Modern Dönem Konut Stokunda Mekansal Kalitenin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma

Konut meselesi, mekânsal olduğu kadar, kültürel, sosyal ve ekonomik açıdan da insan hayatında önemli bir yere sahiptir. Bu etkenlerin/olguların doğru yönetilebilmesi doğrudan veya dolaylı olarak konutta mekân kalitesi konusu ile ilişkilidir. Bugün kentlerde yer alan mevcut konut stokunda önemli kalite problemleri yaşanmaktadır. Bu stok içerisinde, bugün mekânsal kalite problemlerinin sıkça rastlandığı modern konut yerleşmeleri önemli bir yer tutmaktadır. 1930-1970 yılları arasında modern mimarlık ve şehircilik ilkeleri ile tasarlanmış ve inşa edilmiş, bu konutlar, zamanla eskime, bozulma veya bilinçsiz müdahale neticesinde özgün niteliklerini kaybetmeye başlamıştır. Nitelik kayıplarına bağlı olarak ortaya çıkan mekânsal kalite problemleri, son yıllarda çeşitli organizasyon ve kuruluşların odak noktası olmuş, bu anlamda sürdürülebilirlik çalışmalarında, mevcut stokta kalitenin sürdürülebilirliğine vurgu yapılmıştır. Mevcut stokta mekânsal kalitenin sürdürülebilirliğinin sağlanması öncelikli olarak kalite düzeyinin araştırılması/incelenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Kalite düzeyinin belirlenebilmesi için kullanıcıların konut ve konut yakın çevresi ile kurduğu ilişkinin detaylı analizine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışma ile mevcut stokta yer alan modern dönem konut yerleşmelerinde bugün mekânsal kalite düzeyinin belirlenebilmesinde etkili parametrelerin ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Çalışmada literatür taraması, saha gözlemleri ve anketlerden elde edilen veriler bütünleşik olarak analiz edilmiş ve değerlendirme yapılmıştır. İlk olarak, mekânsal kalite düzeyinin belirlenmesinde etkin parametrelerin araştırıldığı çalışmalar incelenmiştir. Modern mimarlık ve şehircilik örneklerinden biri olan 4. Levent Mahallesi, çalışma alanı olarak belirlenmiş, bölgede gözlem ve tespitler yapılmıştır. Kalite düzeyini belirlemek üzere oluşturulan sorularla bölgede yaşayan 40 konut kullanıcısı ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Kullanıcıların konutları ve konut yakın çevresi ile kurduğu ilişkiler üzerinden kalite düzeyi incelenmiş, kalite algısına dair yorumlar getirilmiştir.

A Study On Examining the Spatial Quality of the Modern Period Housing Stock

An extremely large housing stock representing different concepts and designed with diverse ideas exists. This is important so as to sustain a variety of social, cultural and economic factors. Modern housing settlements from 1930-1970 represent a very important part of the stock in terms of both a long lifetime and the cultural memory of the city. Today, a lot of housing from this period have several spatial quality problems. To solve the problems and sustain the quality, the first things we need to examine are the factors of spatial quality and user characteristics. This research focuses on modern housing stock spatial quality problems and their parameters. The main aim of the study is to examine the facts of the spatial quality with user perceptions. The method of the study is based on a literature review, site observations and questionnaires with the users. At the beginning, the quality concept in housing settlements and parameters of the spatial quality in existing stock were researched. Site observations were made in the 4th Levent Neighbourhood that was designed and built in the modern period. With the help of the literature review and site observations, details of the questionnaires were defined. The questionnaires about spatial quality were conducted with 40 residential users in the neighbourhood, and the results were analysed along with the comments.

