ÇAĞDAŞ TÜRK RESİM SANATINDA TOPLUMSAL STATÜ YANSIMALARI

Tarihsel süreçte toplumu meydana getiren insanlar, hiyerarşik bir yapı içinde tabakalara ayrılmıştır. Bu tabakalar, kültürel ve ekonomik farklılıklara göre belirlenen ve toplumdaki konumu ifade eden toplumsal statüyü işaret etmektedir. İnsanlık tarihinde iyi bir statüye sahip olma arzusu, her daim önemini korurken, sanata konu olması da kaçınılmaz olmuştur. Özellikle statü edinme sürecindeki yöntemler ve pay edilişindeki eşitsizlikler, sanatçılar tarafından eleştirel bir dille görselleştirilmektedir. Sanatçının statü sistemine yöneltmiş olduğu bu eleştirel dil, öfkeli, ironik, melankolik, lirik bir karşı duruş ve meydan okumalar şeklinde olmuştur. Çağdaş Türk resim sanatının başlangıcı, 18.yy. sonlarında batılılaşma çabalarıyla geleneksel sanattan kopuş olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada, Cumhuriyet’in ilanıyla ivme kazanan ve günümüze kadar gelen çağdaş Türk resim sanatında, toplumsal statünün ifade edilişindeki anlamlar ve ele alınış biçimleri incelenecektir. Çalışmanın amacı, kronolojik bir sıralama ile Türk toplumunda toplumsal statüler arasındaki ilişkilerin resim sanatındaki yansımalarını ortaya koymak, bu konuyu ele alacak olanlar için bir yön ve daha derinlemesine araştırılması için ışık tutmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sanat, çağdaş Türk resmi, toplum, statü, tabakalaşma

REFLECTIONS OF SOCIAL STATUS TO CONTEMPORARY TURKISH PAINTING ARTS

People, who created the society in the historical process, have been divided into stratums. These stratums indicate the social status which is defined upon cultural and economic differences and the stated position in society. The will of having a good status, has always preserved its importance throughout the human history and unavoidably became the subject for arts. Especially, the methods of acquiring status and the disparities in distribution were visualized by the artists with a critical dialect. The critical language that the artist has directed to the status system has been in the form of an angry, ironic, melancholic, lyric opposing stance and challenges. The start of contemporary Turkish painting arts, with the efforts of westernization in the end of 18th century is accepted as the disengagement from traditional arts. This study examines meanings in the interpretation and approach of the social status in contemporary Turkish painting arts which gained acceleration with the declaration of the Republic and extant till today. The purpose of the study is to reveal the relations between social statuses within the Turkish society in a chronological order and their reflection to painting arts; enlightening a way for the ones that take this subject as in-depth research.

Keywords:

Art, contemporary Turkish painting, society, status, stratification,

PDF

___

KAYNAKÇA
BİLGE ZAFER, Ayşenur.(2014). “Cumhuriyet İle Birlikte Değişen Türk Aile Yapısı Ve Kadının Durumu”. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 121-134.
BILTON, Tony. BONNETT, Kevin. JONES, Pip. LAWSON, Tony. SKINNER, David. STANWORTH, Michelle. WEBSTER, Andrew. (2009). Sosyoloji. Ankara: Siyasal Basın Yayın Dağıtım.
BOTTON, Alain. (2010). Statü Endişesi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
BUGAY, Başak. (2006). 1923’ten Günümüze Sosyo-Politik Durumun Türk Resim Sanatında Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
ÇALIŞKAN, Serkan. (2016). Türk Resim Sanatında Türk Bayrağı İmgesi. Sanatta Yeterlilik Tezi, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
ÇİMEN, Hasan. (2018). Türk Siyasetinde Statü Konum Değişim Ve dönüşüm Dönemleri. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
ÇÖTELİOĞLU, Aysel. (2012). Topkapı Sarayı Müzesi Resim Koleksiyonu Ve Padişah Portreleri. İstanbul: Bilkent Kültür Girişimi Yayınları.
DEMİR, İsa. (2017). Türkiye'de Sınıflar. Sosyolojik Düşün Dergisi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2 (1), 12-30.
ERGÖNÜL, Eser ve KOCA, Bayram. (2017). “Erken Cumhuriyet Dönemi Resimlerinde Kadın İmgesi”: Modernleşme ve Milliyetçilik. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi, 10 (20), 761-786.
GELGEÇ BAKACAK, Ayça (2009). “Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme”. Atatürk Yolu Dergisi, Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 44, 627-638.
GENCER, Bedri (2004). “Osmanlıda Meşrutiyet Tabakalaşmasının Oluşumu”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 30, 65-100.
GÜLERYÜZ, Mehmet (2014). Resmigeçit. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
KOÇAK, Burcu (2015). Osmanlı Minyatür Sanatın Nakkaş Levni’nin Saray Ve Halk Tiplemeleri. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
KONGAR, Emre (2016). 21. Yüzyılda Türkiye. İstanbul: Remzi Kitabevi.
MARDİN, Şeref (1990). Türkiye’de Toplum Ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
ÖZBOLAT, Abdullah (2017). Statü Ve Din. Adana: Karahan Kitabevi.
PEKER, Raziye (2017). “Türk Devler Geleneğinde Kadının Konumu”. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (2), 157-164.
TANSUĞ, Sezer (2008). Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
TEZCAN, Mahmut (2008). Kültürel Antropoloji. Ankara: Maya Akademi.
TURNER, Brayn. S. (2000). Statü. (Çeviren: Kemal İnal). Ankara: Doruk Yayıncılık.
TÜRKDOĞAN, Orhan (1978). “Türk Toplumunda Sosyal Tabakalaşma Ve Sosyal Hareketlilik”. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1-2), 141-159
YASİNCİ, Sabriye (2019). Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Resim Sanatında Toplumsal Statü Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Antalya.
ZÜRCHER, Eric. Jan (2017). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. (Çeviren: Yasemin Saner). İstanbul: İletişim Yayınları.
RESİMLER KAYNAKÇA
Resim-1: Nakkaş Levni, Cirit Oyunu ve Sünnet Çocuklarının Alayla Geçişi, SurnameKOÇAK, Burcu (2015). Osmanlı Minyatür Sanatın Nakkaş Levni’nin Saray Ve Halk Tiplemeleri. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta, 81.
Resim-2: Rupen Manas, Sultan AbdülmecidKÜÇÜKHASKÖYLÜ, Nurdan (2011). Osmanlı Sarayında Ermeni Ressamlar: Manas Ailesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 28, (Sayı 1), 172.
Resim-3: Osman Hamdi Bey, Kuran Okuyan Kızhttp://www.turkcewiki.org/wiki/Osman_Hamdi_Bey#/media/Dosya:Osman-hamdi-bey-girl-reciting-qu-ran-1880.jpg, Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 13:52
Resim-4: Ömer Adil, Kızlar Atölyesihttps://thearthistoryjournal.blogspot.com/search?q=%C3%B6mer+adilErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 14:05
Resim-5: Şeref Akdik, Millet Mektebihttps://ipfs.io/ipns/tr.wikipedia-on-ipfs.org/wiki/Millet_Mektepleri.htmlErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 14:25
Resim 6: Refik Epikman, Barhttps://www.biyografi.info/kisi/refik-fazil-epikmanErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 15:25
Resim 7: Hamit Görele, KonserERGÖNÜL, Eser ve Koca, Bayram. (2017). Erken Cumhuriyet Dönemi Resimlerinde Kadın İmgesi: Modernleşme ve Milliyetçilik. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Sanat Dergisi, 10 (20), 761-786.
Resim 8: Nedim Günsür, Gecekondular ve İşçi Ailesihttp://www.beyazart.com/sanatci/Nedim-G%C3%BCns%C3%BCrErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 16:25
Resim 9: Nuri İyem, Göçhttp://www.nuriiyem.com/eser/s132-012/Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 16:45
Resim 10: Neşet Günal, Toprak Adamıhttp://www.lebriz.com/pages/artist.aspx?artistID=30§ion=130&periodID=-1&sortBy=retro&sortDir=DESC&bhcp=1Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 17:45
Resim 11: Cihat Burak, Eylemlerimizhttp://www.antikalar.com/cihat-burakErişim Tarihi: 08 Temmuz 2019, Saat: 18:05
Resim 12:Seyyit Bozdoğan, Ön Taraf Arka TarafYILMAZ, Başak (2008). Türk Resminde Toplumcu Gerçekçiler. Yüksek Lisans Eser Metni, Mimar Sinan Üniversitei, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 95.
Resim 13:Neşe Erdok, Tartıcılarhttp://www.beyazart.com/sanatci/Ne%C5%9Fe-ErdokErişim Tarihi: 09 Temmuz 2019, Saat: 22:05
Resim 14:Aydın Ayan, Kuşyemi Satıcısıhttp://www.aydinayan.com/pPages/pArtist.aspx?paID=457§ion=130&lang=TR&bhcp=1&periodID=341&pageNo=0&exhID=0 , Erişim Tarihi: 10 Temmuz 2019, Saat: 12:05
Resim 15:Ahmet Umur Deniz, Kağıt Toplayanlarhttp://lebriz.com/pages/exhibition.aspx?exhID=184&lang=TRErişim Tarihi: 10 Temmuz 2019, Saat: 12:35