERGAN, N., Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Aile ve Akrabalık Anlayışı, (http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/14.php (20.09.2014).
- KARAALİOĞLU, S.K., (1975), Edebiyat Terimleri Kılavuzu, İnkılap ve Aka yayınları, İstanbul.
- KELEŞ, R., (2010),Türk Edebiyatında Nasihat, A.Ü.Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 44 ERZURUM 2010, 183-209.
- KOMİSYON, (2011),Türkçe Sözlük, TDK Yayınları, Ankara.
- MENGLIYEV, B.; XOLIYOROV, O., (2011), Ozbek TilidanUniversal Qollanma, 3-baskı, Akademnashr, Toshkent.
- MİRZAYEV, T.; MUSOQULOV,A.; SARIMOQOV, B., (2012), Ozbek Xalq Maqollari, Sharq Nashriyot, Toshkent.
- NURMONOV, A.; SOBIROV, A.; YUSUPOV, SH., (2010), Hozirgi Ozbek, Adabiy Tili, 3-nashri, ILM-ZIYO, Toshkent.
- ÖZKAN, B.,GÜNDOĞDU, Ayşe Eda, (2011) Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkçede Atasözleri Ve Deyimler, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 1133-1147 TURKEY.
- RAHMATULLAYEV, Sh., (2000), Ozbek Tilining Etimologik Lugati, Universitet, Toshken