AYNUR KOÇAK, Christina ZENGİNOĞLU

SΤRΑΤΕJİK BİR KAHRAMAN OLARAK OĞUZ KAĞAN

Türk kültür tarihi bakımından ayrı bir öneme sahip olan Oğuz Kağan Destanı, yıllarca çeşitli araştırmaların merkezine yerleşir. Ana karakter Oğuz Kağan’ın etrafında şekillenen olayların her biri, kahramanın gücünü ortaya koyacak biçimde verilir. Oğuz Kağan’ın kim olduğu, gerçekten yaşayıp yaşamadığı ise tartışmalıdır. Ancak en yaygın görüş, Hunların büyük hükümdarı Mete Han’ı işaret eder. Asya’da yaşayan bütün Türk boylarını bir yönetim altına toplamayı başaran Mete Han, bilhassa gösterdiği yayılmacı karakteriyle Oğuz Kağan’ı hatırlatır. Bir dünya devleti kurma ülküsü dinamik bir stratejiyle desteklenir. Öyle ki topraklarına toprak katma düşüncesiyle akınlara çıkan Oğuz’un revizyonist politikası aşamalı bir seyir izler. Mevcut incelemeler göz önünde bulundurulduğunda, ulus-lararası ilişkiler disiplininin başat yaklaşımlarından yoksun kaldıkları söylenebilir. Oğuz Kağan’ın farklı açılardan da ele alınabileceği inancı makalenin temel hareket noktası olur. Uygur versiyonunun dikkate alınacağı makalede destan, uluslararası ilişkiler disiplininin temel yaklaşımları bağlamında irdelenir. Çalışmada tekrarlardan kaçınmak adına destanın yeniden yorumlanmasından uzak durulur. Askeri konuşlanış ve savaş tekniklerinin ana kahraman üzerinden saptandığı metinde, güç ve güvenlik olguları yine Oğuz’un tasarıları düzleminde ele alınır. Muhtelif karşılaşmalarına değinirken onu ça-tışmaya götüren sebeplere inilir. İktidar anlayışında dönüşümlerin olup olmadığına ve bunların hangi düzeylere ulaştığına bakılır. Kahramanın azami faydaya endeksli oluşu ve radikal hamleleri kendisini belli yönlerden otokratik bir lidere yaklaştırır. Çocukluk dönemine fazlaca durulmadığı gibi ilerisi için bir savaşçı hazırlandığı sezilir. Kağan olmasından ülkesini paylaştırmasına kadar geçen süreç fetih eksenli okunabilir. Öte yandan savaşın vasiyete evrilmesi devir töreninde netlik kazanır. Gücün tek elde toplanması akabinde yaşlılıkla yönetimin oğullara bırakılması tartışmaya kapalı, mutlak bir ege-menliğin de altını çizer. Bu minvalde, kahramanın savaşçı kimliği kadar hükümdarlık anlayışına da yer vermek istenir.

Oghuz Khagan as a Strategic Hero

Having a special importance in the Turkish cultural history, the legend of Oghuz Khagan (Oğuz Kağan in Turkish) has been the center of several studies for years. Each of the events that orbit around the main character of Oghuz Khagan is given in a way that reveals the power of the power. It still remains controversial who was Oghuz Khagan and if he actually lived. However, the most common opinion points out the great ruler of the Huns, Mete Khan. Managing to gather all Turkic clans who lived in Asia under his ruling, Mete Khan resemles Oguz Khagan, particularly with his expansionist character. The ideal of establishing a world power is supported by a dynamic strategy. Such that, the revisionist policy of Oghuz who launched raids for annexing new territories follows a gradual course. When available reviews are considered, it seems that they lack dominant approaches of the discipline of international relations. The basic starting point of this article is to evaluate Oghuz Khagan from different perspectives. In this article, the Uighur version of the epic will be considered, and examined within the context of the basic approaches of the discipline of international relations. In order avoid any repetitions, the epic will not be reinterpreted. The power and security phenomena are discussed at level of Oghuz’s intentions where military deployment and war techniques are determined through the main hero. While discussing his several encounters, the reasons leading him to conflict are scrutinized. Presence and level of any transformations in his approach to power are reviewed, emphasizing his focus on maximum benefit and radical moves, which bring him closer to being an autocratic leader in certain aspects. His childhood period is not much elaborated, but gives a perspection that a future warrior is trained. The process between the period he becomes a khagan and allocating his land can be understood at the center of his conquests. On the other hand, the evolution of the war into a legacy becomes clear during the handover ceremony. Furthermore, leaving the power to his sons due to aging after concen-trating it in his hand underlines a non- negotiable absolute sovereignty.In this manner, the warrior identity of the hero as well as his sense of reign are emphasized. With an emphasis on Oghuz as a stra-tegic hero, the article focuses on what the real war is because the epic is based on wars and expansion. Apart from the factors that can give rise to a war, the dimensions they take in the epic are discussed. Hence, the situations that start a conflict are widely covered whilw the defense abilities of Oghuz who is engaged in many encounters are also addressed. The khagan, who makes reasonable moves with an awareness of the power capacities of various tribes and his enemies, gets the best by knowing their capabilities, being familiar with his opponents and using the time in his favor. He strengthens his hand by examining the target area in advance and making geographic explorations before starting an opera-tion so that he eliminates all unforeseen factors.

