BİR MODERN DÖNEM MİTİ: AMERİKAN KÜLTÜREL BELLEĞİNDE RODEO VE BAŞ AKTÖRÜ KOVBOY

ÖZ Mitin, üretim anlamında dönemini tamamlamış bir anlatım türü olup olmadığı tartışmaları de- vam ederken, modern dönem insanı, mitin güç ve büyüsüne zaman ve mekân sınırı olmaksızın ihtiyaç hissetmektedir. Modernliğin gelenekle paradoks gibi algılanan bu görünümü, insanoğlunun hayatı anlamlandırma çabasının gizeminde saklıdır. Bu makalede, mitin kültür içinde yüklendiği inanma ve anlamlandırma ihtiyacından hareketle Amerikan kültürel belleği içinde rodeo, ülke halkının yaşa- mak ve yaşatmak istediği modern dönem miti; rodeonun baş aktörü kovboy da mitolojik kahraman olarak okunacaktır. Rodeo; çiftlik hayatını bilmeyen, yaşam tarzı içinde rodeo geleneği bulunmayan bir Amerikalının kültürel belleğinde Amerikalı kimliği perspektifinden hareketle, hiç yaşayamadığı hâlde özlemini çektiği nostaljik dünyaya kısa süreli de olsa adım atabilme, boş zamanlarını aile üyeleriyle Amerikan tarzı eğlence ve deneyimle değerlendirme gibi amaç ve beklentilerle kültürel anlamların yeniden üretildiği gösteriler olarak ele alınacaktır. Ayrıca, kültür ekonomisinin, kültürel bir imgenin ekonomik imge hâline dönüştürülerek kazanç elde etmesini ifade etmesinden hareketle, bu imgelerin, ekonomik sahada yüklendikleri misyon değerlendirilecektir. Elde edilen veriler sonucunda, Amerika kültürel belleğinin anlam aktarımı özelliği ortaya konmaya çalışılacaktır. Araştırmada, kutlama, ka- tılma, eğlenme, erkeklik kodlaması vb. işlevler temelinde rodeo ve kovboy imgeleriyle ilgili durum tespiti yapılarak Amerikan kültürel belleğinde kodlanarak saklanan algılamalar, kültürel doku ana- lizine tabi tutulacaktır. Modern dönem Amerikan halkının rodeo miti merkezinde oluşturduğu aitlik duygusu, davranış kalıpları ve maddi kültür ürünleri, Bağlam Merkezli Halk Bilimi Kuramlarından olan İşlevsel Halk Bilimi Kuramı çerçevesinde ele alınıp analiz edilecektir.

BELLEĞİNDE RODEO VE BAŞ AKTÖRÜ KOVBOY A Myth in Modern Age: Rodeo in American Cultural Memory and Its Chief Actor Cowboy

As the discussions on whether or not myth is an expression form which has served its era in the means of production continue, people in modern age feel the need of power and magic of myth regard- less of any restrictions on time and place. This view of perceiving modernity and tradition as a paradox is hidden in the mystery of humans effort to give life a meaning. In this article, from the point of the roles based on needs of believing and attributing meaning that myth has undertaken in culture, rodeo in American cultural memory will be read as a myth in modern age in which people want to sustain and live, and the chief actor of rodeo; cowboy will be viewed as a mythological hero. Based on the perspective of the American identity in an Americans cultural memory who doesnt know farm life and doesnt have rodeo tradition in his life; rodeo will be handled as a show in which cultural me- anings are reproduced with such purposes and expectations as taking a step into the nostalgic world temporarily that has never been experienced yet missed, spending free time with family members in American style of fun and experience. In addition, based on the view of turning a cultural image into an economic image in order to make profit presented by cultural economy, the mission these images undertake in the economic field will be evaluated. As a result of the collected data, meaning transfer characteristic of American cultural memory is aimed to be presented. In this research, by assessing the cultural images of rodeo and cowboy on the basis of functions such as celebration, participation, ha- ving fun, encoding masculinity etc. the images that are coded and stored in American cultural memory will be subjected to cultural texture analysis. The feeling of belonging, behaviour patterns and tangible cultural products which are created by Modern age American citizens in the center of rodeo myth will be approached and analyzed according to Functional Folklore Theory which is one of the Context Based Folklore Theories. Key Words

