HAZARA TÜRKLERİNİN HALK İNANÇLARINDA DOĞUM, EVLENME VE ÖLÜM

Coğrafi konumu itibariyle Afganistan Türkler için, Hindistana açılan bir kapı konumunda olmuştur. Bölgenin türkleşmesi Sakalarla başlayıp Kuşanların bölgede hakim olmasıyla devam etmiş tir. Afganistan coğrafyasında yerleşen Türk boyları nüfusları çoğalınca kuzey Hindistan bölgesine inmişlerdir. Türkler Afganistan coğrafyasında güçlü devletler kurmuşlardır. Türk kavimleri bugünkü Afganistana inmiş ve bu bölgeleri yurt edinmişlerdir. Türk kavimleri bugünkü Afganistan topraklarına geldiklerinde hem kendi kültürlerini yaymışlar hem de yerli olan kültürden öğeler almışlardır. Dolayısıyla Afganistan eski çağlardan beri Türk kavimlerinin yaşadıkları bir bölge konumunda olmuş tur. Göçler sayesinde Afganistan tarihin farklı dönemlerinde çeşitli medeniyetlerin buluşma noktası olmuştur. Türkler tarihte birçok dinin, inanç sisteminin ve kültürün etkisi altında kalmışlardır. Türk boyları yeni din olan İslamı kabul etmelerine rağmen eski inançlarının ve kültürlerinin etkisinden kurtulamamışlardır. Bu etkinin Türk kavimlerinin eski inançlarında olduğu gibi, etkinin en güçlü bi çimi İslami formuyla halk inançlarında tezahür etmiştir. Bölge halkı İslamı yeni bir din olarak kabul ettikten sonra hiç şüphesiz bölge halkını en çok İslamiyet etkilemiştir. Ancak bölge halkı İslamiyeti kabul etmelerine rağmen, eski inançlarında var olan inançlarını İslami formuyla günümüze kadar sürdürmüştür. Bu araştırmada ülkenin en büyük Türk etnik grubunu oluşturan Hazaralar ele alınmıştır. Hazaralar, Afganistanın karmaşık sosyal yapısı içerisinde mezhepsel kimliğiyle de öne çıkmaktadırlar. Dolayısıyla Hazaraların halk inançlarının değerlendirilmesi, bu inançların Hazaraların günlük yaşamlarına ve sosyal hayatlarına etkisi, eski Türklerin halk inançların tespiti açısından önem arz etmektedir.

Birth, Marriage and Death In the Folkloric Beliefs of Hazara Turks

For Turks, Afghanistan was like a gate opening to India with its geographical location. Being Turkish of the region began with Saka and continues capturing the Kushan in that region. When the population of the Turkish tribes living in the Afghanistan, that went to the North of India. The Turks created powerful goverments in the Afghanistan. Turkish tribes came down to todays Afghanistan and live there. Turkish tribes both spread their cultures and took elements from local culture when they came to Afghanistan lands. So Afghanistan has been a region where Turkish tribes lived since the ancient times. Afghanistan was a meeting point of various civilizations in different periods of history due to migrations. Turks were affected by many religions, belief systems and cultures throughout the history. Although Turkish tribes accepted Islam as their new religion, they could not get rid of their old beliefs and culture. The strongest form of this effect, as it was in old beliefs of Turkish tribes, appeared in public beliefs with Islamıc form. Of course Islam affected people of the region after they accepted it as their new religion. However although they accepted Islam, they have continued some of their old beliefs in Islamic form until now. This study is on Hazara Turks, who are the biggest turkish ethnical group of the country. Hazara Turks come to the fore with their denominational identity in complex social structure of Afghanistan. Thus evaluation of public beliefs of Hazara Turks, affect of these beliefs on Hazaras daily lives and social lives are important for determination of public beliefs of old Turks.

PDF

___

Boratav, Pertev Naili. 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1997.
Eröz, Mehmet. Türk Kültürü ve Araştırmaları. İstanbul: Kutluğ Yayınları, 1977.
Garcistani, Mohammad İsa. Hazara ve Hazaristan. Koveyte/Pakistan: Şura-yi Ferhangi İslami Afganistan Yayınları, 1989.
Gökdağ, Bilgehan Atsız. Afganistanda Türklük ve Hazaralar, Türkler Ansiklopedisi, C. 19, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
Kalafat, Yaşar. Türk Dünyası Tarih Çalışmalarında Halk İnançlarının Önemi, M illi Folklor (Kış 1999): 88.
Kılıç, Abdullah. Isparta Yöresi Halk İnançları, Uluslararası Anadolu Halk İnançları K ongresi Bildirileri, 23-28 Ekim 2000/Nevşehir, Ankara: Evrak Yayınları, 2001.
Mosavi, Seyit Asker. The Hazaras of Afghanistan An Historical, Cultural, Econom ic and Political Study. (çev. Esedullah Şefai) Tahran/ İran: Nakşi Simork Yayınları, 2000.
Ögel, Bahaeddin. Dünden Bugüne Türk Kültürü nün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1988.
Poladi, Hasan. The Hazaras. (çev. Ali Alemi Kermani) Tahran/İran: Yekta Yayınları, 2002.
Turan, Şerafettin. Türk Kültür Tarihi. Ankara: Bilgi Yayınları, 1994.
Welz, H. J. Külliyat-i Tarih. (çev. Mesut Recep Niya) Tahran/İran: Bongah-ı Tercüme ve Neşr-i Kitap Yayınları, 1996.
Yemin, Mohammad Hoseyin. Historic Afganistan. Kabil/Afganistan: Kitap Neşriyat Yayınları, 2001.
Yezdani, Hac Kazım. P ejuheşD er Tarihi Hazaraha. Kum/İran: Mehr Yayınları, 1993.
Sözlü Kaynaklar Afkari. Ghor ilinde yaşamaktadır, Din adamı, 40 yaşında, 03.07.2011.
Ali, Hacı Sang. Ghor ilinde yaşamaktadır, Din adamı, 90 yaşında, 03.07.2011.
Cuma. Belkh ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 45 yaşında, 20.07.2011.
Dad, Hoseyin. Bamyan ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 45 yaşında, 06.07.2011.
Fizzeh. Gazne ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 50 yaşında, 01.07.2011.
Gülsüm. Ghor ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 85 yaşında, 03.07.2011.
Hoseyin, Kelp. Belkh ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 69 yaşında, 20.07.2011.
Hoseyni, Ahmad. Ghor ilinde yaşamaktadır, Lise Mezunu, 50 yaşındadır, 07.07.2011.
İsmaili, Barışgül. Ghor ilinde yaşamaktadır. Tahsili yoktur, 80 yaşında, 06.07.2011.
Kale, Jafer. Bamyan ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 79 yaşında, 06.07.2011.
Khavari, Ali. Bamyan ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 48 yaşında, 06.07.2011.
Khavari, Zahra. Bamyan ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 70 yaşında, 06.07.2011.
Mohammadi, Buman Ali. Ghor ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 65 yaşında, 02.07.2011.
Mohammadi, Rozama. Ghor ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 60 yaşında, 06.07.2011.
Molla Adili. Belkh ilinde yaşamaktadır, Din adamı, 65 yaşında, 20.07.2011.
Rezai, Banu. Ghor ilinde yaşamaktadır, Ortaokul mezunu, 40 yaşında, 02.07.2011.
Rezai, Nikbakhat. Ghor ilinde yaşamaktadır, Tahsili yoktur, 67 yaşında, 02.07.2011.
Şeyh Fazili. Ghor ilinde yaşamaktadır, din adamı, 70 yaşında, 03.07.2011.