PDF

___

Aksoy, N. Durak. ‘‘Oğuz Kağan Destanı ve Dini Motifler’’. Fırat Üniversitesi, İlahiyat Fakül-tesi Dergisi S.5, s.243- 253, 2000.
Arat, Reşit Rahmeti. Makaleler. (Haz.) Osman Fikri Sertkaya. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1987.
Art, Robert Security (der. Joel Krieger), The Ox-
ford Companion to Politics of the World, New York: Oxford University Press, 1993.
Baldwin, David A. Paradoxes of Power. New York: Basil Blackwell, 1989.
Banarlı, N.S. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I-II İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1987.
Bang W. ve G.R. Rahmeti Oğuz Kağan Desta-nı. İstanbul: Örgün Yayınevi, 2015.
Bayat, Fuzuli. Oğuz Destan Dünyası. İstan-bul: Ötüken Neşriyat, 2006.
Betts, Richard K. Conflict After the Cold War. New York: Pearson, 2008.
Clausewitz, C. Von . On War. Princeton: Prince-ton University Press, 1976.
Duchacek I. ve Thompson K. W. Conflict and Cooperation Among Nations. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1960
Duymaz, Ali. ‘‘Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut Kitabı’na Kahramanların Beden Tasvirlerinin Sembolik Anlamları Üzerine Değerlendirmeler’’. Millî Folklor 76 (Kış 2007): 50-58.
Ercilasun, Ahmet B. ‘‘Oğuz Kağan Destanı Üze-rine Düşünceler’’. s. 13-16, Ankara: TDAY Belleten, 1986; Ankara, 1998.
Ercilasun, Ahmet B. İslamiyet Öncesi Türk Des-tanları. Oğuz Kağan Destanı Üzerine Bazı Düşünceler (haz. Saim Sakaoğlu; Ali Duy-maz), İstanbul: Ötüken Yayınları, 2006.
Esin, Emel. Orta Asya’dan Osmanlı’ya Türk Sa-natında İkonografik Motifler. İstanbul: Ka-balcı Yayınları, 2004
Gray, Colin S. ‘‘War- Continuity in Chan-ge and Change in Continuity’’. Parameters. C.40, S.2, Bahar 2010.
Holsti, Kalevi J. Peace and War: Armed Conf-lict and International Order 1948-1989. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
_________ ‘‘The Concept of Power in the Study of International Relations’’. Background, C. 7, S. 4., Şubat 1964.
Hopf, Ted. ‘‘The Promise of Constructivism in International Relations Theory’’. Interna-tional Security C. 23, S.1., Temmuz, 1998. Kaplan, Mehmet. “Türk Destanında Alp Tipi” Türk Edebiyatı Üzerine Araştırma-lar-1. İstanbul: Dergah Yayınları, 2004.
_________ “Oğuz Kağan Destanı ile Dede Korkut Kitabında Eşya ve Aletler” Türk Edebiya-tı Üzerine Araştırmalar -1, İstanbul: Der-gah Yayınları, 2004.
Koçak, Aynur ‘‘Türk Epik Destan Geleneğinde Bil-ge Tipi’’. KIBATEK Uluslar arası XIII. Edebi-yat Sempozyumu, S. 1, s. 56-59. Kasım 2007. Machiavelli, Niccolo. Prens. (çev. Nazım Gü-venç), İstanbul: Anahtar Kitaplar, 1994.
Morgenthau, Hans J. Politics Among Nati-ons: The Strugglefor Power and Peace. New York: Columbia University Press, 1985 Onay, İbrahim ‘‘Türk Kültür Tarihi Bakımından
Oğuz Kağan Destanı ve Önemi’’ . Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2013.
Ölçer Özünel, Evrim. “Kendine Dönüşen Kah-raman: Oğuz Kağan Destanı’nda İktidar ve Kut” Millî Folklor 104 (Kış 2014): 5-19
Patchen, Martin. Resolving Disputes Between Nations, Coercion and Conciliation. Lon-don: Duke University Press, 1998.
Rosencrance, Richard. International Relati-ons: Peace or War. New York: Mc Graw-Hill., 1973.
Tzu, Sun. Savaş Sanatı. (Çev.) Pulat Otkan ve Giray Fidan, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2017.
Waltz, Kenneth. İnsan, Devlet ve Savaş: Teorik Bir Analiz. Ankara: Asil Yayınları, 2009.
Wendt, Alexander. ‘‘Anarchy is What Sta-tes Make of It: The Social Construction of Po-wer Politics’’. International Organizations C. 46. S.2. 1992
Wolfers, Arnold. ‘‘National Security as an Ambi-guous Symbol’’. Political Science Quarterly, C.67, S.4, 1952
Yakıcı, Ali. ‘‘İslamiyet Öncesi Türk Destanları-nın Bilim ve Kültür Hayatına Etkisi Üzerine Düşünceler’’. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 13, s. 5, 2003.