AZERBAYCAN’IN CECİM, PALAZ, ŞEDDE DOKUMALARI ÖRNEĞİNDE GÜNCEL KUMAŞ ve GİYSİ TASARIMI UYGULAMALARI

Araştırmanın öncelikli amacı; Azerbaycan’ın dokuma kültürüne ait geleneksel düz dokumaların teknik, desen motif ve malzeme özelliklerinin incelenmesi ve giysilik kumaş nitelikleri kazandırılmak üzere yeni tasarımlarda ilham kaynağı olarak kullanılmasıdır. Tekstil sektöründe geleneksel ögeler sıklıkla kullanılmaktadır. Özellikle 60’ların sonlarına doğru yaşanan modernizm sonrası süreçte giysilik kumaş sektöründe yoğun şekilde görülen bu eğilim günümüzde de devam etmektedir. Geleneksel teknikler ve malzemelerin güncel tasarımlara taşınmasıyla sağlanan ve günümüzde önemi sıklıkla vurgulanan sürdürülebilirlik kavramına da hizmet eden bu tür tasarım çalışmaları kültürel, çevresel ve ekonomik getiriler içermektedir. Dolayısıyla, Azerbaycan’da üretilen, Türkçe sınıflandırmalarda ”düz dokuma yaygılar” grubuna karşılık gelen ve Azerbaycan’da “havsız halılar” adı verilen guruptaki “cecim”, “palaz” ve “şedde” dokumalarının güncel tasarım diliyle değerlendirilmesiyle sürdürülebilir tekstil üretim hareketlerine de katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda geleneksel Azerbaycan düz dokuma tiplerinden üçü, bütüncül bir yaklaşım gösterilerek kumaş tasarımında ve giysi tasarımında esin kaynağı olarak kullanılacak ve yeni tasarımlara ulaşılacaktır. Çalışma sürecinde giysi tasarımı ve onun çalışma malzemesi olan dokuma kumaşlar form-desen, renk ve tuşe ilişkileri dikkate alınarak tümdengelim anlayışıyla ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Cecim, palaz, şedde, geleneksel dokuma, giyim modası

MODERN FABRIC AND CLOTHING DESIGN APPLICATIONS IN THE CASE OF AZERBAIJAN’S JEJIM, PALAZ AND SHEDDE WEAVINGS

The main purpose of the research; To explore the technical, embroidery, motifs and material features of traditional weaving carpets of Azerbaijan’s weaving culture and use them to gain the quality of fabrics in new designs as a source of inspiration. National elements are often used in textile sector. Especially, in the late 60s during the modern period this trend was very noticeable in the fabric sector which continues nowadays. These kinds of design works have cultural environmental and economic benefits which are often emphasized today serve the concept of sustainability providing the transfer of traditional techniques and materials to the existing designs. Therefore, the aim of flat-weave carpets such as “jejim” , “palaz” and “shedde” produced in Azerbaijan is to contribute sustainable textile production by evaluating the existing design language. With the perspective of research three of the traditional Azerbaijani plain weaving types will be used as a source of inspiration in fabric design and garment design by taking a holistic approach and new designs will be achieved. During the working process, garment design and woven fabrics which are its working material will be worked with deductive approach by considering form-pattern, color and touch relations.

Keywords:

Jejim, palaz, shedde, traditional weaving, fashion clothing,

PDF

___

ACAR, Sedef ve TOSUN, Ecem (2016). “Tülü ve Benzeri Dokumalar ÖrneğindeTekstil Mirasının Güncel Tasarım Kavramıyla Buluşması”,Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, II.Uluslararası Sanat ve Tasarım Kongresi Sözlü ve Poster Özet Bildiri Kitabı, 16-21 Ekim, Dokuz Eylül Matbaası, İzmir.
ALİYEVA, Kübra (1996). “Halı Dokuma Sanatında “Lulubafi” İlme-Düğüm Forması Ve “Palaz” Gibi Halılarda Tarihi Çağlara Bakış”, Türk soylu halkların Halı, Kilim, Cicim Sanatı Uluslararsı Bilgi Şöleni bildirileri (27-31 Mayıs), Kayseri: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı YayınlarıEMERY, Irene (1995). The Primary structures Of Fabrics, An Illustrated Classification, Thames and Hudson Pbl., Washington.
GULİYEVA, Minara ve ACAR, Sedef (2018). “Azerbaycan Havsız Halılarının Bir Gurubu Hakkında Araştırma”, Kesit Akademi Dergisi, Yıl.4, Sayı.14, 2149-9225.
GÜNGÖR, Tuncay (2007). Azerbaycan Dokuma Sanatında Minyatürün Yeri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
LARSEN Jack Lenor ve WEEKS, Jeanne, (1975). Fabrics For Interiors, Van Nostrand Reinhold Company, New York.MALLET, Marla (2000). Woven Structures, Christopher Publications. Atlanta.
PAŞAYEVA, Valide (2012). “Azerbaycan Cecimlerinin Sanatsal ve Teknik Özellikleri ile Günümüzdeki Durumu”, Arış Dergisi, Sayı:8/ Kasım.
SEIVEWRIGHT, Simon (2013). Moda Tasarımında Araştırma ve Tasarım, Moda Tasarım Temelleri Dizisi 1, Çev. Burcu Bakın, İstanbul: Bilnet Matbaacılık.
TAGHİYEV, Nuraddin ve TAGHİYEVA, Narmina (2007). “On The Terminology of Azerbaijan Flatwoven Rugs”, I. Uluslararası Türk El Dokumaları Kongresi-01-02 TAĞIYEVA, Röya (2015). Azerbaycan Halı Ansiklopedisi, Bakü: AXDM.Kasım, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Başkanlığı Yayınları, Konya.
YANAR, Ayşem (2019). “Azerbaycan Halı Müzesi”, Akademik Sanat; Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, Yaz/2019.
İnternet KaynaklarıBUZATTİ, Dino (1963). “Corriere della Sera” (Milan based daily)- July 17, http://www.kenscott.it/en/kenscott.html, (Erişim: 11.10.2016)
TAHİROV, Kerim (2012). “Azerbaycan Halısı”, Bakü: M.F.Axundov adına Milli Kitabxana, http://azcarpetmuseum.az/front/az/collections/8, (Erişim: 24.09.2018)
Arşiv Kaynakları Azerbaycan Halı Müzesi, (2017). Bakü/Azerbaycan.