Alev ATEŞ, Esra ÇAKAR, Nilay T. BÜMEN, Veli ACAR, Gonca URAL

Türkiye bağlamında öğretmenlerin mesleki gelişimi: Sorunlar ve öneriler

Son 10 yıla bakıldığında, 17. ve 18. Milli Eğitim Şurası’nda, Dokuzuncu Kalkınma Planı’nda ve 60. Hükümet Eylem Planı’nda ayrı maddelerle yer almasına rağmen, Türkiye’de öğretmenlerin mesleki gelişimi konusunda düşündürücü sonuçlarla karşılaşıldığı söylenebilir. Bazı araştırmalara göre, Türkiye genç bir öğretmen kadrosuna sahiptir ancak mesleki gelişim ihtiyaçları tam olarak tespit edilememekte ve öğretmenlerin çoğu katıldıkları mesleki gelişim faaliyetlerini etkili bulmamaktadır. Geleneksel kurs ve seminerler kuramsal ağırlıklı, bağlamdan koparılmış, izleme ve geribildirim sunmayan, didaktik bir tarzda yürütüldüğünden etkisizdir. Dolayısıyla öğretmenlerin mesleki gelişimi konusunda ciddi ve köklü bir dönüşüme gereksinim vardır. Son yıllarda bu gereksinimin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından da hissedildiği, konuyla ilgili çalışmaların arttığı, bir uyanışın başladığı söylenebilir. Bu çalışmada son 10 yılda konuyla ilgili yayınlanan makaleler, doktora tezleri ve geniş çaplı raporlar irdelenerek öğretmenlerin etkili mesleki gelişimi ele alınmış, ülkemizdeki sorunlar değerlendirilerek çeşitli öneriler sunulmuştur.

Teachers’ professional development in Turkish context: İssues and suggestions

Although it is mentioned many times at both 17th and 18th National Education Councils, ninth National Development Plan and 60th Government Action Plan in the last decade, there are serious challenges upon teachers’ professional development (PD) in Turkey. According to some studies, Turkey has a young teacher staff but their PD needs can not be fully analyzed and most teachers consider that the PD activities they participated are ineffective. Traditional courses and seminars are ineffective since they are mostly theoretical, decontextualized, didactical, without monitoring and feedback. Therefore, there is a serious and radical transformation need for teachers’ PD. Recently, as a sign of a revival, the Turkish Ministry of National Education is also aware of this issue and related studies have been increased. In this study, effective teacher PD and its problems were investigated by examining the articles, doctoral dissertations and large scale reports published in the last decade and several suggestions were provided accordingly.

