ÖZEL EĞİTİM OKULLARINDA ÇALIŞAN ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ ÖZYETERLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin öğretmen öz-yeterlik düzeylerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırma 2017-2018 eğitim-öğretim yılı içerisinde İstanbul ili Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı özel eğitim kurumlarında çalışan 369 öğretmenle gerçekleştirilmiştir. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri Tschannen-Moran ve Hoy (2001) tarafından geliştirilen, Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından Türkçeye uyarlanan “Öğretmen Öz-yeterlik Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi için SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Araştırma verilerine normallik testi uygulanmıştır. Normal testi sonucunda verilerin normal dağılım gösterdiği gözlenmiş bu sebeple bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü ANOVA testi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre cinsiyet değişkeni açısından genel ölçek puanında ve ölçek alt boyutlarında kadın öğretmenlerin lehine ve özel eğitimde çalışmayı uygun görme değişkeni açısından genel ölçek puanında ve ölçek alt boyutlarında özel eğitimde çalışmayı uygun gören öğretmenlerin lehine anlamlı farklılık gözlenmiştir. Buna karşın iş arkadaşlarından destek görme, idarecilerden destek görme, çalıştığı yetersizlik grubu, yaş ve çalışma yılı değişkenlerinde genel ölçek puanında ve ölçek tüm alt boyutlarda anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir.

EXAMİNATİON OF THE SELF-EFFİCACY LEVELS OF TEACHERS WORKİNG AT SPECİAL EDUCATİON SCHOOLS WİTH REGARD TO CERTAİN VARİABLES

The aim of this study is to examine the self-efficacy levels of teachers working at special education schools in terms of certain variables. The study was carried out with 369 teachers working at special education institutions under the Directorate of National Education in Istanbul in the academic year between 2017 and 2018. The descriptive survey model was used in the study. The data of the research were obtained using the “Teacher SelfEfficacy Scale” developed by Tschannen-Moran and Hoy (2001) which was later adapted into Turkish by Çapa,Çakıroğlu and Sarıkaya (2005). SPSS 22.0 package software was used for data analysis. Then, T-test and ANOVA was used for the analysis of the data with normal distribution. At the end of the study, a statistically significant difference in favor of female teachers was determined in the general scale score and sub-dimensions of the scale with regard to the gender and accepting to work in special education variables. However, no statistically significant difference was determined in the general scale scores and all sub-dimensions with regard to the findings for the variables concerning getting support from colleagues and administrators, student group, age and years of experience.

