BİR KENTLİ HAKKI OLARAK “DOLAŞIM HAKKI”: AFYONKARAHİSAR HALKININ ALGISI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Günümüzde kentli hakları konusunda bağlayıcılığı olan veya bu hakların tam olarak neler olduğunu gösteren, üzerinde uzlaşılmış herhangi bir uluslararası metin yoktur. Ancak 1992 tarihli “Avrupa Kentsel Şartı” ve 2008 tarihli “Avrupa Kentsel Şartı-2: Yeni Bir Kentlilik İçin Manifesto” başta olmak üzere birçok belge kentli haklarını konu edinmektedir. Bu konuda ortaya konulan en önemli uluslararası metin olma özelliğini taşıyan Avrupa Kentsel Şartı’nda benimsenen 20 maddelik bildirgede dolaşım hakkı da yer almaktadır. Afyonkarahisar’da dolaşım hakkının durumunu, kentlilerin düşünceleri ekseninde saptamak üzere yapılan ampirik araştırma neticesinde Afyonkarahisar kent merkezinde yayalık, bisikletli ulaşım ve toplu taşıma gibi sürdürülebilir ulaşım yöntemlerine ilişkin altyapı, donanım ve hizmetlerin genel olarak kaliteli, yeterli ve güvenli bulunmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İnsan Hakları, Avrupa Kentsel Şartı, Kentli Hakları, Dolaşım Hakkı

MOBILITY AS AN URBAN RIGHT: A RESEARCH ON THE PERCEPTION OF PEOPLE OF AFYONKARAHİSAR

There is no completely agreed international document, which has a binding force about urban rights or shows what these rights are in the world. Nevertheless, many lawful documents, notably the European Urban Charter (1992) and European Urban Charter II: Manifesto for a new urbanity (2008) are in definitive quiddity about the topic of urban rights. In the European Urban Charter, which is the most important international document about urban rights, the 20-articled declaration mentions the right of mobility as an urban right. In this study, an empirical research was held in order to determine benefits of urbanites living in the city centre of Afyonkarahisar, from right of mobility. Research data was collected through using face to face survey from 419 persons living within the borders of Afyonkarahisar Municipality. As a result of study, it was determined that infrastructure, equipment and services pertaining to sustainable transportation methods such as pedestrianism, cycling and public transportation, are not in adequate quality or sufficient and safe in general.

Keywords:

Human Rights, European Urban Charter, Urban Rights, Right of Mobility,

PDF

___

ACAR, İ.H. (2003). Bütünleşik Ulaşım Politikası ve Avrupa Kentsel Şartı, Ulaşım ve Dolaşım İlkeleri içinde (41-59), Ulaştırma Politikaları Kongresi, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İnşaat Mühendisleri Odası, Ankara.
ACAR, İ.H. (2004). “Avrupa Kentsel Şartı” Işığında Ulaşım ve Hareketlilikte İzmir’de Uygulanan Bütüncül Yaklaşım. Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 429, 18-22.
ARSLAN, T. ve MURAT Y.S. (2011). Kent Ulaşımında Organizasyonel Sorunların Değerlendirilmesi: Antakya Örneği. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17 (1), 33-41.
BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANLIĞI (2009a). Kültür ve Eğitim Komisyonu Raporu-9. Kentleşme Şurası, Ankara. 14 Temmuz. 2015. www.kentges.gov.tr/_dosyalar/sura_ raporlari/kitap 9.pdf
BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANLIĞI (2009b). Kentsel Teknik Altyapı ve Ulaşım Komisyonu Raporu-2. Kentleşme Şurası, Ankara. 14 Temmuz 2015. http://www.kentges.gov.tr/_ dosyalar/sura_raporlari/kitap2.pdf
BENK, S. (2007). Kent İçi Ulaşım Sonucu Oluşan Negatif Dışsallıklar ve Önleme Yolları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
BİROL, G. (2008). Kentlilik Bilinci ve Balıkesir’den Yarım Asırlık Bir Örnek: Yeni Çarşı Deneyimi. Ege Mimarlık Dergisi, 65, 28-31.
DONNELLY, J. (1995). Teoride ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları. M. Erdoğan ve L. Korkut (Çev.). Ankara: Yetkin Yayınları.
ELBEYLİ, Ş. (2012). Kent İçi Ulaşımda Bisikletin Konumu ve Şehirler İçin Bisiklet Ulaşımı Planlaması: Sakarya Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
ERDOĞAN, M. (2011). İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Ankara: Orion Kitabevi.
ERİM A. (2008). Avrupa Kentsel Şartı-2: Yeni Bir Kentlilik için Manifesto (Çeviri), 5 Şubat 2016,http://www.yerelnet.org.tr/basvuru_kaynaklari/yy_mevzuati/mevzuat_detay.php?kod=696&turu=ua
GÜLER, M. (2011). Kentsel Haklar, Kapitalizm ve Katılım. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 66 (1), 49-71.
INTERNATIONAL ASSOCIATION OF PUBLIC TRANSPORT [UITP] (2001). Better Mobility in Urban Areas, Brüksel. İ. H. Acar (Çev.), Türkiye Mühendislik Haberleri, 2004, 429 (1), 33-36.
İNSAN HAKLARI DERNEĞİ [İHD] (1990), Yaya Hakları Bildirgesi, 23 Ocak 2016, http://www.ihd.org.tr/yaya-haklari-bildirgesi/
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ ULAŞTIRMA VE ULAŞIM ARAÇLARI MERKEZİ (2005). Ulaştırma Ana Planı Stratejisi Sonuç Raporu. 06 Mart 2016. http://www.ubak. gov.tr/BLSM_WIYS/UBAK/tr/Ana_Plan_Stratejisi/3-Rapor/20100518_171055_204_ 1_64.pdf
İSBİR, E.G. (1991). Şehirleşme ve Meseleleri, 2. Baskı, Ankara: Gazi Büro Yayınları.
JOSEPH, S. (2000). Birleştirilmiş Ulaşım Siyasetleri, M. Tunçağ (Çev.), Dünyada İnşaat Mühendisliği, Türkiye Mühendislik Haberleri, 409 (5), 54-55.
KARACASU, M. (1996). Eskişehir Kent İçi Ulaşımında Trafik Türlerine Göre Dağılımın Belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
KARASU, M.A. (2008). Kentli Haklarının Gelişimi ve Hukuki Boyutları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 78, 37-52.
KAYA, E. (2004). Kentleşme ve Kentlileşme. (2. Baskı). Kent Yönetim Dizisi: 3, İstanbul: İlke Yayıncılık.
KAYA, S. (2013). Sürdürülebilir Kent İçi Ulaşımında Bisikletin Yeri ve Sancaktepe Bisiklet Yol Ağı Önerisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
KELEŞ, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: İmge Kitabevi.
KIRMIZI, Z., KOLAĞASIOĞLU, M.Ş. ve ÇALIŞKAN, F.T. (2012). Kent İçi Ulaşım Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Cinius Yayınları.
KIM, S., ULFARSSON, G.F., HENNESSY J.T. (2007). Analysis of Light Rail Rider Travel Behavior: Impacts of Individual, Built Environment and Crime Characteristics on Transit Access. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 41 (6), 511-522.
KÖS, M. (2015). Kent İçi Ulaşım Problemlerine Alternatif Entegre Bisiklet Ulaşımı Planlaması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
LORASOKKAY, M.A. (2007). Konya Kent İçi Ulaşım Sorunları ve Çözüm Önerileri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
MUTLU, A. (2010). Kentli Hakları ve Türkiye, Konya: Çizgi Kitabevi.
NUTTALL, J. (1997). Ahlak Üzerine Tartışmalar, A. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
ORHON, O. (2010). Toplu Taşım Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Ulusal Toplu Ulaşım Sempozyumu ve Sergisi, İstanbul.
ÖKMEN, M. (2013). Bir İnsan Hakkı Olarak Kentli Haklarının Geliştirilmesi ve Yerel Yönetimler, Kentsel Dönüşüm ve İnsan Hakları içinde (17-44). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
ÖNDER, F. (2007). Kentli Hakları ve Yerel Siyaset. Yerel Siyaset Sempozyumu, İstanbul.
PEKTAŞ, E.K. ve AKIN, F. (2010). Avrupa Kentsel Şartları Perspektifinde Bir Kentli Hakkı Olarak “Katılım Hakkı” ve Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XII (2), 23-50.
SEVİM, M. (2006). Doğaya ve İnsana Duyarlı Kent İçi Ulaşım Modeli: Malatya Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
SIGURD, G. (2003). Urban Transportation System, McGraw-Hill Professionel Books, UK.
TEKELİ, İ. (1994). Kentsel Haklar: Karşılaştırmalı Çerçevede Türkiye, Mete Tuncay (Ed.), Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi, İstanbul.
TEKELİ, İ. (2001). Modernite Aşılırken Kent Planlaması, Ankara: İmge Kitabevi.
TEKELİ, İ. (2002). İnsan Haklarının Yerleşmeye ve Mekâna İlişkin Boyutları, Ferzan Yıldırım (Ed.), İnsan, Çevre, Kent içinde (15-29), İstanbul: Demokrasi Kitaplığı Yayınevi.
TÜRK DİL KURUMU [TDK] (b.t.). Güncel Türkçe Sözlük. 25 Kasım 2016, www.tdk.gov.tr.
ULAŞTIRMA, DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI [UBAK] (2009). 10. Ulaştırma Şurası “Hedef 2023”. Erişilebilirlik Alt Komisyon Raporu. 26 Ocak 2016. http://www.erisilebiliristanbul.org/BilgiBankasi/Sayfalar/Anasayfa.aspx
UZ, V.E. ve KARAŞAHİN, M. (2004). Kent İçi Ulaşımda Bisiklet. Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi. 429, 41-46.
YENER Z. ve ARAPKİRLİOĞLU K. (1996). Avrupa Kentsel Şartı (Çeviri), İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.