Kültürel miras yönetimi üzerine kavramsal ve yöntemsel bir araştırma

Koruma alanında yaklaşık bir asır boyunca edinilen deneyimler, bütünleşik bir koruma sürecinin beş yönetim mekanizmasının oluşturulmasıyla gerçekleşebileceğini ortaya koymuştur. Bu bağlamda kültürel miras yönetimi yaklaşımını, tarihsel çevre korumanın tüm aşamalarını bir yönetim süreci içerisinde yürütme ve yaşama geçirmenin en bütünleşik yolu olarak görmek olanaklıdır. Çalışma kapsamında “kültürel miras yönetimi” üzerine kavramsal ve yöntemsel bir araştırma gerçekleştirilerek, yaklaşımın süreçsel gelişimi, katılımcıları, uygulamasında karşılaşılan sorun alanları ile yöntem ve araçları incelenmiştir. Bu çerçevede literatür araştırması gerçekleştirilerek yaklaşım kavramsal ve yöntemsel açılardan değerlendirilmiştir. Araştırma kültürel miras yönetimi yaklaşımının gelişimiyle birlikte koruma alanının teknik pratikten yaşam kalitesi ile ilgili tartışmalara doğru yöneldiğini ortaya koymaktadır. Kültürel miras yönetimini koruma eyleminin en toplumsal ve kamusal biçimi olarak görmek olanaklıdır. Kültürel miras yönetiminin başarıya ulaşılabilmesi için, uzmanlıklar ve disiplinler arası yaklaşımlarla, ortak hareket edilmesinin çok önemli olduğu anlaşılmaktadır. Uygulanacak yöntemlerin belirlenmesinde ise koruma ilkelerinin öncelikli olduğu ayrıca, alana özgü araştırma ve analiz modelleri, bütçe, uygulanabilirlik ve etkinlik parametrelerinin belirleyici oldukları ifade edilebilecektir. Araştırma kapsamında kültürel mirasın yönetimi süreçlerine ilişkin olarak dikkat edilmesi gereken hususların ülkemizde yeni yeni gelişen uygulamalar açısından yol gösterici olması hedeflenerek, bu yönde yaklaşımsal ve yöntemsel gereklilikler ortaya konulmak istenmiştir. Kültürel miras yönetiminin yalnızca UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren alanlar için değil, tüm tarihsel ve kültürel miras koruma süreçlerinde uygulanması gereken bir yaklaşım olduğu ve mevzuatımızda yaklaşımın uygulanmasına yönelik düzenlemelere yer verilmesi konusunda gereksinim açıklanmaya çalışılmıştır. İnceleme sonucunda kültürel miras yönetiminin; tarih biliminin doğasından ya da ekonomik ve politik sorunlardan kaynaklanan birtakım açmazlara sahip olsa da bütünleşik koruma süreçlerini bilimsel, kapsamlı ve katılımcı modellerle planlamaya ve yürütmeye çalışan en çağdaş yaklaşım olduğu ve ülkemizde daha yaygın olarak uygulanmasına yönelik yasal ve yönetsel düzenlemelerin gerçekleştirilmesine ihtiyaç bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Cultural heritage management: What it aims, what kind of conservation process it defines?

The scope of this study encloses conceptual and methodological research on the cultural heritage management approach through examining the participants, problem areas in the implementation process, methods, and tools. The paper is based on a literature review on the cultural management approach by focusing substantially on the approach’s historical and conceptual backgrounds and methods. The research reveals that with the development of the cultural heritage management approach, the conservation concept has shifted from technical practice to a factor that increases the quality of life. Therefore, it is possible to perceive cultural heritage management as the most social and public form of conservation action. Cultural heritage management is an integrated conservation approach based on a management mechanism. The conservation efforts evolved from building-scale approaches to urban-scale and integrated conservation approaches. Besides, currently, the concept of conservation has gained more social content. Today, the conservation approach is accepted as an effort with both technical and social dimensions. To be evaluated together with those different dimensions in the conservation studies, there is a need to establish an integrated approach supported by a management function. It can be stated that almost a century of experience in the field of conservation has revealed that an integrated conservation process can only be achieved by establishing a management mechanism. There has been an increasing public awareness of cultural assets around the world (Smith, 1999). Recently, the questions such as; “Who do the cultural assets belong to? Who is responsible for their protection and management? How and for what purpose, the degree of protection and use are determined?” arise. The cultural heritage management approach is developed to answer all these inquiries from an interdisciplinary and comprehensive perspective. The approach is based on the international principles of conservation and the concept of the public good. As a result of the literature research, the main factors that have caused the formation of the cultural heritage management approach can be summarised as follows: • The conceptual changes in conservation science under the criticisms of postmodernism, • The need for developing new administrative tools to control the neoliberal capital demands on the historical sites, • The need for new approaches that can protect the natural environment and as well as the built environment,

