İKİTELLİ CURA (RUZBA) İCRASI, AKTARIMI VE ÂŞIK NESİMİ ÇİMEN’İN BU BAĞLAMDAKİ YERİ VE ÖNEMİ

Bu araştırmada, oldukça köklü bir geçmişi olan ırızva, ruzba olarak da bilinen, günümüzde ise daha çok ikitelli bağlama, ikitelli cura olarak tanımlanan çalgının yapısal özellikleri ve icra biçimi ele alınacaktır. Aynı zamanda çalgının bir kültürün aktarılmasındaki ve yaşatılmasındaki önemli payının vurgulanması amaçlanmıştır. Bu süreçte ikitelli bağlama/curanın yüzyılları aşarak günümüze taşınmasında en önemli ve en son halkalardan biri olan Âşık Nesimi Çimen’in rolü üzerinde durulmuştur. Çalışmada, verilerin toplanmasında kaynak taraması ve yapılanmış görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada, 14. yüzyılda Kaygusuz Abdal’ın bir şiirinde rastlanılan ‘‘ikitelli’‘ sazın, o zamandan bu zamana Alevi inanç ve kültüründe kullanılageldiği ve önemli bir parçası olduğu görülmüştür. Kendine özgü bir düzen ve çalım tekniği ile icra edilen ikitelli bağlama/cura, iki sıra telden oluşan ve şelpe (pençe) tekniği ile çalınan iki sesli bir çalgıdır. İkitelli bağlama/curanın yerelden ulusala, ulusaldan uluslararasına taşınmasında yaptığı çalışmalarla Âşık Nesimi Çimen’in büyük hizmetleri olmuştur. İkitelli curanın çalım tekniğini kendine özgü, geliştirerek icra eden Nesimi, bilinçli çabasıyla bu çalgının daha tanınır olmasını sağlarken aynı zamanda yok olmasının da önüne geçmeye çalışmıştır. Sonuç olarak ikitelli bağlama/cura, bir çalgı olmanın ötesine geçerek bir kültürün taşıyıcı unsurlarından biri olmuş ve günümüze kadar yaşamış ve yaşatılmıştır.

PERFORMANCE, TRANSMISSION OF TWO-STRING CURA (RUZBA) AND THE PLACE AND IMPORTANCE OF ÂŞIK NESİMİ ÇİMEN IN THIS CONTEXT

In this study, structural characteristics and mode of performance of the long-standing instrument which is mostly called two-string bağlama, two-string cura today and also known as ırızva and ruzba will be discussed. It is also aimed to emphasize the important role of the instrument in the transmission and conservation of a culture. For this, the role of Âşık Nesimi Çimen, one of the most important and recent links in the process of bringing the two-string bağlama/cura to the present beyond the centuries has been emphasized. In the study, literature review and structured interview methods were used to collect data. In the study, it is seen that the ‘‘two-string’‘ instrument encountered in a poem of Kaygusuz Abdal in the 14th century has been used in the Alevi belief and culture since then and is an important part of it. Two-string bağlama/cura which is performed with a unique tuning and playing technique is a dual sound instrument consisting of two rows of string and played with tapping (clawing) technique. Âşık Nesimi Çimen greatly served the transmission of two-string bağlama/cura from local to national, from national to international with his studies. Nesimi performed the two-string cura with the technique developed by him and made this instrument known more with his conscious efforts and also made efforts to prevent the disappearance of this instrument. As a result, two-string bağlama/cura has moved beyond being just an instrument, and has become one of the carrier elements of a culture and survived until today.

___

  • BİRDOĞAN, Nejat (1988). Notalarıyla Türkülerimiz. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
  • DURBİLMEZ, Bayram (2010). ‘‘Âşıklık Geleneklerinde Saz’‘. Millî Folklor, S. 85, 148-158.
  • DUYGULU, Melih (2014). Türk Halk Müziği Sözlüğü. İstanbul: Pan Yayıncılık.
  • EKİCİ, Savaş (1993). Ramazan Güngör ve Üç Telli Kopuzu. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Yayınları.
  • GAZİMİHAL, Mahmut Ragıp (1975). Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.