PDF

___

Allen, Michael. Rodeo Cowboys in the North American Imagination, USA: University of Nevada Press, 1998. Barthes, Roland. Mythologies (Fransızcadan İn- gilizceye çeviren Annette Lavers), USA: The Noonday Press - New York, Farrar, Straus & Giroux, 1991. Bascom, William R. Folklorun Dört İşlevi (Çev. Ferya Çalış), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar II, Ankara, Geleneksel Yayın- cılık, 2005. Campbell, Joseph. Kahramanın Sonsuz Yolculu- ğu, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2010. Campbell, Joseph. Mitolojinin Gücü/Kutsal Ki- taplardan Hollywood Filmlerine Mitoloji ve Hikâyeler, 4. Baskı, İstanbul: MediaCat Ki- tapları, 2015. Clifford P. Westermeier. Man, Beast, Dust: The Story of Rodeo, University of Nebraska Press, (2005). Cowboys of the Americas: Argentine Gauchos and North American Southern Plains Cowboys, Museum of Texas Tech University Press, 1999. Çobanoğlu, Doç. Dr. Özkul. Halkbilimi Kuram- ları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları, 1999. Eliade, Mircae. Mitlerin Özellikleri, (Çev.: Sema Rıfat), İstanbul: OM Yayınevi, 2001. Ethan, Blue. Doing Time in the Depression: Everyday Life in Texas and California Pri- sons, New York and London: New York Uni- versity Press, pp. 177-178, 2012. Foucault Michel. Özne ve İktidar, 4. Baskı, İstan- bul: Ayrıntı Yayınları, 2014. Frisby, David. Modernlik Fragmanları,Simmel, Kracauer ve Benjaminin Eserlerinde Mo- dernlik Teorileri, İstanbul: Metis Yayınları, 2012. Jung, Carl Gustav. Dört Arketip, İstanbul: Metis Yayınları, 2003. Lawrence, John Shelton- Jewet, Robertt. The Myth of the American Superhero, USA: Mic- higan, Wm. B. Eerdmans Publishing, 2002. Malinowski, Bronislaw. Bilimsel Bir Kültür Teo- risi, (Çev.: Saadet Özkal), İstanbul: Kabalcı Yayınları, 1992. Oğuz, M. Öcal. Lord Raglanın Geleneksel Kah- raman Kalıbı ve Basat, Millî Folklor 41 (Ba- har 1999). Oğuz, M. Öcal. Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?, Ankara: Geleneksel Yayıncılık / Halk Bilimi Dizisi, 2009. Öğüt-Eker, Gülin. Yazılı Kaynaklarda Türk Ai- lesi, Erdem, Türk Halk Kültürü Özel Sayı- sı-37, (Ocak 2001): 131-157. Öğüt-Eker, Gülin. Teknolojik Gelişmeler ve Halk Edebiyatı, Türk Edebiyatı Tarihi C. IV, Ankara: TC Kültür Bakanlığı Yayınları, s. 615-626, 2006. Öğüt-Eker, Gülin. İnsan Kültür Mizah, Ankara: Grafiker Yayınları, 2. Baskı, 2014. Palacios, Ricardo D. Tío Cowboy: Juan Salinas, Rodeo Roper and Horseman, Texas AGM University Press, 2008. Parsons, Talcott. Social System, London; New- york: Routledge sociology classics Routledge, 1991, p. 220-221, 1991. Peñaloza, Lisa. Consuming the American West: Animating Cultural Meaning and Memory at a Stock Show and Rodeo, Journal of Con- sumer Research, Vol. 28, No. 3 (December 2001), 369-398. Schwartz, Heather E. War, Cattle, and Cowboys: Texas as a Young State: Texas As a Young State, CA, 2012. Savage, William W. The Cowboy Hero: His Ima- ge in American History & Culture, USA: The University of Oklahoma Press, 1979. Slatta, Richard W. Cowboy: The Illustrated His- tory, NY: Penn Publishing Ltd, 2008. Stoeltje, Beverly J. Rodeo: From Custom to Ri- tual, Western Folklore, Western States Folk- lore Society, Vol. 48, No. 3, (July 1989): 244- 255; http://www.jstor.org/stable/1499741, Accessed: 05-04-2015 09:00 UTC. Stoeltje, Beverly J. Power and the Ritual Gen- res: American Rodeo, Western Folklore, Western States Folklore Society, Vol. 52, No. 2/4, Theorizing Folklore: Toward New Pers- pectives on the Politics of Culture, (Apr.-Oct. 1993): 135-156; http://www.jstor.org/stab- le/1500083, Accessed: 05-04-2015 08:59 UTC. Weber, Max. Sosyoloji Yazıları, (Çev: Taha Par- la), İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları, 1993. Websters Third New International Dictionary (Ed. Philip Babcock GOVE), Germany: Kö- nemann, Parzeller-Fulda Printing: 1102, pp. 1967, 1993. Westermeier, Clifford P. Man, Beast, Dust: The Story of Rodeo, Denver: World Press, 1987. Sanal Kaynaklar http://www.concert-ticketexchange.com/Ro- deo-Tickets/Houston-Livestock-Show-and- Rodeo-Tickets, erişim tarihi 09.04.2015. http://www.depts.ttu.edu/museumttu/Cowboys/ English.pdf 1999: 2, erişim tarihi 08.04.2015. http://www.houstonrodeoonline.com/ erişim tari- hi 09.04.2015. https://www.rodeohouston.com/concerts.aspx, erişim tarihi 14.04.2015. http://www.pbr.com/en/news/press- releases/2011/10/aves-wins-championship. aspx, erişim tarihi 20.04.2015. http://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/fe- atures/biography/oakley-cody, erişim tarihi 08.09.2015. http://www.texancultures.com, erişim tarihi 06.04.2015. http://www.texasrodeocowboy.com/story.html, erişim tarihi 09.04.2015. http://www.ticketzoom.com/houston-rodeo-tic- kets.aspx, erişim tarihi 09.04.2015. http://www.topotexasrodeo.com/Top_O_Texas_ Rodeo_Home.php, erişim tarihi 06.04.2015. https://whc.unesco.org./ erişim tarihi 18.05.2015. http://www.vacationsmadeeasy.com/SanAnto- nioTX/activity/OldWestSummerChuckWa- gonRideandDinnerShow.cfm, erişim tarihi 10.04.2015.