Hikmet YAZICI, Bülent Baki TELEF

Öğretmenlerin kişilik özellikleri, stresle başaçıkma yöntemleri ve kontrol algıları arasındaki ilişkiler

Bu çalışmanın temel amacı, öğretmenlerin kişilik özellikleri, stresle başa çıkma yöntemleri ve kontrol odakları arasındaki ilişkileri incelemekti. Beş Faktör Kişilik Ölçeği, Stresle Başa Çıkma Tutumları ve Kontrol Değerlendirme Ölçeklerinin uygulandığı çalışmaya, 168'i kadın, 223'ü erkek, 391 gönüllü öğretmen katıldı. Yapılan hiyerarşik regresyon analizi, dışadönüklük, sorumluluk, yumuşak başlılık ve duygusal denge gibi kişilik özelliklerinin baca çıkma yöntemleri ile anlamlı düzeyde ilişkili olduklarını gösterdi. Bulgular ayrıca kontrol ile duygusal kaçma arasında anlamlı bir ilişki olduğunu gösterdi.

The relations among teachers’ personality traits, their coping ways with stress and control appraisal

The main aim of this study was to investigate the relations among teachers' personality traits, their coping ways with stress and control appraisal. Big Five Personality Scale, Coping Attitudes Scale, Control Appraisal Scale _ were administered to 391 volunteer teachers, 168 of whom were females and 223 males. Hierarchical regression analysis showed that some personality traits such as extraversion, conscientiousness, agreeableness and emotional stability were significantly associated with teachers' coping strategies Results also showed that there was a significant relationship between control appraisal and emotional avoidance.

