GERHARD KESSLER’İN TÜRKİYE’DEKİ KENT SOSYOLOJİSİ ÇALIŞMALARINA KATKILARI

Gerhard Kessler, Hitler liderliğindeki Nasyonal Sosyalist Parti’nin iktidara gelmesinden sonra Almanya’da yaşam ve çalışma koşullarının zorlaşması ile Türkiye’ye göç eden bilim insanlarından biridir. O, göç etmeden önce sosyal politikacı kimliği ile Almanya’da sanayileşmenin yarattığı ekonomik-sosyal sorunları ortaya koyma ve sınıflar arası dengeyi gözeten çözümler üretme gayretinde olmuştur. Çalışmalarına Türkiye’de de devam eden Kessler; sendikacılık, kooperatifçilik, sigortacılık gibi konulardaki birikimini ‘içeriye’ aktarmıştır. Türkiye’de bulunduğu 1933-1951 arasında üzerinde durduğu konulardan biri de kent olmuştur. O, kent planlama ve uygulama çalışmalarına ‘henüz’ yeteri kadar eğilmeyen Türkiye’ye rehberlik etmiştir. Kenti genel olarak konut sorunu etrafında ele alan Kessler, 18 yıl boyunca yaşadığı İstanbul’un 1930 ve 1940’lardaki durumuna da konut sorunu merkezli eğilmiş ve yerel yöneticiler başta olmak üzere kamuoyuna ‘kentsel farkındalık’ kazandırmak istemiştir. Bu çerçevede İstanbul’un semtlerine dair gözlemlerini dile getirerek bir yol haritası çizilmesi gerektiğini savunmuştur. Makalemizin amacı, Kessler’in Türkiye’de bulunduğu süre içerisinde daha çok İstanbul üzerinden yaptığı kentsel üretim ile yerli kent sosyolojisine katkılarını ele almaktır.

Anahtar Kelimeler:

Gerhard Kessler, kent, sosyoloji, İstanbul, konut sorunu

CONTRIBUTIONS OF GERHARD KESSLER TO THE URBAN SOCIOLOGY STUDIES IN TURKEY

Gerhard Kessler is one of the scientists who immigrated to Turkey due to living and working conditions becoming difficult in Germany after the National Socialist Party under the leadership of Hitler came to power. Before his immigration, with his social politician identity he strived to exhibit the economic-social problems caused by industrialization in Germany and produce solutions favoring balance among classes. Continuing his studies in Turkey as well, Kessler ‘imported’ his accumulation in subjects such as unionism, cooperative system and insurance business. One of the subjects he studied between 1933 and 1951, when he dwelt in Turkey, is the city. He provided guidance for Turkey which hadn’t focused on urban planning and implementation sufficiently ‘yet’. Addressing the city generally with regard to the housing issue, Kessler also address the condition of İstanbul, where he lived for 18 years, during 1930s and 1940s based on the housing issue and wanted to raise ‘urban awareness” of the public particularly of the local administrators. Within this framework, he expressed his observations concerning the districts of İstanbul and argued that a route should be mapped out. The aim of our article is to review the urban production made by Kessler mostly in relation to İstanbul during the time he lived in Turkey as well as his contributions to local urban sociology.

Keywords:

Gerhard Kessler, city, sociology, İstanbul, housing issue,

PDF

___

AKYURT, Mehmet Ali ve YAMAN, Ömer Miraç (2012). “Türkiye’de Kent Sosyolojisi Çalışmaları”. Kent sosyolojisi. Ed. Köksal Alver, Ankara: Hece Yayınları, 179-204. BAŞ, Muhammed Fazıl (2014). “Gerhard Kessler’in Türkiye’deki Sosyoloji Anlayışına Katkısı”. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(28), 201-222.ERKAN, Ümmet (2018). Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu: Türk Yurdu Dergisi (1911-1918). Ankara: Akademisyen Kitabevi.FİLDİŞ, Berna (2016). “Türkiye’de Göçmen Bir Sosyal Bilimci: Gerhard Kessler”. 1. Uluslararası Göç ve Kültür Sempozyumu. Amasya Üniversitesi, 253-260. HÄNLEİN, Andreas (2006). “Gerhard Kessler: Türkiye’de Sürgün Bir Alman Sosyal Politikacı”. Çalışma ve Toplum Dergisi, Çev. A. Hekimler, (9), 31-37. KAÇMAZOĞLU, Hacı Bayram (2013). “1940-1950 Tarihleri Arasında Türk Sosyolojisi”. Türk Sosyoloji Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Doğu Kitabevi, 39-65. KAÇMAZOĞLU, Hacı Bayram (2015). “Kent sosyolojisi”. Türk Sosyoloji Tarihi - III: Yeni Türkiye’de Sosyolojinin Düşünsel ve Kurumsal Temelleri. İstanbul: Doğu Kitabevi, 223-226. KESSLER, Gerhard (1934). Büyük Şehirlerin İçtimai Çehresi ve Zamanımızda Büyük Bir Şehirden Beklenen Vazifeler. İstanbul: Belediye Matbaası. KESSLER, Gerhard (1935a). “Mesken Siyasasına Ait Ekonomik ve Teknik Meseleler”. İ. Ü. Hukuk Fakültesi Mecmuası, Çev. M. Ete, 1(4), 436-444. KESSLER, Gerhard (1935b). “Şehrin Tarihi ve Sosyal Fonksiyonu”. İ.Ü. Hukuk Fakültesi Mecmuası, Çev. R. Şükrü, 1(4), 524-534. KESSLER, Gerhard (1940). Kooperatifçilik. İstanbul: İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayınları. KESSLER, Gerhard (1946a). “İstanbul’un Mesken Meseleleri I”. Siyasi İlimler Mecmuası, (185), 228-230. KESSLER, Gerhard (1946b). “İstanbul’un Mesken Meseleleri II”. Siyasi İlimler Mecmuası, (186), 272-276. KESSLER, Gerhard (1949). “İstanbul’da Mesken Darlığı, Mesken Sefaleti, Mesken İnşaatı”. Arkitekt, Çev. E. Zâdil, (5-6), 131-134. NAMAL, Yücel (2012). “Türkiye’de 1933-1950 Yılları Arasında Yükseköğretime Yabancı Bilim Adamlarının Katkıları”. Bülent Ecevit Üniversitesi Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 14-19. SAĞLAM, Serdar (2016). “1923-1950 Yılları Arasında Türkiye’de Kent ve Kentleşme Olgusu”. Sosyoloji Konferansları, 53( 1), 257-274. TEKELİ, İlhan (1986). “Türkiye’de 19. Yüzyıl Ortalarından 1950’ye Kadar Kentsel Araştırmaların Gelişimi”. Türkiye’de Sosyal Bilim Araştırmalarının Gelişimi. Ed. S. Atauz, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği, 239-268. TEKELİ, İlhan (1998). “Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması”. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. Ed. Y. Sey, İstanbul: Tarih Vakfı, 106-134. TUNA, Orhan (1963). “Gerhard Kessler: Şahsiyeti ve Eserleri”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 23(3-4), 5-23.