Murathan Mungan'ın "Zamanımızın Bir Külkedisi"ni Marksist kuram çerçevesinde okumak

Masallarda çocukların zihinlerine yerleşecek belirli tip ve kalıplar vardır. Bu durumun sorgulanması gerektiğini düşünen kurmaca yazarları, bu tip ve kalıpları ortadan kaldırıp değiştirerek okura alternatif dünya görüşlerini sunacak şekilde masalları yeniden yazma tekniğine başvururlar. Böylece, bu yazarlar, masalların mutluluk hikâyeleri anlatan maskesi ile gizliden gizliye yürüttüğü fikir aşılama ve bilinçaltı şekillendirme etkilerine değinerek, bu yönlendirmeler konusunda hedef kitleyi bilinçlendirmeye ve masalları en hafif şekliyle eleştirmeye çalışırlar. Bu makalede Murathan Mungan’ın, geleneksel anlatıdaki kalıpların dışına çıkmaya çalıştığı post-modern bir girişim olan, “Zamanımızın Bir Külkedisi” adlı eseri incelenecektir. Makalede “Külkedisi” masalının yeniden yazılmış versiyonundaki değişiklikler neden-sunuç ilişkisi kapsamında sorgulanacak ve Marksist teori bağlamında değerlendirilecektir. Mungan’ın masalı yeniden yazarken nasıl bir amaç güttüğüne dair basılmış herhangi bir ifadesi olmadığı için, bu makale söylem analizine dayanan bir yol izleyerek, deyim yerindeyse, Mungan’ın versiyonundaki potansiyel Marksist eleştiri içeriğine ışık tutacaktır. Bu çalışma, yeniden yazılmış bir masalın Marksist kuram çerçevesinde ele alınmasına ilk örnektir. Bu yüzden, meselenin etraflıca aktarılabilmesi ve anlaşılabilmesi için, yeniden yazma tekniğinin kullanımının hem kurgusal hem biçimsel düzlemde kalıpların dışına çıkan yönleri makalede incelenecektir. Sonuç olarak, folklorun ve edebiyatın derinlemesine bilinmesinin bu iki alanın ilişki dinamiğinin sorgulanmasına imkan sunacağı ve bu şekilde bir yaklaşımın edebiyat metinlerinin daha geniş kültürel değişkenler etrafında anlaşılmasını mümkün kılabileceği üstünde durularak, masal çalışmalarının önemi vurgulanacaktır.

Reading Murathan Mungan’s “Zamanımızın Bir Külkedisi” (A Cinderella of our time) within the framework of Marxist theory

In fairytales there are certain stereotypes and clichés to be implanted in children’s minds. Fiction writers who think that this situation should be questioned resort to the technique of rewriting of fairytales by excluding the stereotypes and clichés and by subverting them to suggest alternative world views for the reader. Thus, these writers try to raise the awareness of the audience about the directive aspects of the fairy tales by referring to the instillation and sub-conscious shaping effects of them which hide under the mask telling happy-ending stories, thus the writers criticize the fairy tales in the mildest way. In this paper, Murathan Mungan’s “Zamanımızın Bir Külkedisi” (A Cinderella of Our Times) which is a postmodernist attempt of rewriting to challenge the patterns of the traditional fairytales will be analyzed. The changes in the rewritten version of “Cinderella” will be questioned within a cause and effect relationship to be evaluated in context of Marxist theory. Since there is not a single printed statement of Mungan about his purpose in rewriting the fairytale, the essay will follow a strategy of discourse analysis and so to say will shed light on the latent Marxist theory content in Mungan’s version. This study is the first of its own in exploring a rewritten fairytale within the framework of Marxist theory. Therefore, to help the issue to be conveyed and comprehended thoroughly, both the fictional and structural aspects of the text which break the traditional pattern will be analyzed in the essay. To conclude, the importance of fairytale studies will be underlined by emphasizing the fact that a thorough knowledge of folklore and literature can enable the questioning of the dynamics of the relationship between the two and that such an approach will help the understanding of literary texts within a broader cultural dynamics.

___

  • Bacchilega, Cristina. Postmodern Fairy Tales: Gender and Narrative Strategies. Pennsylvania: University of Pennsylvania Press, 1997.
  • Bascom, William R. “Folklorun Dört İşlevi”. Çev. Ferya Çalış. Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. 2. Cilt. 2. Baskı. Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 2010. 71-86.
  • Boratav, Pertev Naili. Az Gittik Uz Gittik. İstanbul: Adam Yayınları, 1992.
  • Caner, Fırat. “Bir İdeoloji Olarak Murathan Mungan Şiiri”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi, 2002.
  • Dundes, Alan. “The Psychoalalytic Study of the Grimms’ Tales with Special Reference to ‘The Maiden Without Hands’ (AT 706).” The Germanic Review. 62.2 (1987): 50-65.
  • Humanities International Complete. 17 Mart 2012.
  • Eagleton, Terry. Edebiyat Eleştirisi Üzerine. Çev. Handan Gönenç. İstanbul: Eleştiri Yayınevi, [t.y.].
  • Marx, Karl ve diğer. Sanat ve Edebiyat. Ankara: Ekim Yayınları, 1990.
  • Mungan, Murathan. “Zamanımızın Bir Külkedisi”. Kırk Oda. 3. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1987. 39-52.
  • Özünel, Evrim Ölçer. Masal Mekânında Kadın Olmak: Masallarda Toplumsal Cinsiyet ve Mekan İlişkisi. Ankara: Geleneksel Yayınları, 2006.
  • -----------. “Yazının İzinde Masal Haritalarını Okuma Denemesi: Masal Tarihine Yeniden Bakmak/Trying To Track The Footprints Of Fairy Tale: A New Look To The History Of Folktale.” Millî Folklor: Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi 91.(2011): 60-71.
  • Smith, Dina. “Traveling with Holly Golightly: Breakfast at Tiffany’s as Cinderella Mythology.” Reconstruction. 2009. 12 Nisan 2012.
  • _____http://reconstruction.eserver.org/092/ dsmith.shtml>.