PDF

___

Ashworth, G. J. (1991). “Heritage Planning Conservation As The Management Of Urban Change”, GeoPers, Publisher Netherlands.
Ashworth, G. J., Tunbridge, J. E. (1999). “Old Cities, New Pasts: Heritage Planning In Selected Cities of Central Europe”, Journal Kluwer Academic Publisher, Netherlands.
Braudel, F. (2004). Maddi uygarlık: Dünyanın zamanı. (M. A. Kılıçbay çev.) İstanbul: İmge Kitabevi.
Boado, F. C. (2001). “Problems, functions and conditions of archaeological knowledge”. Journal of Social Archaeology içinde (126-146). Vol. 1, No. 1.
Bonnichsen, R., Dillehay, T., Frison, G. C., Ikawa-Smith, F., Knudson, R., Steele, D. G., Taylor, A., & Tomenchuk J. (1995). “Future Directions in First Americans Research and Management”, in R. Knudson and B. C. Keel (eds.), The Public Trust and the First Americans (Corvallis, OR: Oregon State University Press for The Center for the Study of the First Americans, 1995), pp. 30-71.
Carman, J. (1999). “Theorising a Realm of Practise: introducing archaeological heritage management as research field”, İnternational Journal of Heritage Studies, Vol. 6, No: 4, 303-308.
Carter, B., Grimwade, G. (2007). “Balancing use and preservation in cultural heritage management” International Journal of Heritage Studies, 3 (1), pp. 45-53, doi: 10.1080/13527259708722186.
Drucker, P. F. (1993). “Managing for the Future”, Penguin Books, New York, NY.
Fairclough, G. (2006). “A New Landscape for Cultural Heritage Management: Characterisation as a Management Tool”, https://link.springer.com/chapter/ 10.1007/0-387-28461-3_4.
Feilden, M., Jokilehto, J. (1998). “Management Guidelines for World Cultural Heritage Sites”, ICCROM Second Edition Publisher, 1998.
Gorman, A. (2005), “The Cultural Kandscape of Interplanetary Space”, Journal of Social Archaeology, London, https://doi.org/10.1177/1469605305050148.
Hodder, I., Shanks, M., Alexandri, A., Buchli, V., Carman J., Last, J., & Lucas, G. (1995). “Interpreting Archaeology. Finding Meaning in the Past”. London: Routledge.
Hribar, S. M., Bolea, D, Pipana, P. (2015). “Sustainable heritage management: social, economic and other potentials of culture in local development” Procedia- Social and Behavioral Sciences 188 (2015). pp. 103-110.
Jokilehto, J. (1998). “Management And Presentation Of Cultural Heritage Sites”. Erişim: http://www.culturelink. or.kr. Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2005.
Knudson, R. (2001). Cultural Resource Management in Context / Archives and Museum İnformatics: 13: 359-381, Kluwer Academic Publishers, Netherlands,
Logan, W. (2012). “Cultural diversity, cultural heritage and human rights: towards heritage management as human rights-based cultural practice” International Journal of Heritage Studies, ISSN: 1352-7258 (Print) 1470-3610 (Online) Journal homepage: https:// www.tandfonline.com/loi/rjhs20
McKerchera, B., Ho, P. S. Y., Cros, H. D. (2005). “Relationship between tourism and cultural heritage management: evidence from Hong Kong”, Tourism Manage ment, 26, pp. 539-548.
Nickers, P. (2001). “Technologies for In-Place Protection and Long Term Conservation Archaeological Sites, Archives and Museum Informatics, 13, 383-405.
Wallerstein, I. (1997). Sosyal bilimleri düşünmemek. (T. Doğan Çev.). İstanbul: Avesta Yayınları.
Silva, T. A., Pedes, R. A. (2012). “Procurement Systems and Public Private Partnership, At: Cape Town, South Africa”, Cultural Heritage Management and Heritage (Impact) Assessments Conference: Joint CIB W070, W092 & TG72 International Conference on Facilities Management, Erişim Tarihi: Haziran, 2020.
Smith, L. (1999). “Doing Archaeology: culturel heritage management and its role in identifying the link between archaeological practice and theory” International Journal of Heritage Studies, Vol. 6, No: 4, pp. 309-316.
Urtane, M. (2000). “International Journal of Heritage Studies “Visible Archaeological Remains in Towns and Parks”, Vol. 6, 2000, pp. 77-82.
URL-1 https://australia.icomos.org/publications/burracharter- practice-notes/ Erişim tarihi: Ekim, 2020.
URL-2 https://www.coe.int/en/web/culture-and-heritage/ faro-convention/ Erişim tarihi: Ekim, 2020
URL-3 https://www.iccrom.org/sites/default/files/ICCROM_ 04_StandardsPreventiveConser_en.pdf Erişim Tarihi: Mart, 2021.
URL-4 www.european-heritage.net/sdx/herein/european_ heritage_program/presentation,xsp
URL-5 www.european-heritage.net/sdx/herein/text_coe/ textcoe.xsp Erişim tarihi: Ocak, 2010.