SÖZLÜ KÜLTÜRDEN YAZILI KÜLTÜRE KİTAPTAN EKRANA: LEYLÂ VE MECNUN

Anlatı, insanoğlunun yaşantı, hayal ve kurmaca boyutuyla coğrafyalar arasında aktarımda bulunduğu hikâyelerin ortak adıdır. Hikâyenin çekirdeği çoğu zaman yaşanmış veya yaşanması muhtemel bir olaya bağlanmaktadır. Bu bağlamda bazı anlatılar, doğduğu kökenden aldığı güçle evrensel bir karakter kazanmaktadır. Bu çalışmada Leylâ ve Mecnun efsanesinin geçmişi ile bugünü; mesnevî, halk hikâyesi, roman, tiyatro, kapsamında yazılı kültür verileri ile radyo, televizyon, sinema ve internet üzerinden dijital ortamdaki durumu incelenmektedir. Arap kaynaklı bir efsane olan Leyla ve Mecnun, Türk kültür ikliminde kendisine özgü ve özgün bir kültürel mirasa dönüşmüştür. Leylâ ve Mecnun’un kökeni, Divan edebiyatındaki yükselişi ve modern edebiyata olan yansımaları yanında perdeye ve ekrana aktarımı da çözümlenmeye ihtiyaç duyulan konular arasındadır. Leylâ ve Mecnun, sadece Divan edebiyatındaki çalışmalarla sınırlı kalmamıştır; başta romanlara, sonra şiir kitaplarına ve karikatürlere konu olmuştur. Bu aşk trajedisi popüler edebiyata, tiyatroya, sinema ve internet bağlamına da önemli bir birikim olarak aktarılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmada Leylâ ve Mecnun hikâyesi hakkında sözlü, yazılı, işitsel, görsel ve dijital içeriklerden hareketle analitik çözümlemeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sözlü, yazılı, dijital kültür, hikâye, Leyla ve Mecnun

FROM ORAL CULTURE TO WRITTEN CULTURE FROM BOOK TO SCREEN: LEYLÂ AND MECNUN

The narrative is the common name of the stories that humanity transfers between the dimensions of life, imagination and fiction, and geographies. The core of the story is often connected to an event that has happened or is likely to happen. In this context, some narratives gain a universal character with the power they derive from the origin of their birth. In this study, the past and present of the legend of Leylâ and Mecnun; the mathnawi, folk story, novel, theater, culture data written in the context and the status of digital media over radio, television, cinema and internet are examined. Leyla and Mecnun, an Arab-origin legend, have turned into a unique cultural heritage in the Turkish cultural climate. The origins of Leylâ and Mecnun, the rise in Divan literature and its reflections on modern literature, as well as its transfer to curtain and screen are among the issues that need to be resolved. Leylâ and Mecnun were not only limited to studies in Divan literature; It was primarily the subject of novels, poetry books and caricatures. This love tragedy has been cited as an important accumulation in popular literature, theater, cinema and the Internet. Therefore, in this study, analytical examinations were made about the story of Leylâ and Mecnun based on verbal, written, audio, visual and digital contents.

Keywords:

Oral culture, written culture, digital culture, story, Leyla and Mecnun,

PDF

___

Aksak, B. (2018). Leylâ ile mecnun, İstanbul: Küsurat Yayınları Aktulum, K. (2013). Folklor ve metinlerarasılık, Ankara: Çizgi Kitabevi Alıç, F. (2011). Halk hikâyeciliğinde yeni icra ortamı olarak sinema ve sinemaya uyarlanan Türk halk hikâyeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Alptekin, Ali B. (2011). Halk hikâyelerinin motif yapısı, Ankara: Akçağ Yayınları Aytaç, G. (2005). Edebiyat ve medya, Ankara: Hece Yayınları. Doğan, Muhammet N. (2010). Fuzulî leylâ ve mecnun, İstanbul: Yelkenli Yayınevi. Ergin, M. (2004). Dede korkut kitabı-ı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Günay, U. (2011). Türkiye’de âşık tarzı şiir geleneği ve rüya motifi, Ankara: Akçağ Yayınları Güntekin, Reşat N. (2007). Leylâ ile mecnun, İstanbul: İnkılap Yayınları Karakoç, S. (2017). Leylâ ile mecnun, İstanbul: Diriliş Yayınları Keskin, A. (2016). “Sevdiğin dizi gün değiştirsin”: leyla ile mecnun dizisindeki kargışların (beddua) pragmatik analizi”, Millî Folklor, 109, 44-57. Nesin, A. (2013). Leyla ile mecnun, İstanbul: Nesin Yayınevi Ong, W. J. (2010), Sözlü ve yazılı kültür, sözün teknolojileşmesi, (Çev. S. Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yayınları. Özdemir, N. (2008). Medya kültür ve edebiyat, Ankara: Geleneksel Yayıncılık. Özyön, A. (2013). “Goethe’nin genç werther’in acıları ve mehmet rauf’un eylül romanlarında umutsuz aşk izleği”, International Journal of Language Academy, 1/1 Winter, 23-38. Pala, İ. (2010). Leylâ ile mecnun, İstanbul: Kapı Yayınları. Pala, İ. (2011). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü, (20. Basım), İstanbul: Kapı Yayınları. Sakaoğlu, S. vd. (1999). Meddah behçet mahir’in bütün hikâyeleri-ıı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Şenocak, E. (2000). Leylâ ile mecnûn hikâyesi üzerine mukayeseli bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tarlan, Ali N. (1981). Fuzûlî divan şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları Törenek, M. (1999). Hikâye ve romanlarıyla mehmet rauf, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
İnternet Kaynakları: ULR-1: http://tr.wikipedia.org/wiki/Romeo_ve_Juliet (Erişim: 26.01.2020). ULR-2: http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Yasar-ne-yasar-ne-yasamaz-1974.jpg, (Erişim: 26.01.2020). ULR-3: http://siir.sitesi.web.tr/abdurrahim-karakoc/seni-aradim.html, (Erişim: 16.01.2020). ULR-4: https://tr.wikipedia.org/wiki/Leyla_ve_Mecnun_(opera), (Erişim: 15.12.2019). ULR-5: http://www.bursasehirtiyatrosu.gov.tr/leyla-ile-mecnun.html, (Erişim: 15.12.2019). ULR-6: Leylâ ile Mecnun (Film:1); https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang. (Erişim: 25.01.2020). ULR-7: https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang, (Erişim: 05.01.2020). ULR-8: https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang, (Erişim: 25.01.2020). ULR-9: https://www.youtube.com/watch?v=lrdZ3wzlang, (Erişim: 25.01.2020). ULR-10: Leylâ ile Mecnun (Film: 2); http://www.yesilcamtv.eu/leyla-ile-mecnun-1.html, (Erişim: 26.01.2020). ULR-11: https://islamansiklopedisi.org.tr/musa--peygamber (Erişim: 17.01.2020). ULR-12: http://tr.wikipedia.org/wiki/Leyla_ile_Mecnun_dizi (Erişim: 15.02.2020). ULR-13: Leylâ ile Mecnun (Dizi: 1) https://www.youtube.com/watch?v=ABnP9ZeIc8E (Erişim: 26.01.2020). ULR-14: https://www.radyotiyatrosu.net/leyla-ile-mecnun (Erişim: 21.12.2019). ULR-15: http://www.fikracenneti.com/temel-fikralari/leyla-ile-mecnun-2-2 (Erişim: 29.122019). ULR-16: https://www.youtube.com/watch?v=ZRkzcfUyTyc (Erişim: 22.02.2020). ULR-17: www.google.com.tr (Erişim: 21.01.2020). ULR-18: Şentürk, Semiha, (2012), “Ekranın Dizi Dizi Romanları” Milliyet Gazetesi, http://www.milliyet.com.tr/pembenar/ekranin-dizi-dizi-romanlari-1212854 (Erişim: 26.01.2020).