PDF

___

ATAY, Derin (2006). “Teachers’ Professional Development: Partnerships in Research”, The Electronic Journal for English as a Second Language, 10 (2). Erişim Tarihi: 27.12.2010.
AVALOS, Beatrice (2011). “Teacher Professional Development in Teaching and Teacher Education over Ten Years”, Teaching and Teacher Education. 27, 10–20.
AYDOĞAN, İsmail (2002). MEB İlköğretim Okulları Yönetici ve Öğretmenlerinin Personel Geliştirmeye İlişkin Görüşleri (Kayseri İli Örneği), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
BLANDFORD, Sonia (2000). Managing Professional Development in Schools, Routledge Taylor ve Francis, London.
BARAN, Bahar ve ÇAĞILTAY, Kürşat (2006). “Teachers’ Experiences in Online Professional Development Environment”, Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 7(4), 110–122. Erişim tarihi: 27.12.2010.
BAYRAKÇI, Mustafa (2009). “In-service Teacher Training in Japan and Turkey: a Comparative Analysis of Institutions and Practices”, Australian Journal of Teacher Education, 34(1), 10–22.
BÜMEN, Nilay (2009). “Possible Effects of Professional Development on Turkish Teachers’ Self-Efficacy and Classroom Practice”, Professional Development in Education, 35(2), 261-278.
BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, AKBABA-ALTUN, Sadegül ve YILDIRIM, Kamil (2010). Uluslararası Öğretme ve Öğrenme Araştırması-Teaching and Learning International Survey (TALIS), Ankara. Erişim tarihi: 03.01.2011.
ÇİFTÇİ, Ersan (2008). Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı Tarafından Müzik Öğretmenlerine Verilen Hizmetiçi Eğitimin İncelenmesi ve Müzik Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitim İhtiyaçlarının Belirlenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
DEMİRKOL, Mürşide (2010). “İlköğretim Okullarında Öğretmenlere Yönelik Okul-Temelli Hizmet İçi Eğitim Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”, Milli Eğitim Dergisi, 188, 158–173.
EURYDICE (2010). Türk Eğitim Sisteminin Örgütlenmesi 2008/09. European Commission. http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/eurybase/eurybase_full_r eports/TR_TR.pdf Erişim tarihi: 22.12.2010.
FULLAN, Michael (1990). Staff Development, Innovation, and Institutional Development. In Changing School Culture Through Staff Development: The 1990 ASCD Yearbook, (3– 25).,VA: ASCD, Alexandria
GARET, Michael S., PORTER, Andrew C., DESİMONE, Laure, BİRMAN, Beatrice F. ve YOON, Kwang Suk (2001). “What Makes Professional Development Effective? Results From A National Sample Of Teachers”, American Educational Research Journal, 38(4), 915–945.
GÖNEN, Selahattin ve KOCAKAYA, Serhat (2006). “Fizik Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitimler Üzerine Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 37–44.
GUSKEY, Thomas R. (2000). Evaluating Professional Development., Corwin Press, California.
GUSKEY, Thomas R. (2002). “Does It Make a Difference? Evaluating Proffesional Development”, Educational Leadership. 59(6), 45–51.
GUSKEY, Thomas R. (2007). Results-Oriented Professional Development, İçinde: A. C.Onstein, E. F. Pajak, ve S. B. Ornstein, Contemporary Issues in Curriculum (s. 334–346),Pearson Education, Boston.
GÜLTEKİN, Mehmet ve ÇUBUKÇU, Zühal (2008). “İlköğretim Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitime İlişkin Görüşleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 185–201.
KANLI, Uygar ve YAĞBASAN, Rahmi (2002). “2000 Yılında Ankara’da Fizik Öğretmenleri için Düzenlenen Hizmetiçi Eğitim Yaz Kursunun Etkinliği”, Milli Eğitim Dergisi, 153–154, 37-47. Erişim tarihi: 20.12.2010.
KARAATA, Cemal (2010). “Milli Eğitim Bakanlığında Görevli İngilizce Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitimine İlişkin Öneriler”, Milli Eğitim Dergisi, 185, 107–129.
KAYA, Ali, ÇEPNİ, Salih ve KÜÇÜK, Mehmet (2004). “Fizik Öğretmenleri İçin Üniversite Destekli Bir Hizmet İçi Eğitim Model Önerisi”, The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 3(1), 15. _____http://www.tojet.net/> Erişim tarihi: 27.12.2010.
KAZU, İbrahim Yaşar ve KERİMGİL, Seda (2008). “Yeni Atanan Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitime İlişkin Görüşleri (Elazığ İli Örneği)”, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 14-30.
