Tersine dönen bir evlilik modeli olarak Sakarya'da damat alma geleneği ve psikolojik etkileri

Türkiye’den evlilik yoluyla Avrupa ülkelerine gelen damatların yaşantısındaki değişimde, “evliliğin tersine dönmesi” nin önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu konuyu kavramlaştırmak için Sakarya yöresinde tespit ettiğimiz, evlilik geleneğinin tersine işlediği, özellikle “Manav” olarak adlandırılan toplumlarda devam eden “damat alma geleneği” ni, halkbilimi ve psikoloji bilimdalları açısından inceledik. Bu çalışma bize, sosyal ve kültürel çevrede karşılıklı etkileşimle oluşan kişilik ve kimlik gelişiminin bu evlilik geleneğiyle nasıl değişime uğradığını anlama imkânı vermiştir. Bir nevi “içgüvey” evlilik olarak görülebilecek bu evlilik çeşidini “içgüvey” evlilikten ayıran nokta; bu evliliğin bir törenle, düğünle yapılması, ritüellerin tersine işlemesi, tüm faaliyetlerin “kız evi”nde gerçekleşmesi ve aynı zamanda düğün masraflarının da “kız evi” tarafından karşılanmasıdır. Temel olarak “ocağın devamı” ve “soyun sürmesini” hedefleyen bu evlilik türünde damat, tamamen bir “obje”ye dönüşüyor ve kişilik olarak silikleşiyor. Bu evlilikten doğan çocuklar da kızın ailesine ait sayılıyor. Damat, kız evine taze kan ve işgücü sağlıyor. Mirasın asla damada geçmemesi, damadın kuşaklar arasında mal aktarımını sağlayan bir işlev üstlendiğini gösteriyor. Evlilikte gelinin yaşaması gereken kopuş duygusunu damat yaşıyor. Bazen geri dönülmesi zor olan bu süreç, kişilerde bazı psikolojik sorunlar yaratıyor.

Groom-getting tradition in Sakarya as a reverse of the marriage model and its psycological effects

We consider that “reverse of marriage” which experience in the life of the groom, whom come to European countries in which the bride live from Turkey by marriage, is important. In order to conceptualizing these phenomena, we have scrutized “groom-taking tradition” which we have discovered in “Manav” societies located in Sakarya region by using the means of psychology and folklore. This field study facilitates us to grasp the change of personality and identity progression which are constructed in a reciprocally determined by society and culture by this marriage.What differentiate this kind of marriage from a well-known from of marriage in which son-in-law lives in bride’s house is this kind of marriage requires a ceremony. In this ceremony, the rite is reversed, everything takes places in bride’s house and all expenses are offered by bride’s family.This special sort of marriage aims “continuation of line” and “continuity of family” and objectifies the groom. In this marriage genre, the children are considered to belong to the bride’s family. The groom functions new labor to the bride’s family. The fact that the groom never get any-thing from the heritage stretchers that the groom functions as a mediator between the generations in bride’s family. The groom feel the unbearable psychological pain in the marriage which is usually experienced by the bride.

PDF

___

Artun, Erman. Türk Halkbilimi. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2008.
Aynakulova, Gülnisa. “Kırgızlarda Evlilik ve Evlenme Törenleri” Millî Folklor, 2006, S.72 s.95–106
Ayva, Sevilay. “Türk Kültüründe Gelinler ve Ocak” http://turkoloji.cu.edu.tr /makale_ sistem/tum_list.php: 2008 s.1-14.
Balaban, Ali Rıza. Evlilik ve Akrabalık Türleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002
Başar, Hayati. Eski Türklerde Aile. İstanbul : Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2009.
Baupet, Thierry. et Moro, Marie Rose. Psychopathologie Transculturelle, Issy-les- Moulineaux cedex : Masson, 2009.
Beaud, Stephane et Weber, Florence. Guide de l’enquête De Terrain, Paris: La découverte&Syrose, 1997.
Claude, Lévi-Strauss. Les Structures Elémentaires De La Parenté, Berlin-New York : Mouton de gruyter, 2002.
Çıblak, Nilgün. « Tahtacılarda Ateş ve Ocak Kültü” Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı, Anakara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, 2007, s.671-686
Duymaz, Ali ve Şahin, Halil İbrahim. “Kaz Dağlarında, Dağ, Ağaç ve Ocak Kültü Üzerine İnanış ve Uygulamalar” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 11 S.19 Haziran 2008, s.116-126.
Ergun, Pervin. « Türk Gelininin Mitolojik Göçü » Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 24 Aralık 2010 s.275-290.
Erikson, Erik H. Adolescence et Crise, La quête de l’identité, Paris : Flammarion, 1972.
Eröz, Mehmet ve Güler, Ali. Türk Ailesi Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1998.
Gönen, Sinan. «Dede Korkut Hikayelerin’den Günümüze Yansıyan Evlilik Adetleri» Milli Folklor, 2006, S.69 s.62-71.
Kalafat, Yaşar. Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara, AKM Başkanlığı Yayınları, 1999.
Kaya, Doğan. “Düğünlerimizle İlgili Terimler ve Bunların Fonksiyonel Özellikleri” Millî Folklor, Bahar-Yaz 1996, S. 29-30, s. 23-29.
Legrand, Michèl. Approche Biographique, Paris : Hommes et Perspectives, Declée de Brower, 1993.
Ögel, Bahaeddin. Türk mitolojisi (Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar) C.II. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995.
Taş, Ertuğrul. Kısmet, Belgique/Turquie : Regards Croisés Sur Mariages Et Migrations, Paris : L’Harmattant, 2008.
Taş, Ertuğrul. Immigration Matrimoniale en Belgique in Turquie : vers de nouveaux horizons migratoires? (Manço, Altay), Paris : L’Harmattan, 2004. Tezcan, Mahmut. Türk Ailesi Antropolojisi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2000. Vuillenemot, Anne-Marie. La Yourte Et La Mesure Du Monde, Avec Les Nomades Au Kazakistan, Louvain-La- Neuve : Académia-Bruylant, 2009.
http://manavturkleri.tr.cx/. 19.05.2011 tarihli bilgi.
www.kenthaber.com/marmara/sakarya/ferizli/ Haber/Genel/Normal/ferizli-nindamatlar- koyu/bfb90d84-e58c-4337-84fc- 1ecbc28b3864.