PDF

___

Akıncıtürk-Gür, M. ve Türkün-Dostoğlu, N. (2010) “TOKİ Konutlarında Kullanıcı Memnuniyeti: Fırsatlar ve Sorumluluklar”, Mimarlık Dergisi, Sayı 355, s. 110-124.
Amerigo, M. (2002) “A Psychological Approach to the Study of Residential Satisfaction”, Ed.: J. I. Aragones, G. Francescato & T. Garling, Residential Environments: Choice, Satisfaction and Behavior, London, Berin & Garvey Publisher, s. 81-99.
Andersen, S. H. (2008) “Why Do Residents Want to Leave Deprived Neighborhoods? The Importance of Residents’ Subjective Evaluations of Their Neighborhoods and its Reputation”, Journal of Housing and Built Environment, Vol. 23, s. 79-101.
Arnheim, R. (2007) Görsel Düşünme, İstanbul, Metis Yayınları.
Arû, K. A. (1952) “Avrupa’da Mesken Problemi”, Arkitekt Dergisi, Sayı 11-12 (253-254), s. 232-236.
Arû, K. A. (1954) Levent Mahallesi vaziyet planı, Kemal Ahmet Aru Arşivi, İTÜ Çevre ve Şehircilik Uygulama Araştırma Merkezi, 2015.
Arû, K. A. (1956) “4 Levent Mahallesi”, Arkitekt Dergisi, Sayı 03 (285), s. 140-153.
Berry, T. (1991) Managing the Total Quality Transformation, New York, Mc-Graw Hill.
Bilgin, İ. (1996) “Anadolu’da Modernleşme Sürecinde Konut ve Yerleşme”, Ed:. Y. Sey, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, s. 472-490.
Bruscaglioni, L., Cellini, E. & Saracino, B. (2015) “Life on Social Housing Estates: Studying Housing Quality with and Ethnographic Approach”, Ed.: F. Maggiona, A New Research Agenda for Improvement in Quality of Life, Social Indicators Research Series, Vol. 57, s. 37-59.
Clemente, C. & De Matteis, F. (2010) “Housing for Europe, Strategies for Quality in Urban Space, Excellence in Design, Performance in Building”, the Urbact II Operational Programme 2007-2013 Working Group HOPUS, Rome: Dei print.
Çerçi, S. (1997) “Konut Yakın Çevresinde Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi”, Uluslararası Yapı ve Yaşam Kongresi, Bursa 20-25 Mayıs 1997, İstanbul, TMMOB, s. 40.
Dülger Türkoğlu, H. (1995) “İstanbul’da Kullanıcının Yaşadığı Konutu ve Konut Çevresini Değerlendirmesi”, Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, 5-6-7 Haziran 1995, İstanbul, Cenkler Matbaası, s. 192-200.
Esin Altaş, N. (1995) “Toplu Konutlarda Çevre Kalitesinin Denetimi: Yönetimsel Boyut”, Mimari ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, 5-6-7 Haziran 1995, İstanbul, Cenkler Matbaası, s. 200-208.
Esin, N. & Özsoy, A. (2003) “Environmental Quality: Concepts, Contradictions, and Some Questions”, Ed.: N. Z. Gülersoy, N. Esin, A. Özsoy, 1st International Conference on Quality of Urban Life: Policy versus Practice, Istanbul: Urban and Environmental Planning Research Centre, s. 24-32.
Francescato, G., Weidemann, S. & Anderson, J. (1987) “Residential Satisfaction: Its Uses and Limitations in Housing Research, Housing and Neighborhoods”, New York, Greenwood Press. Galster, G. C. (1987) “Identifying the Correlates of Dwelling Satisfaction, an Empirical Critique” Environment and Behaviour, Vol. 19 (5), s. 539-568.
Juran, J. M. (1989) Juran on Leadership for Quality, an Executive Handbook, New York, Free Press.
Kellekçi, Ö. L. & Berköz, L. (2006) “Mass Housing; User Satisfaction and Its Environment in İstanbul”, European Journal of Housing Policy, Vol. 6, s. 77-99.
Kısar Koramaz, E. ve Türkoğlu, H. (2014) “İstanbul’da Kentsel Yeşil Alan Kullanımı ve Kentsel Yeşil Alanlardan Memnuniyet”, Planlama Dergisi, Sayı 24 (1), s. 26-34.
Lawrence, P. R. & Lorsch, J. W. (1967) Organization and Environment, Boston, Harvard Business School Press.
Lawrence, R. J. (1987) Housing, Dwelling and Homes, Design Theory, Research and Practice. New York: John Wiley & Sons.
Marans, R. W. (2012) “Quality of Urban Life Studies: an Overview and Implications for Environment-Behaviour Research”, Social and Behavioral Sciences, Vol. 35, s. 9-22.
Orrel, A., McKee, K., Torrington, J., Barnes, S., Darton, R., Netten, A., Lewis, A. (2013) “The Relationship between Building and Residents’ Quality of Life in Extra Care Housing Schemes”, Health and Place Journal, Vol. 21, s. 52-64.
Özdemir Sarı B. (2007) “Mevcut Konut Stokunda Yeniden Yatırım: Hane halkı Davranışının Üst Ölçekte Etkileri”, Planlama Dergisi, Sayı 2007(2), s. 35-42.
Özsoy, A., Esin, N. Ok. V. ve Pulat, G. (1995) Toplu Konutlarda Davranışsal Verilere Dayalı Nitelik Değerlendirmesi. TÜBİTAK Araştırma Projesi, INTAG, Proje No.102, İstanbul.
Özsoy, A., Esin Altaş, N., Ok, V., Pulat, G. (1996) “Quality Assessment Model for Mass-Housing: A Case Study on Outdoor Spaces in Istanbul”, Habitat International, Vol.20 (2), s. 163- 173.
Parkes, A., Kearns, A., Atkinson, R. (2002) “What Makes People Dissatisfied with their Neighbourhoods?” Urban Studies, Vol. 39 (13), s. 2413-2438.
Rapoport, A. (1977) Human Aspects of Urban Form, Pergamon, New York.
Sadıkoğlu, H. (2016) “Mevcut Konut Stokunda Yenileştirme Yaklaşımları: 1930-1970 Dönemi Modern Konut Yerleşmelerine Yönelik Bir Model Önerisi” Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
Sey, Y. (1994) “Konutta Kalite Kavramı” Ed.: T. Aktüre, Konutta Kalite Sempozyumu, İstanbul, Mesa Mesken Sanayi A. Ş. Yayınları.
Spreng, R. A., Dixon, A. L., & Olshavsky, R. W. (1993) “The Impact of Perceived Value on Consumer Satisfaction”, Journal of Consumer Satisfaction, Dissatisfaction and Complaining Behavior, Vol. 6 (1), s. 50-55.
TDK (2015) Büyük Türkçe Sözlük, Okul Kitapları Dizisi, İstanbul, Kolektif Yayınları.
Tekeli, İ. (2012) Türkiye’de Yaşamda ve Yazında Konutun Öyküsü (1923-1980), İstanbul, Türk Tarih Vakfı Yayınları.
Torbica Z. M. & Stroh, R. C. (2001) “Customer Satisfaction in Home Building”, Journal of Construction Engineering and Management, Vol.127 (1), s. 82-86.
Zalejska-Jonsson, A. (2014) “Parameters Contributing to Occupants’ Satisfaction: Green and Conventional Residential Building”, Facilities Journal, Vol. 32 (7/8), s. 411-437.