KILDAN, A. Oğuzhan (2008). Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Okul Öncesi Öğretmenlerine Verilen Hizmetiçi Eğitimin Öğretmen-Çocuk ve Öğretmen-Ebeveyn İlişkilerine Etkisi,Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara.
KIŞ, Arzu (2007). Eğitimci Çalışma Grup Modelinin Kaynaştırılmış Sınıflarda Çalışan Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Gelişimlerine Etkisinin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara.
KORKMAZ, İsa (2010). “Öğretmenlerin Mesleki Gelişim Basamaklarının İncelenmesi”, 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 20- 22 Mayıs, Elazığ, s. 447-450.
KURT, İhsan. (2000). Yetişkin Eğitimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
MEB (2008). Okul Temelli Mesleki ve Bireysel Gelişim Programının Verimliliğinin Belirlenmesi, Ankara. Erişim tarihi: 01.12.2010
MEB, (2010). Milli Eğitim Bakanlığında Hizmetiçi Eğitimin Yeniden Yapılandırılması Panel ve Çalıştayı, Ankara. Erişim tarihi: 26.10.2010
MUIJS, Daniel ve LİNDSAY, Geoff (2008). “Where Are We At? An Empirical Study of Levels and Methods of Evaluating Continuing Professional Development”, British Educational Research Journal, 34(2), 195–211.
ÖNEN, Fatma, MERTOĞLU, Hatice, SAKA, Mehpare ve GÜRDAL, Ayla (2009). “Hizmet İçi Eğitimin Öğretmenlerin Öğretim Yöntem ve Tekniklerine İlişkin Bilgilerine Etkisi: ÖPYEP Örneği”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10 (3), 9–23.
ÖRAV (2009). Öğretmen Akademisi Vakfı 2009 Faaliyet Raporu, İstanbul. Erişim tarihi: 03.01.2011
ÖZER, Bekir (2004). “In-Service Training of Teachers in Turkey at the Beginning of the 2000s”, Journal of In-service Education. 30(1), 89–100.
ÖZOĞLU, Murat (2010a). Hizmetiçi Eğitimde Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Milli Eğitim Bakanlığı’nda Hizmetiçi Eğitimin Yeniden Yapılandırılması Panel ve Çalıştayı, Ankara. http://hedb.meb.gov.tr/net/_duyuru_dosyalar/calistay.pdf Erişim tarihi: 16.11.2010.
ÖZOĞLU, Murat (2010b). “Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Sisteminin Sorunları”, SETA-Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı Yayınları. Sayı 17, http://www.setav.org/Ups/dosya/20275.pdf Erişim tarihi: 13.12.2010., Alaattin (2008). Matematik Öğretmenlerinin Problem Çözme Sürecinin Belirlenmesi ve Bu Sürecin Geliştirilmesinde Web Tabanlı Mesleki Gelişim Çalışmasının Değerlendirilmesi, , ,(Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul.
SABAN, Ahmet (2000). “Hizmet İçi Eğitimde Yeni Yaklaşımlar”, Milli Eğitim Dergisi. 145, 25–30, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/145/saban.htm Erişim tarihi: 27.12.2010.
SPARKS, Georgea Mohlman (1986). “The Effectiveness of Alternative Training Activities in Changing Teaching Practice”, American Educational Research Journal. 23(2), 217-225.
SPARKS, Dennis ve LOUCKS-HORSLEY, Susan (2007). Five Models of Staff Development for Teachers. İçinde: Ornstetin, A.C., Pajak, E.J. ve Ornstein, S.B. Contemporary Issues in Curriculum. 303-326. USA: Pearson.
TED (Türk Eğitim Derneği) (2009). Öğretmen Yeterlikleri, Ankara. Erişim tarihi: 20.12.2010
UÇAR, Rezzan ve İPEK, Cemalettin (2006). “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici Ve Öğretmenlerin MEB Hizmet İçi Eğitim Uygulamalarına İlişkin Görüşleri”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(1), 34-53.
UŞUN, Salih (2008). “A Review of the New Approaches and Problems of the Turkish Teacher Education System”, Cypriot Journal of Educational Sciences, 3(2), 57-67. Erişim Tarihi: 27.12.2010.
ÜLTANIR, Yusuf Gülcan, AKAY, Cenk. (2010). “MEB Hizmetiçi Eğiticilerinin Eğitim Uygulamalarının Oluşturmacılık Ve Doğrudan Öğretim Modeline Göre Yorumlanması”, EJournal of New World Sciences Academy. 5, 2, Article Number: 1C0149. http://newwsa. com/makale_detay.asp?makale_id=651 Erişim tarihi: 30.12.2010.
WORLD BANK (2006). Turkey-Education Sector Study: Sustainable Pathways to an Effective, Equitable, and Efficient Education System for Preschool Through Secondary School Education, Report No. 32450-TU. http://siteresources.worldbank.org/INTTURKEY- /Resources/361616-1142415001082/ESS_Executive_Summary.pdf Erişim tarihi: 13.03.2008.
YALIN, Halil İbrahim (2001). “Hizmet İçi Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi”,
Milli Eğitim Dergisi,150.
Erişim Tarihi: 12.12.2010.