ALTERNATİF İRAN FİLMLERİ, ORYANTALİZM VE İKİ BACAKLI AT

Ana akım Hollywood filmlerine karşı alternatif bir yaklaşım sergileyen İran filmleri, özellikle 1990’lı yıllarda film festivalleri aracılığıyla uluslararası platformda kendini göstermeye başlar. Batı’nın karşısında Doğu’nun oluşu, hiç kuşkusuz ki Doğu’nun anlamlandırılması konusunda temsiliyete ilişkin “oryantalizm ve ötekilik” gibi birtakım kavramları da beraberinde getirir. Bu çalışmada, alternatif İran filmlerinin anlatısının nasıl bir zemin üzerine kurulduğunun anlaşılması için öncelikle İran sinema tarihine değinilmiş, 90’lı yıllarda uluslararası festivallerle Batı’nın dikkatini çeken ve popülerleşen alternatif İran filmlerindeki genel anlatı yapısı Arkadaşımın Evi Nerede? (1987), Cennetin Çocukları (1997), Sarhoş Atlar Zamanı (2000) gibi örneklerle değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı ise yaklaşık olarak yirmi yıllık süreç içinde, İran filmlerindeki alternatif anlatının nasıl dönüştüğünün saptanmasıdır. Bu noktada uluslararası film festivallerinde Batı’nın takdirini kazanarak ödülden ödüle koşan, yönetmenliğini İranlı Samira Makhmalbaf’ın yaptığı İki Bacaklı At (2008) filmi, Edward Said’in oryantalizme ilişkin görüşleri çerçevesinde çözümlenmiş, Batı’nın önünde Doğu’nun “kendi kendini ötekileştirme” si bağlamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İran Sineması, Oryantalizm, Kendi Kendini Ötekileştirme, Anlatı, Temsil

ALTERNATIVE IRANIAN FILMS, ORIENTIALISM AND TWO-LEGGED HORSE

Iranian films that form alternative approaches in the face of mainstream Hollywood films have started to be known in international platforms, especially by film festivals, since approximately 1990s. The existence of the East in the face of the West undoubtedly brings with it certain concepts such as “orientalism and otherness “ in the meaning of the East about representation. In this study, firstly, the history of Iranian cinema is mentioned in order to understand how the narrative of alternative Iranian films were based on. The general narrative structure in the Iranian films attracting the attention of the West in the 1990’s international film festivals are evaluated with examples of Where is My Friend’s House (1987), Children of Paradise (1997), Time of Drunken Horses (2000). The aim of the study is determining of transformation of narrative in the alternative Iranian films in approximately twenty years. At this point, award-winning film in international film festivals The Two-Legged Horse (2008), by Iranian director Samira Makhmalbaf is analyzed according to Edward Said’s views on orientialism, and evaluated in the context of “self-othering” of the East in front of the West.

Keywords:

Iranian cinema, orientialism, self-othering, narration, representation,

PDF

___

AKTAŞ, Cihan(1998). Şark’ın Şiiri İran Sineması. İstanbul: Nehir Yayınları.
GÖKÇE, Övgü (2002). Sır(r)ı Olmayan Bir Ayna: Devrim Sonrası İran Sinemasında Anlatım, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
KIREL, Serpil (2007). “İran’da Sinema: İran Sineması ve Üretim Dinamikleri ve Anlatıya Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, içinde Esra Biryıldız ve Zeynep Çetin-Erus (der.), Üçüncü Sinema ve Üçüncü Dünya Sineması, İstanbul: Es Yayınları, s.355-417.
MAKDISI, Ussama (2007). “Osmanlı Oryantalizmi”, içinde Aytaç Yıldız (der.), Oryantalizm Tartışma Metinleri, Ankara: Doğu-Batı Yayınları, s. 271-315.
NAFİSİ, Hamid (2003).“İran Sineması”, içinde Dünya Sinema Tarihi, Geoffrey Nowell-Smith (der.), (Çev.: Ahmet Fethi), İstanbul: Kabalcı Yayınevi, s.766-772.
ÖZDOĞRU, Pelin. (2004). Minimalizm ve Sinema. İstanbul: Es Yayınları.
POUR, Mahrokh S. (2007). Tarihsel Gelişimin Işığında İran Sineması. İstanbul: Es Yayınları.
RYAN, Michael ve KELLNER, Douglas (2010). Politik Kamera. (Çev.: Elif Özsayar), İkinci Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
SAID, Edward (2008). Şarkiyatçılı. (Çev.: Berna Ülner), Dördüncü Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
SAID-VEFA, Mihrnaz (2007). "İran Filmlerinde Fiziksel Mekan ve Kültürel Kimlik", içinde Richard Tapper (Ed.), Yeni İran Sineması Siyaset, Temsil ve Kimlik, (Çev.: Kemal Sarısözen), Birinci Baskı, İstanbul: Kapı Yayınları, s.251- 269
SOLONAS, Fernando ve GETTINO Octavio (1976). "Towards a Third Cinema". içinde Bill Nichols (Ed.) Movies and Methods, Vol. I. Berkeley: University of California Press, s. 44-64
TAPPER, Richard (ed.) (2007). Yeni İran Sineması Siyaset, Temsil ve Kimlik. (Çev.: Kemal Sarısözen), İstanbul: Kapı Yayınları.
WHITE, Jerry (2002). “Children, Narrative and Third Cinema in Iran and Syria”. Canadian Journal of Film Studies Revue Canadienne Détudes Cinématographiques. Volume 11, No. 1 Spring, Printemps, s. 78-92