PDF

___

Arkonaç, S. (1993). Psikoloji Zihin Süreçleri Bilimi, İstanbul: Alfa Yayınları.
Aksu, Ü. (1999). Sınıf Öğretmenlerinin Disiplin Problemlerine Yönelik Sınıf Yönetimi Yöntemleri ile Stresle Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişki, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
Amirkhan, J. H., Risinger, R. T. and Swickert, R. J. (1995). "Extraversion: A "Hidden" Personality Factor in Coping?" Journal of Personality, 63,189-212.
Aslan, M. (1995). Öğretmenlerin Örgütsel Stres Kaynakları, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Malatya.
Bolger, N. (1990). "Coping as a Personality Process: A prospective Study", Journal of Personality and Social Psychology, 59, 525-537.
Bolger, N and Schilling, E. (1991)."Personality and the Problems of Everyday Life: The Role of Neuroticism in Exposure and Reactivity to Daily Stressors", Journal of Personality, 59, 355-386.
Bolger, N and Zeckerman, A. (1995). "A Framework for Studying Personality in the Stress Process", Journal of Personality and Social Psychology, 69, 890-902.
Bosworth, H. B., Bastian, L. A., Rimer, B. K. and Siegler, I. C. (2003). "Coping Styles and Personalitiy Domains Related to Menopausal Stress", Women's Health Issues, 13,32-38.
Costa, P. T., Tarracciano, A. and Mccrae, R. R. (2001). "Gender Differences in Personality Traits Across Cultures: Robust and Surprising Findings", Journal of Personality and Social Psychology, 81,322-331.
Costa, P T. and McCrae, R. R. (1992). "Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-I) and NEO Five-Factor Inventory (FFI) Professional Manual", Psychological Assessment Resources, 72,13-29.
David, J. P. and Suls, J. (1999). "Coping Effort in Daily Life: Role of Big Five Trait and Problem Appraisals", Journal of Personality, 67, 265-294.
Demirci, S. (2003). Öğretmenlerde Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTÜ-SBE, Trabzon.
Emilia, F. (2000). "Personality Determinant of Coping Behavior in Adolescents", 20 th International Conference of the Stress and Anxiety Research Society (STAR) Bratislova, Slovakia.
Eraslan, B. (2000). Yaşam Doyumları Farklı İlköğretim Öğretmenlerinin Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yaymlanmamış Yüksek Lisans Tezi), ANKARA.
Fleming, R., Baum, A. and Singer, J. E. (1984). "Toward an Integrative Approach to the Study of Stress", Journal of Personality and Social Psychology, 46, 939-949.
Folkman, S and Lazarus, R. S. (1980). "An Analysis of Coping in a Middle-Age Community Sample", Journal of Health and Social Behavior, 21, 219-239.
Folkman, S. (1984). "Personal Control and Stress and Coping Processes: A Theoretical Analysis", Journal of Personality and Social Psychology, 46, 839-852.
Gallagher, D. J. (1990). "Extraversion, Neurotisizm and Appraisal of Stressful Academic Events", Personality and Individual Differences, 11,1053-1057.
Goldberg, L. R. (1981). Language and Individual Differences: The Search for Universials in Personality Lexicons. Review of Personality and Social Psychology, 2,141-165.
Goldberg, L. R. (1990). "An Alternative Description of Personality: The Big-Five Factor Structure", Journal of Personality and Social Psychology, 59,1216-1229.
Hooker, K, Fraizer, L. D. and Monahan, D. S. (1994)."Personality and Coping among Caregivers of Spouses with Dementia", The Gerontologist, 34, 386-392.
Johnson, J.A., Ostenford, F. (1993). "Clarification of The Five-Factor Model with The Abridged Big Five Dimensional Circumflex." Journal of Personality and Social Psychology, 65, 563-576.
Kardum, I. and Krapic, N. (2001). "Personality Traits, Stressful Life Events and Coping Stylesin Early Adolescence", Personality and Individual Differences, 30, 503-515.
Lazarus, R. S. and Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping, Springer Publishing Campany, New York.
O'Brien, T. B. and Delongis, A. (1996). "The International Context of Problem-Emotion and Relationship-Focused Coping: The Role of the Big Five Personality Factor", Journal of Personality, 64, 775-813.
Palancı, M. (2000). Algılanan Kontrol Düzeyine Bağlı Olarak Farklılaşan Stresle Başa Çıkma Davranışları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), KTÜ-SBE, Trabzon.
Özbay, Y., Şahin, B (1997). "Stresle Başa Çıkma Tutumları Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." IV. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Adana, Türkiye.
Öztürk, N. (2001). Liselerde Bürokratikleşme ve Öğretmenlerin Stres Düzeyleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
Palancı, M. (2000). "Stresle Başaçıkma Davranışlarının Algılanan Düzeyi ve Cinsiyet Açısından Değişkenliği", XI. Ulusal Psikoloji Kongresi, E-Ü, İzmir.
Rim, Y. (1986). "Ways of Coping, Personality, Age, Sex and Family Structural Variables", Personality and Individual Differences, 7,113-116.
Saraglou, V. (2002). "Religion and the Five Factors of Personality: A Meta-Analytic Review", Personality and Individual Differences, 32,15-25.
Somer, O., Tatar, A. ve Korkmaz, M. (2001). Çok Boyutlu Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi, Ege Üniversitesi, 98. EDB / 02 Nolu, Ege Üniversitesi Rektörlüğü Araştırma Proje Raporu, İzmir.
Somer, O.(1998). Türkçe'de Kişilik Özelliği Tanımlayan Sıfatların Yapısı ve Beş
Faktör Modeli. Türk Psikoloji Dergisi, 42,17-32.
Somer, O., Goldberg, L.R. (1999). "The Structure of Turkish Traits Descriptive Adjectives." Journal of Personality and Social Psychology, 76,431-450.
Somerfield, M. R. and McCrae E, R. R. (2000). "Stress and Coping Research", American Psychological Association, 55, 620-625.
Suls, J., David, J. P. and Harvey, J. H. (1996). "Personality and Coping: Three Generations of Research", Journal of Personality, 64, 711-735.
Tery, D. J. (1994). "Determinants of Coping: The Role of Stable and Situaonal Factors", Journal of Personality and Social Psychology, 66, 895-910.
Uzunibrahimoğlu, H. (2003). Farklı İlgi Alanlarına Sahip Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri İle İlgileri Arasındaki İlişkinin Beş Faktör Kişilik Modeline Göre İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTÜ-SBE, Trabzon.
Vollrath, M. (2001). "Personality and Stress", Scandinavian Journal of Psychology, 42,335-347.
Watson, D. and Hubbard, B. (1996). "Adaptation Style and Dispositional Structure: Coping in the Context of the Five-Factor Model", Journal of Personality, 64, 337-377.
Yıldırım, H. (2003). Empati ile Beş Faktör Kişilik Modeli Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), KTÜ-SBE, Trabzon.
Zoraloğlu, Y. M. (1998). Öğretmenlerin Mesleki Stres Kaynakları ve Stresin Örgütsel Doğurguları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), KTÜ SBE, Trabzon.
Zdena, R. and Imrich, R. (2000). "The Big Five Factor and Coping Behavior", 20th International Conference of The Stress and Anxiety Research Society (STAR), Bratislova, Slovakia.