VAN-HAKKARİ KİLİMLERİNDE YENİ BİR DESEN: AŞİRET KAVGASI

Van-Hakkari kilimleri koyu renkleri ve yoğun desenleri olan, yöresel isimler ile anılan aşiret kilimleridir. Aşiretlerin yaşadığı yerlere bağlı olarak komşu yörelerde de dokunurlar.  Irak ve İran kilimleri ile benzerlik gösteren kilimlerde motif çeşitliliği fazladır. Kurtağzı, bereket, akrep, çengel, koç boynuzu, eli belinde, el, parmak, tarak, küpe, kuş, pıtrak ve bukağı gibi birçok motifin kullanıldığı görülmektedir. Aşiret Kavgası deseni; dokuyucunun dokuma sırasında Van-Hakkari yöresi kilimlerinde kullanılan motiflerden yola çıkarak doğaçlama tasarladığı yeni ve özgün bir desendir. Dokunan bir kilimin birebir aynısı tekrar yapılamaz. Bu yüzden Aşiret Kavgası desenine ait her kilim biriciktir. Desende geleneksel motifler, üçgen ve baklava formlarının birim tekrarı ile desteklenmektedir. Ayrıca dokuyucunun yorumu ile insan sureti, hayvan figürleri ve çiçekler stilize edilmiş, desenin içine serpiştirilmiştir. Kullanılan motif ve renkler çok çeşitli olup desen genel olarak yoğun ve karmaşık bir yapıdadır. Makalede dokuz adet Aşiret Kavgası desenli kilim incelenmiştir. Bu kilimler Hisar Anadolu Destek Derneği (HADD) tarafından bir sosyal sorumluluk projesi kapsamında Van’da açılan kilim atölyelerinde 2010-2020 yılları arasında dokunmuştur. Dernek envanterinde çok sayıda Aşiret Kavgası desenli kilim yer almaktadır. Bunların arasından kompozisyon, renk ve ebat açısından farklı özelliktekiler seçilmiştir.

A NEW DESIGN IN VAN-HAKKARI KILIMS: TRIBAL CONFLICT

Van-Hakkari kilims are tribal kilims with dark colors and dense patterns that are known by local names. They are also woven in neighboring regions depending on where the tribes live. There are a large variety of motifs in kilims that are similiar to Iraqi and Iranian kilims. It is seen that many motifs such as wolf’s mouth, fertility, scorpion, hook, ram’s horn, hands on hips, hand, finger, comb, earring, bird, burdock and fetter are used. Tribal Conflict pattern is a new and original pattern that the weaver designed it extemporally based on the motifs used in the kilims of Van-Hakkari region during weaving. The exact same reproduction of a woven kilim can not be made again. Therefore, every kilim with Tribal Conflict pattern is uniqiue. In the pattern there are traditional motifs and forms like triangle and lozenge that are repeating. In addition, with the interpretation of the weaver, human and animal figures and flowers have been stylized and interspersed in the pattern. The motifs and colors used are very diverse and the pattern is generally dense and complex. Nine kilims with Tribal Conflict design were examined in the article. These kilims were woven in the kilim ateliers in Van as a part of a social responsibility project by Hisar Anatolian Support Society (HASS) between the years of 2010 and 2020. There are a large number of kilims with Tribal Conflict design in the inventory of the society. Among them, different ones in terms of composition, color and size were selected.

___

  • Alantar, H. (2007). Motiflerin Dili. İstanbul: İTKİB İstanbul Halı İhracatçıları Birliği.
  • Alastair, H. - Wyhowska, J. L. (2008). Kilim: The Complete Guide. Londra: Thames and Hudson.
  • Aytaç, Ç. (1989). El Dokumacılığı. Ankara: Türk Hava Kurumu Basım Evi.
  • Dölen, E. (1992). Tekstil Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları No: 92/1, Matbaa Eğitimi Bölümü Yayın No: 6.
  • Evans, B. (2017). Carpets on the New Silk Road. Hali Magazine, 192, 34-35.
  • Güldür, M. - M., Şentürk, Z. (2015). Hakkari Kilimciliği Üzerine Bir Araştırma. Kalemişi Dergisi, 3, 6, 101-117.
  • Karahan, R. (1998). Van Kilimleri (Kitapta Bölüm). Van Kilims. 52-55.
  • Karahan, R. (2007). Dünden Bugüne Hakkari Kilimleri. Ankara: T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı.
  • Mercan, M., S. (1998). Tarihte Van (Kitapta Bölüm). Van Kilims. Van: Van Valiliği. 17-24.
  • Mercan, Ü., M. (2018). Yöresel El Sanatlarında Van Halısı. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 241-270.
  • Saltuk, L. (2011). KILIM: An Ancient Form of Art Where Young Women Express Their Dreams. Lale Magazine of The International Women of Istanbul, 02, 20-21.
  • Taş, E. (2012). Van-Hakkari Yörelerinde Sine Olarak Bilinen Kilimler. Arış Dergisi, 8, 122-131.
  • Yerli, M. - Karahan, R. (2000). Van Müzesinde Bulunan Van-Hakkari Yöresine Ait Bazı Kilim Örnekleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 17-31.
  • Yağan, Ş. Y. (1978). Türk El Dokumacılığı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.