PDF

___

Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik, iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayınevi.
Özkan, M. ve Arslantaş, H. İ. (2013). Etkili öğretmen özellikleri üzerine sıralama yöntemiyle bir ölçekleme çalışması, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 15(1), 311-330.
Antoniou, A. S., Geralexis, I. ve Charitaki, G. (2017). Special educators’ teaching self-efficacy determination: a quantitative approach. Psychology, 8, 1642-1656. https://doi.org/10.4236/psych.2017.811108.
Bandura, A. (1981). Self-referent thought: A developmental analysis of self-efficacy. In J. H. Flavell ve L. Ross (Eds.), Social cognitive development: Frontiers and possible futures (s. 200-239). Cambridge: Cambridge University Press.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall, Inc.
Bandura, A. (1989). Regulation of cognitive processes through perceived self-efficacy. Developmental Psychology, 25(5), 729-735.
Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. A. Bandura (Ed.). Self-Efficacy in Changing Societies. (s. 1-45) New York: Cambridge University Press.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy the exercise of control. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Bandura, A. (2004). Swimming against the mainstream: The early years from chilly tributary to transformative mainstream. Behavioral Research and Therapy, 42(69), 613-630.
Bandura, A. ve Schunk, D. H. (1981). Cultivating competence, self-efficacy, and intrinsic interest through proximal self-motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 41, 586- 598.
Bayrakdar, U. Batık, M. V. ve Barut, V. (2016). Özel eğitim öğretmen adaylarının öğretmen özyeterlilik düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 133-149
Bensky, J. M., Shaw, S. F., Gouse, A. S., Bates, H., Dixon, B. ve Beane, W. E. (1980). Public Law 94-142 and stress: A problem for educators. Exceptional Children, 47(1), 24-29.
Bergen, A. (2013). Self-efficacy, special education students, and achievement: Shifting the lens. Rivier Academic Journal, 9(2), 1-9.
Billingsley, B. S. ve Cross, L. H. (1992). Predictors of commitment, job satisfaction, and intent to stay in teaching: A comparison of general and special educators. The Journal of Special Education, 25(4), 453–471.
Brown, I. Jr. ve Inouye, D. K. (1978). Learned helplessness through modeling: The role of perceived similarity in competence. Journal of Personality and Social Psychology, 36, 900- 908,
Can, A. (2016). Quantitative data analysis in the scientific research process with SPSS. Ankara: Pegem Akademi.
Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of teachers’ sense of efficacy scale, Education and Science 30(137), 74-81.
Çiftçi, H. D. (2015). Özel eğitim merkezlerinde çalışan öğretmenlerin mesleki yetkinlik ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 5(1), 221-241.
Damon, W. (2007). Dispositions and teacher assessment the need for a more rigorous definition. Journal of Teacher Education, 58(5), 365-369.
Diken, İ. H, ve Özokçu, O. (2004). Examining Turkish teachers’ sense of efficacy: an international perspective, American Educatinoal Research Association (AERA) Aannual Meeting, San Diego, CA, USA.
Fives, H. (2003). What Is Teacher Efficacy and How Does It Relate to Teachers’ Knowledge? A Theoretical Review. In: American Educational Research Association Annual Conference (s. 1-59). Chicago: The University of Maryland.
Gerez Cantimer, G., Şengül, S., & Akçin, N. (2017). Özel eğitim gereksinimli çocukların öğretmenlerinin mesleki özyeterlilik algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(1), 694-716. doi:10.14687/jhs.v14i1.3995
Girgin, G., ve Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (4), 172-187.
Güneş, C. (2016). Engelli sporcularla çalışan antrenörlerin mesleki yeterliliklerinin tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
Guskey, T. R. ve Passaro, P. D. (1994). Teacher efficacy: A study of construct dimensions. American Educational Research Journal, 31, 627-643.
Işıkhan, V. (2017). Özel eğitim alanında çalışan personelin tükenmişlik düzeylerine etkide bulunan faktörlerin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 7-25.
Johnson, S.M., Kraft, M.A. ve Papay, J. P. (2012). How context matters in high-need schools: The effects of teachers’ working conditions on their Professional satisfactions and their students’ achievement. Teachers College Record, 114(10), 1-39. https://scholar. harvard.edu/files/mkraft/files/johnson_kraft_papay_teacher_working_conditions_final.pdf. Ulaşım tarihi: 17.01.2019.
Kaner, S. (2007). Öğretmenlerin ve anne-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Kaner, S., Şekercioğlu, G. ve Yellice-Yüksel, B. (2007). Öğretmenlerin ve ana-babaların özyetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.
Karahan, Ş., ve Uyanık-Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Korkut, K. ve Babaoğlan, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 269-282.
Kumcağız, H., Demir, Y. ve Karadaş, C. (2017). Perceptions of self-efficacy regarding special education as a predictor of occupational burnout of school counselors. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 18(3), 312-324. DOI: 10.17679/inuefd.341495
Lawrenson, G. M. ve McKinnon, A. J. (1982). A survey of classroom teachers of the emotionally disturbed: Attrition burnout factors. Behavioral Disorders, 8, 41-49
Miller, R. ve McDaniel, E. A. (1989). Enhancing teacher efficacy in special education through the assessment of student performance. Academıc Therapy 25(2),171-181.
Milner, H. R. (2002). A case study of an experienced English teacher's self-efficacy and persistence through ‘crisis’ situations: theoretical and practical considerations. High School Journal. 86 (1), Special Issue: Teacher Retention, 28-35.
Milner, H. R. ve Hoy, A.W. (2003). A case study of an african american teacher’s self-efficacy, steretype threat, and persistence. Teaching and Teacher Education 19. 263–276.
Moore, W. ve Esselman, M. (1992). Teacher ezcacy, power, school climate and achievement: A desegregating district's experience. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.
Odom, S. L., Peck, C. A., Hanson, M., Beckman, P., Kaiser, A., Lieber, J., Brown, W. H., Horn, E. M., ve Schwartz, I. S. (1996). Inclusion at the preschool level: An ecological systems analysis. SRCD Social Policy Report, 10, 18–30.
Piştav Akmeşe, P. ve Kayhan, N. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin oyun öğretimine ilişkin özyeterlik düzeylerinin incelenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 1-26.
Romi, S. ve Leyser, Y. (2006). Exploring inclusion preservice training needs: A study of variables associated with attitudes and self-efficacy beliefs. European Journal of Special Needs Education, 21(1), 85-105.
Ruble, L. A., Usher, E. L. ve McGrew, J. H. (2015). Preliminary Investigation of the Sources of Self-Efficacy Among Teachers of Students with Autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 26(2), 67–74. DOI: 10.1177/1088357610397345.
Saracaloğlu, A. S. ve Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5 (2), 244-260.
Schunk, D. H. (1982). Effects of effort attributional feedback on children's perceived selfefficacy and achievement. Journal of Educational Psychology, 74, 548-556.
Skaalvik, E. M. ve Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99(3), 611– 625.
Skaalvik, E. M. ve Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.
Soodak, L. and Podell, D. (1993). Teacher Efficacy and Student Problem as Factors in Special Education Referral. Journal of Special Education, 27, 66-81. http://dx.doi.org/10.1177/002246699302700105
Soto, G., ve Goetz, L. (1998). Self-efficacy beliefs and the education of students with severe disabilities. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 23, 134–143.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
Thomas, W. R. (1984). Occupational stress among exceptional education teachers. Paper presented at the annual convention of The Council for Exceptional Children, Washington, DC.
Tschannen-Moran, M. ve Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher Efficacy: Capturing an Elusive Construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805. http://dx.doi.org/10.1016/S0742- 051X(01)00036-1.
Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W. ve Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248.
Wheatley, K. F. (2005). The case for reconceptualizing teacher efficacy research. Teaching and Teacher Education, 21, 747–76.
Woolfolk, A. E. (2001). Education psychology, Eighth Edition, Allyn ve Bacon.
Yaman, E., Yaman, H. ve Eskicumalı, A. (2001). Öğretmenlik mesleğinin sosyo-ekonomik statüsü/bu mesleğin bir bayan mesleği haline dönüşmesi durumu ve eğitim fakültesi üzerine bir araştırma. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 33-68.
Yavuz, M. ve Gezgin, D. M. (2017). Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlilik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısında İncelenmesi. 12. Uluslararası Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi. 28- 30 Ekim 2017 Hırvatistan (Ekim 2017).
Yılmaz, K. ve Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (2), 143-167.